Güzel ile Hayvan (film)
Güzel ile Hayvan,[1][2] 1946 Fransa yapımı romantik fantezi filmidir. Özgün adı La Belle et La Bête olan film Anglosakson ülkelerinde Beauty and the Beast olarak adlandırılır. Türkiye'de zaman zaman Güzel ve Çirkin adı ile gösterime sunulduğu da olmuştur. Fransız romancı Jeanne-Marie Le Prince de Beaumont'un 1756'da yazmış olduğu çok bilinen ünlü masalından yola çıkarak Jean Cocteau'nun senaryosunu yazdığı ve yönettiği filmin başrollerinde Jean Marais ve Josette Day oynamışlardır. Cocteau'nün gedikli oyuncusu Marais bu filmde üç rolü birden oynuyor.
| La Belle et La Bête | |
 "La Belle et La Bête" (Güzel ile Hayvan) filmin özgün sinema afişi | |
| Yönetmen | Jean Cocteau Hikâye Jean Cocteau |
|---|---|
| Yapımcı | André Paulvé |
| Senarist | Jean Cocteau |
| Oyuncular | Jean Marais Josette Day |
| Müzik | Georges Auric |
| Görüntü yönetmeni | Henri Alekan |
| Kurgu | Claude Ibéria |
| Stüdyo | DisCina |
| Dağıtıcı | DisCina Janus Films(ABD video) The Criterion Collection (DVD) |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram, romantik fantezi |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1946 |
| Çıkış tarih(ler)i | Eylül 1946 Cannes Film Festivali |
| Süre | 96 dakika |
| Ülke |  Fransa |
| Dil | Fransızca |
| Diğer adları | Beauty and the Beast (ABD) Güzel ile Hayvan (Türkiye) La Bella e la bestia (İtalya) La Bella y la Bestia (İspanya) Es war einmal - Die Schöne und die Bestie (Almanya) |
Bu film yönetmenin 1930'da yönettiği Bir Şairin Kanı'ndan (Le Sang d'un Poète) sonraki ikinci sinema filmidir. Filmin büyüleyici siyah beyaz görüntülerini Henri Alekan çekmiş, müziğini ise Georges Auric yapmıştır. Sinema eleştirmeni Roger Ebert'e göre Le Sang d'un Poète bir şair tarafından çekilmiş bir sanat filmiydi, oysa "La Belle et La Bête" bir sanatçı tarafından yapılmış şiirsel bir filmdir.[3]
Şair yönetmen Cocteau'nün en iyi filmlerinden biri, belki de başyapıtı olan bu film sinemadaki diğer "Güzel ile Hayvan" uyarlamaları arasında uyarlandığı esere en sadık olanıdır.[4] Oyuncuların olağanüstü performanslarının yanı sıra metaforlar ve Freudyen imgelerle dolu filmin şiirsel anlatım tarzı, makyaj, kostüm ve özel efektlerin mükemmelliği ve inandırıcılığı filmi unutulmaz yapan etmenler arasındadır.
İlk gösterimi Eylül 1946'da Cannes Film Festivali'nde yapılan film aynı yıl yine Fransa'da Louis Delluc ödülünü almıştı.
Özet
değiştir
İflasın eşiğindeki tüccar (Marcel André) bir oğlu ve üç kızı ile bir köyde yaşamaktadır. Kızlardan kendini beğenmiş, bencil ve şirret olan Felicie ve Adelaide,üçüncü kız Belle (Josette Day) üzerinde tahakküm kurmuş ve onu adeta bir hizmetçi gibi kullanmaktadırlar. Bir gün ormanda yolunu kaybeden tüccar karşısına çıkan garip bir şatoya girer. Kızı Belle için bir gül kopardığı esnada şatonun sahibi çıkagelir.Şatonun sahibi sihirli güçlere sahip yarı hayvan yarı insan bir yaratıktır. Tüccar'a kızlarından birisini kendisine vermediği takdirde onu öldüreceğini söyler. Kızlarından Belle babasını kurtarabilmek için kendini feda eder ve şatoya gider. Burada yaratığı tanıdıkça,onun göründüğü kadar vahşi ve acımasız olmadığını keşfeder.
