Laser (yelkenli)
| Laser | |
|---|---|
 | |
| Tasarımcı | Bruce Kirby, 1969 |
| Uzunluk | 4,23 m[1] |
| Genişlik | 1,37 m[1] |
| Ağırlık | 56,7 kg[1] |
| Draft | 787 mm |
| Yelken alanı | 7,06 m²[1] |
| Malzeme | Ahşap ve fiber |
| Kişi sayısı | 1 |
Tarihçe
değiştirLaser, günümüzde en yaygın dingilerden biri olmanın yanı sıra, en büyük olimpik yelken yarış sınıfıdır.[2] Kanadalı yelkenci Bruce Kirby tarafından 1970'te tasarlanan Laser, 200 bini aşan toplam üretimiyle günümüzde 140 ülkede kullanılmaktadır.[3]
İlk üretilen ve 'weekender' (haftasonu teknesi) olarak adlandırılan prototip teknenin yelkeninde 'Thanks God It's Friday' kelimelerinin baş harfleri 'TGIF' yer alıyordu. 'Tanrıya şükür Bugün Cuma' anlamına gelen bu kısaltma, haftasonunun yani 'weekender'la denize açılma vaktinin geldiğini ima ediyordu. Tekne, daha sonra sergilendiği 1971 New York Boat Show'da günümüzde bilinenn ismini aldı.[2]
Laser'in en temel özelliği eş tasarım/tek tip olmasıdır. İlk tasarlandığından beri tasarımında donanım geliştirmeleri haricinde pek bir değişiklik olmamıştır. Dolayısıyla teknelerin yaşları göz önüne alınmazsa tümü eş sayılabilirler. Bu özelliğinden ötürü Laser, yarışlarda, malzemeden çok, sporcuların yelken bilgi ve becerilerini öne çıkarır. Laser, bu özelliği nedeniyle yarış sınıfı olarak hızla gelişmiş ve 1996 Yaz Olimpiyatları'na Standart tipiyle dahil edilmiştir. Aynı yıl olimpiyatlarda 56 ülkenin katılımıyla tüm spor dalları içerisinde en fazla ülkenin temsil edildiği spor branşı olmuş ve bu durum takip eden dört olimpiyatta da değişmemiştir. 2008 itibarıyla Kadınlar kategorisinde Radial tipinin de eklenmesiyle birlikte günümüzde Laser, en büyük olimpik yarış sınıfı olmuştur.[2]
Laser'in ilk dünya şampiyonası 1974 senesinde 24 ülkenin katılımıyla Bermuda'da gerçekleştirilmiştir.[2] Düzenlenen bu ilk dünya şampiyonasında altın madalya Peter Commette'ye giderken, gümüş madalyayı Norm Freeman, bronz madalyayı ise Chris Boome almıştır. Günümüze kadar aralıksız devam eden şampiyona tarihinde en çok madalya 8'i altın olmak üzere 11 amadalya ile Brezilyalı Robert Scheidt tarafından kazanılmıştır. Onu 4 Altın ve 1 gümüş ile Avustralyalı Tom Slingsby ve 3 altın ile yine Avustralyalı Glenn Bourke takip etmektedir.[4]
Özellikleri
değiştirGenelde optimist sınıfından sonra yelkenciler laser sınıfını tercih ederler. Laser da, optimiste benzer bir şekilde, tek kişilik, hızlı ve performanslı bir sınıftır. Salması hafiftir ve dengeleyici özelliği olmadığı için tüm dengeyi kurma tekneyi kullanana aittir. Hafif havalarda bu çok zor olmasa da sert havalarda özellikle rüzgâra karşı tırmanılan seyirlerde tekne her yelkenli gibi rüzgâr altına doğru yatar. Bu yatmayı hafif salma karşılayamadığı için kullanan kişinin vücudunu teknenin dışına atarak dengeyi bu şekilde sağlaması gerekir. Bu harekete trapeze çıkmak denir. Denge sağlanamadığı zaman devrilen ve düzeltilmesi gereken bir sınıf olma özelliği taşır.
Laser gövdesine 3 farklı tipte yelken takılabildiği için çok yaygın bir sınıftır. Sporcular kilolarına ve gelişimlerine göre 4,7, 5,76 ve 7,06 metrekarelik yelken kullanabilirler. 5.76 metrekarelik yelkenli Lasere Laser Radial ve 7,06 metrekarelik yelkenli lasere Laser Standart denir.
