Kvirike
Kvirike (Gürcüce: კვირიკე), Gürcistan'a bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Kobuleti Belediyesi sınırları içinde bir köydür.
Tarihçe
değiştirKvirike köyünün bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Nitekim Kobuleti ve Hutsubani köylerinin sınırında Neolitik döneme ait aletler bulunmuştur. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prenslikleri idaresinde kalıyordu. Osmanlılar bu yerleşimi 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirdiler. Osmanlı idaresinden önce başlamak üzere, bu bölge 17. yüzyılın ortalarından 1770'lere değin Tavdgiridze ailesinin mülküydü.
Kvirike köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde de Kvirike (قوریقە) şeklinde kaydedilmiştir. Bu sırada köy, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Çürüksu kazasına bağlıydı. Bu yer adı salnamenin yeni basımında "Kıvrike" şeklinde okunmuştur. Salnameye göre köyün nüfusu 197 hanede yaşayan 501 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Büyük bir yerleşim olan köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak sadece 8 öküz, 16 inek, 2 at ve 47 keçi kaydedilmiştir.[1]
Kobuleti köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Kvirike (Квирике) olarak kaydettiği köy, bu tarihte Batum sancağının Kintrişi kazasına bağlı Kvirike nahiyesinin tek köyü ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Nüfusu, 273'ü erkek ve 246'sı kadın olmak üzere, 82 hanede yaşayan 519 kişiden oluşuyordu. Bu nüfus içinde 58 hanede 391 kişi Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı", 24 hanede 128 kişi Yunanlı (Rum) diye yazılmıştır.[2] Savaşın ardından göç eden Müslüman Gürcülerin yerine Rus idaresinin Rumları yerleştirdiği anlaşılmaktadır. Nitekim Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, 1877-1878 savaşının ardından gerçekleşen Gürcü göçününü ele aldığı kitabında Kvirike köyünden 1891 yılına değin 137 hanenin göç ettiğini yazmıştır.[3] Nitekim Gürcü göçmenler bugünkü Perşembe ilçesinin kıyı bölgesine yerleşmiş ve yeni yerleşim yeri de Kvirike olarak adlandırılmıştır.[4]
Kvirike köyünde 1861 yılında inşa edilmiş olan ahşap Kvirike Camii bugün de ayaktadır.
Coğrafya
değiştirKvirike köyü, Kintrişi Deresi vadisinde, deniz seviyesinden yaklaşık 90 metre yükseklikte yer alır. Kobuleti kasabasına 4 kilometre uzaklıktadır.
Nüfus
değiştirKvirike köyünde 2002 yılında 2.664 kişi, 2014 yılında 1.921 kişi yaşıyordu.
Kaynakça
değiştir- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 362-363, ISBN 9789157871117.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1284". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქარველ მაჰმადიანთ დიდი გადასახლება ოსმალეთში მუჰაჯირი-ემიგრაცია), Tiflis, 1912, s. 123". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2024.
- ^ Oktay Özel, Kiske Kuşunun Peşinde, İstanbul, 2024, s. 49, 64, 86, 372, ISBN 978-975-05-3632-8