Kutu Denizanası
Cubozoa, sınıfı Knidliler familyasına bağlı kutu(küp) şeklinde olan zehirli bir omurgasızdır.[1]
| Cubozoa | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| Korunma durumu | |||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||
| |||||||||
Özellikler
değiştirKutu denizanası isminin türetildiği kutu bir kafaya ve çok sayıda dokunaça sahiptir. Kutu denizanası diğer denizanalarından daha hızlı hareket edebilir; dakikada 6 metreye (20 ft) varan hızları kaydedilmiştir. Kutu denizanasının sinir sistemi, diğer birçok denizanasından daha gelişmiştir. Kafasının etrafında, nabız hareketlerini koordine eden bir sinir halkasına sahiptirler; bu özellik taç denizanasında bulunur. Diğer bazı denizanaları basit pigment-kap ocelli'ye sahipken, kutu denizanası retinaları, korneaları ve lensleriyle tamamlanmış gerçek gözlere sahiptirler. Gözleri, kafanın dış, düz yüzeylerinin yarısına kadar ceplerde bulunan rhopalia adı verilen kümeler halinde bulunur. Her biri, biri yukarı, diğeri aşağı bakan çok sayıda göze sahiptir. Bu, hayvanın sadece aydınlık ve karanlık arasında ayrım yapmak yerine, belirli ışık noktalarını görmesini sağlar. Kutu denizanalarında ayrıca görüntü oluşturmayan, ancak ışığı ve karanlığı algılayan yirmi ocelli (basit göz) bulunur; bu nedenle toplam yirmi dört gözleri vardır. Rhopalia'nın yakınında, yerçekimini algılayan ve hayvanın kendisini yönlendirmesine yardımcı olan statolitler bulunur. Türlere bağlı olarak, tamamen büyümüş bir kutu denizanası, kafasının her bir kenarı (30 cm) veya 20 cm dokunaçların uzunluğu 3 m'ye (10 ft) kadar büyüyebilir. Ağırlığı 2 kg'a ulaşabilir. Bununla birlikte, küçük boyutlu Irukandji bir kutu denizanasıdır ve küçük boyutuna rağmen öldürücüdür. Her köşede yaklaşık 15 dokunaç vardır. Her bir dokunaçta, kurbana zehir enjekte eden zıpkın şeklinde mikroskobik bir mekanizma olan nematosistleri içeren yaklaşık 500.000 cnidosit vardır. Kübozoanlarda birçok farklı türde nematosist bulunur.
Kutu denizanası, diğer denizanaları gibi sürüklenmek yerine aktif olarak avını avlar. Saniyede 1,5 ila 2 metre veya yaklaşık 4 deniz mili (7,4 km/sa; 4,6 mph) hıza ulaşabilirler. Küçük balıkları omurgasızları ve karidesleri avlarlar.
Balina balığı, yarasa balığı, tavşan balığı, yengeç (mavi yüzücü yengeç ) gibi yırtıcılar kutu denizasını avlarlar ve zehirinden etkilenmezler.
Dağılım
değiştirKutu denizanasının kötü şöhretli türleri büyük ölçüde tropik Hint-Pasifik bölgesi ile sınırlı olmasına rağmen, çeşitli kutu denizanası türleri, Atlantik Okyanusu ve doğu Pasifik Okyanusu dahil olmak üzere tropikal ve subtropikal okyanuslarda yaygın olarak yaşar. Kaliforniya (Carybdea confusa), Akdeniz (Carybdea marsupialis) ve Japonya (Chironex yamaguchii gibi ), ve Güney Afrika kadar uzak güneyde (örneğin, Carybdea branchi) ve Yeni Zelanda (örneğin Copula sivickisi olarak). Hawaii sularında tümü Carybdea cinsinden bilinen üç tür vardır; C. alata, C. rastoni ve C. sivickisi. Bu tropikal ve subtropikal ortamlarda, kutu denizanası kıyıya daha yakın olma eğilimindedir. Mangrovlar, mercan resifleri, yosun ormanları ve kumlu plajlar gibi kıyıya yakın habitatlarda tespit edilmişlerdir.[2] Gemilerin balast sularıyla geldikleri farklı denizlerdede örneklerine rastlanmıştır.
İnsanlar için tehlike
değiştirKutu denizanasının türleri gazetelerde "dünyanın en zehirli yaratığı" ve denizlerdeki en ölümcül canlı olarak adlandırılsa da, sınıfındaki sadece birkaç türün insan ölümlerine karıştığı doğrulanmıştır; bazı türler insanlar için zararlı değildir, sadece soktukları zaman ciddi acıya sebep olurlar. Örneğin Avustralya açıklarında görülen Chironex fleckeri türü oldukça zehirlidir.
Kutu denizanasının dokunaçları cilde yapıştığında, deriye zehir içeren nematosistleri pompalayarak acıya neden olur. Sokulan yere sıcak kompress uygulanmalıdır. Sokulan yerde kopmuş bir dokunaç varsa çıplak elle dokunulmamalıdır, zira dokunaçta hala zehir vardır.[3]
Kaynakça
değiştir- ^ "ITIS". 15 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022.
- ^ Coates, Melissa M. (2003-08-01). "Visual Ecology and Functional Morphology of Cubozoa (Cnidaria)". Integrative and Comparative Biology. 43 (4): 542–548.
- ^ Fenner PJ (1997). The Global Problem of Cnidarian (Jellyfish) Stinging (PhD Thesis). London: London University.
Dış bağlantılar
değiştir
Wikimedia Commons'ta Kutu Denizanası ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Kutu Denizanası ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
 | Medusozoa ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |