Kullanıcı arayüzü tasarımı

Arayüz tasarımı (İngilizce: User interface design), bir hizmeti sunan sistem (makine, bilgisayar) ile kullanan sistem (kullanıcı) arasında bir iletişim ve etkileşim köprüsü görevi gören kullanıcı arayüzlerinin tasarımı ile ilgili tasarım disiplinidir.

Grafiksel kullanıcı arayüzü bilgisayar ekranında sunulur (görüntülenir). İşlenmiş kullanıcı girdisinin sonucudur ve genellikle insan-makine etkileşimi için birincil arayüzdür. Küçük mobil cihazlarda popüler olan dokunmatik kullanıcı arayüzü görsel çıktının görsel girdiye bindirilmesidir.

Buna kullanıcının sorularının, sistemin kontrol sorularının ve her iki tarafın cevaplarının içeriklerinin yapılandırılması, soru cevap diyalog senaryolarının tasarımı, eğer kullanıcı sistem etten kemikten bir insan ise görüp kullandığı iletişim mekanizmalarının (görüntü, ses, tuş, kumanda, vs..) kullanılabilirliği veya ergonomik özellikleri, belli kural ve standardlara uyumluluk derecesinin (zamanı ve eldeki olanakları da göz önünde tutarak) belirlenmesi gibi konular dahildir.

Bu tasarım disiplininin başlıca amaçları ve amaca ulaşmak için öngördüğü yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

• Kullanıcı odaklı tasarım (ing. user centered design): Bu tasarım yöntemi, kullanıcı arayüzünün, kullanıcının amaçları, alışkanlıkları ve kullanım deneyimi göz önünde bulundurularak tasarlanmasını öngörmekte ve hatta bir adım daha öteye giderek, söz konusu ürünün daha üretim öncesinde bu kullanıcı özellikleri gözönünde bulundurularak tasarlanmasını amaçlamaktadır.
• Etkileşim tasarımı (ing. interaction design: İnsan ile makine arasındaki etkileșimin (ing. interaction) hedeflerinin ve yöntemlerinin tespiti.
• Hedeflere en etkin biçimde ulaşmanın önündeki makineden veya insandan kaynaklanan engellerin araştırılarak ortadan kaldırılması.

Arayüz veya kullanıcı arayüzü denilince kastedilen, sadece grafiksel kullanıcı arayüzü değildir. Geniş anlamıyla arayüzün tanımı şöyle yapılabilir: Herhangi bir programlama bilgisine sahip olmayan kullanıcıların da bilgisayar programlarını veya bilgisayar programları ve komutları içeren makineleri kullanabilmelerini mümkün kılmak için geliştirilen görsel, işitsel veya dokunsal kumanda araçlarının tümü.

Kullanıcı arayüzü çeşitleri

• Grafiksel kullanıcı arayüzü (ing. Graphical User Interface / GUI): Bir programı kullanmak için ekran üzerinde sunulan tüm butonlar, linklenmiş grafikler, linkler, girdi alanları.
• İşitsel kullanıcı arayüzü (ing. Auditory User Interface): Ses ile ekran okuma (görme engelliler için) ve sesli kumanda olanağı sağlayan teknolojilerle donatılmış arayüz.
• Dokunsal kullanıcı arayüzü (ing. Tactile User Interface): Joystick; robotları uzaktan kumanda etmeye yarayan, dokunmaya, çevirmeye ve çekmeye duyarlı butonlar; dokunmatik ekranlar, dokunarak okunan tek satırlık braille ekran ve görme engelliler için parmak ucu uyarabilen fare.