Oyuncu kadrosu
değiştir| Aktör/Aktris | Rolü |
|---|---|
| Jean Marais | "Hayvan"/Prens/Avenant |
| Josette Day | "Güzel" |
| Mila Parély | Félicie |
| Nane Germon | Adélaïde |
| Michel Auclair | Ludovic |
| Marcel André | "Güzel"in babası |
Filmin analizi
değiştirHep önce şair sonra yönetmen olduğunu söyleyen Cocteau, şiirde sözcüklerle yaptığı şeyi sinemada görüntülerle oynayarak yapıyordu. Cocteau bir zamanlar şöyle söylemişti: "Tarih sonunda yalanlara dönüşen gerçeklerden oluşur, efsane (mit) ise sonunda gerçeğe dönüşen yalanlardan ibarettir." Mitlere çok benzeyen peri masalları da görünüşte masum çocuk hikâyeleri gibi gözükse de içlerinde gizliden gizliye bir alt metin bir bilgelik barındırırlar, bağnazlar tarafından yüzyıllardır yasaklanmaya çalışılan Dünyanın gerçek tarihini şiirsel bir efsane şeklinde muhafaza ederler. Cocteau peri masallarının bu gizli gücünün farkındaydı. Cocteau, 18. yüzyılda yazılmış peri masalı "La Belle et La Bête" nin de sembollerle ve metaforlarla dolu bir mit olduğunu hemen anladı, bu hiç de basit bir çocuk hikâyesi değildi.
İlk metaforları filmde "Hayvan" 'ın yaşadığı büyülü şatoda görürüz. Bu ücra ve kasvetli şatonun görkemli salonları loş ve ıssızdır. Adeta şeytani bir mekandır, mumlar koridorlarda duvara monte edilmiş insan kolu şeklinde şamdanlar tarafından tutulmaktadırlar, şömine ateşi kendi kendine parlar söner, heykeller hareket eder, aynaların içinden geçilebilir vb. Ev sahibi de bir hayvan görünümünde olmasına rağmen giyim kuşamı ve davranışlarıyla bir aristokrat gibi hareket eder. Özellikle karşısındaki kadına davranışında bu asil tavrı daha da belirginleşir. Bütün bu özellikleriyle şeytanı simgeler. "Güzel" ise İsa'nın bir metaforudur. Kişisel güç ve servet peşinde koştukları için Katolikliği ve Protestanlığı temsil eden kızkardeşlerinin aksine saf ve sadık (babasına) kalabilmiştir. Cocteau filmlerinde ayna ötekini, zıtlığı, karşı tarafı temsil eder ve 'diğer' dünyaya, yeraltı dünyasına geçiş kapısı olarak kullanılır. Bu filmde ise büyülü ayna kişinin gerçek mizacını temsil etmektedir. "Güzel" aynaya baktığında ölmekte olan babasını görür, kendisini de aynada "Hayvan" ın görüntüsü şeklinde görür. Ayna kırılınca "Hayvan" zayıf düşer ve ölür.[5]
Freudyen imgelere gelince, Elektra kompleksiyle ilgili olarak "Pamuk Prenses", "Uyuyan Güzel", "Sinderella" gibi birçok peri masalında olduğu gibi "Güzel ile Hayvan" hikâyesinde de anne figürü ortada yoktur. Ana karakter ("Güzel") kendisine düşkün, hoşgörülü bir babayla yaşamaktadır, olmayan annenin rolünü üstlenmiştir, evi çekip çeviren ve babaya bakan odur. Hem babasının evinde hem de "Hayvan"ın şatosunda yumuşak başlı, itaatkar ve sabırlıdır. Başlangıçta "Hayvan"ın evlenme teklifini şiddetle reddeden "Güzel"in aslında için için, çirkin bile olsa güçlü, koruyucu bir erkek figürüne ihtiyacı olduğunu ve ondan etkilendiği ve gitgide ona tutulduğu kolayca anlaşılır. Bir analiste göre "Hayvan"ı ilk gördüğünde ona çirkin gelmesinin sebebi henüz babasına bağlı (Elektra kompleksi) olduğu için dünyevi ilişkilere hazır olmamasıdır. Ensest tabusuna sadık kalarak "Hayvan" ile cinsel ilişkiyi reddeder, ama ileriki zamanlarda Elektra kompleksinden kurtulacak ve "Hayvan"ı yakışıklı bir prens olarak görecektir.[6]
Filmin müziği
değiştirFilmin özgün müziğini Georges Auric bestelemişti. Ancak 1995 'te besteci Philip Glass bu film için, filmle tam senkronize bir opera bestelemişti.[7] Sunum şu şekilde olacaktı; Orkestra ve opera sanatçıları eseri yorumlarlarken arkalarındaki beyaz perdeye ses kuşağı kaldırılmış olan filmin projeksiyonu yapılacaktı. Piyasada mevcut olan aynı isimli Opera CD'sini de filmi izlerken aynı teknikle evlerde izlemek mümkündü (Ancak opera 2 CD'den oluştuğu için filmi bir ara duraklatmak gerekiyordu). Film ABD'de ikinci kez Criterion Collection tarafından DVD'ye basıldığında bu opera da ikinci bir ses kuşağı olarak DVD'ye eklenmiştir, yani istendiğinde filmi seyrederken ses kuşağını kapatıp filmle senkron olan opera'yı dinlemek de mümkün olmaktadır.
Philip Glass, Jean Cocteau'nün iki filmi için daha benzer çalışmalardan yapacaktır. Bu filmler Orphée (1950) ve Les Enfants terribles'dir (1950).[8]
Film hakkında notlar
değiştir- 1946'da Fransa'da Louis Delluc ödülü Jean Cocteau'ya verilmişti.
- Çekimler sırasında Jean Cocteau hastalanıp hastaneye kaldırılınca çekimlere arkadaşı yönetmen René Clément devam etmiş.
- Film II. Dünya Savaşı'nın hemen sonrasında çevrildiği için negatif film temin etmekte zorlanan yönetmen birbirinden farklı kaynaklardan gelen negatif filmleri kullanmak zorunda kalmış, bu da kendi ileri sürdüğüne göre, filmin şiirsel etkisine doku olarak olumlu katkıda bulunmuş.
- Film IMDb'nin "en iyi 250 film" listesinde de yer almaktadır.[9]
- 20. yüzyılın en yetenekli sanatçılarından biri olan Jean Cocteau (d.1889-ö.1963) yönetmenliğinin yanı sıra aynı zamanda bir şair, romancı, ressam, heykeltıraş, oyun yazarı, aktör ve sahne dekoratörü idi, ama o kendisini her şeyden önce bir şair olarak görüyordu. Bu çok yönlü sanatçı aynı zamanda bir homoseksüeldi ve bunu hiç saklamadı. En gözde sanatçısı, bu filmin de başrol oyuncusu olan yakın arkadaşı ve aşığı Jean Marais'di.[3][10] Zaten bu filmi de Jean Marais'nin teşvikiyle çekmiştir.
- Jean Marais "hayvan" makyajının arkasında o kadar inandırıcı ve mükemmel bir oyunculuk sergiliyordu ki, filmin sonunda insan formuna dönüştüğü zaman, Greta Garbo'nun "bana hayvanımı geri verin" dediği söylenir.[8] Aynı anekdot Marlene Dietrich'e de atfedilmiştir.[3]
Diğer "Güzel ile Hayvan" filmleri
değiştir| Yıl | Film | Yönetmen |
|---|---|---|
| 1899 | La Belle et la bête | Gabrielle Suzanne (Yazan) |
| 1908 | La Belle et la bête | Albert Capellani |
| 1922 | Beauty and the Beast | Guy Newall |
| 1946 | La Belle et la bête | Jean Cocteau |
| 1976 | Beauty and the Beast (TV Filmi) | Fielder Cook |
| 1978 | Panna a netvor | Juraj Herz |
| 1987 | Beauty and the Beast | Eugene Marner |
| 1987-1990 | Beauty and the Beast (TV Dizisi) | Ron Koslow |
| 1991 | Beauty and the Beast | Gary Trousdale/Kirk Wise |
| 2003 | Beauty and the Beast | David Lister |
Not:Yukarıdaki listede animasyon filmleri hariç tutulmuştur.
- 1991 'de yapılan animasyon filmi Beauty and the Beast, En İyi Film Akademi Ödülü'ne aday gösterilmiş tek animasyon film olarak Oscar tarihine geçmiştir.[11]
Kaynakça
değiştir- ^ a b Türkçe isim için kaynak: Sinema, Uygulayımı - Sanatı - Tarihi - Nijat Özön.s.215
- ^ a b Türkçe isim için kaynak: [[Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi]] - s.223
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2009.
- ^ IMDb'de Philip Glass[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2009.
- ^ "IMDb'de Jean Cocteau". 9 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2008.
- ^ Akademi Ödülleri
Dış bağlantılar
değiştir- IMDb'de Güzel ile Hayvan
- allmovie.com'da Beauty and the Beast 26 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- horrorphile.net'te Beauty and the Beast 6 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Roger Ebert'in eleştirisi 26 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- thevesselofgod.com'da filmin analizi 17 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)