Laser tipleri
değiştirLaser ilk tasarlandığında yaklaşık 7 m² olan yelkenliyle piyasaya girmişti. Fakat daha zayıf ve kadın yelkenciler için bu yelken alanı oldukça zorlayıcı oluyordu. Bu yüzden zamanla aynı laser gövdesi üzerine takılabilen daha küçük metrekareye sahip yelkenler üretildi. Farklı yelkenlerin aynı gövdeye takılabilmesi için Laser direği iki parçalı haldedir. Alt direk ve üst direkt olarak adlandırılan bu parçalardan alt direk, 3 farklı boyda üretilmekte ve farklı yelken boyutlarında toplam direk boyunu uzatmak ya da kısaltmak ve Laser 4.7 için direğe geri büküm sağlamak için kullanılmaktadır.
Laser 4.7
değiştirYelken alanı 4.7 m² olan Laser 4.7, optimist sınıfından sonra başlangıç için laserın en uygun sınıfıdır. Laser Radial'dan sonra ortaya çıkmıştır. Laser firmasının ölçümlerinde kullacının 35 ile 50 kg olması ideal olarak belirtilmiştir. Yarışlarına girmek için 18 yaşın altında olmak gerekir. Olimpik bir sınıf değildir ama Avrupa ve Dünya Şampiyonaları vardır.
Laser Radial
değiştir
Yelken alanı 5.7 m²'dir. Yelken alanı bakımından orta boydaki laser sınıfıdır. Laser firmasının ölçümlerinde kullacının 55 ile 70 kg olması ideal olarak belirtilmiştir. Avrupa ve Dünya Şampiyonaları vardır. Ayrıca Kadınlar kategorisinde 2008 Yaz Olimpiyatları itibarıyla olimpik bir sınıf olmuştur.[5]
Laser Standart
değiştir
Yelken alanı 7.06 m²'dir. Yelken alanı bakımından en büyük laser tipidir. Laser firmasının ölçümlerinde kullacının 60 kg ve üstü olması ideal(60 kg ile iyi bir performans elde edilemeyebilir, eğer kilonuz düşük ise boyunuzun uzun olması sizin tekneyi daha iyi kullanabilmenizi sağlar) olarak belirtilmiştir. Olimpik bir sınıftır ve ayrıca her yıl Avrupa ve Dünya Şampiyonaları düzenlenmektedir.
Donanımda dikkat edilmesi gerekenler
değiştir- Yelken direğe geçirilirken, direğin perçinli olan yani hassas noktası geride bırakılmalıdır. Böylece basınç hassas noktaya direkt olarak temas edemez ve direğin kırılma olasılığı azalır.
- Salma mutlaka iple, mümkünse gergin bir lastikle bağlanmalıdır. Bağlanmaz ise tekne devrilince tekneden ayrı yüzer ve onu yakalayıp Laser'ı düzeltmek çok zor olur.
- Direkle tekne arasına bir emniyet ipi takılmalıdır. Devrilme durumunda bu ip sayesinde direğin, gövdeden ayrılmaması sağlanır.
- Trapez kolonu lastikle gerdirildikten sonra, trapez sırasında bacakların kırılmamasını sağlayacak şekilde bir ip ile kolon sabitlenmelidir.
- Denize çıkarken özellikle Laser'ın dış tıpası takılmalıdır. Takılmadığı takdirde Laser'ın içi litrelerce su alır ve tekne batma seviyesine gelir. Bord içindeki yüzdürücü hava tankları sayesinde Laser batmasa da çok yavaşlar ve seyir bakımından tehlikeli durum yaratır.
Türkiye'de Laser
değiştirTürkiye'de Laser Türkiye Şampiyonları'na 100'e yakın sporcu katılır. 1995 yılında Selim Kakış'ın Laser Radial sınıfında Avrupa Şampiyonu olmasıyla başlayan şampiyonluklar zinciri; 1998, 1999 ve 2000 yıllarında üst üste 3 sene boyunca Alp Alpagut'un Avrupa Şampiyonu olmasıyla devam etmiştir. Ayrıca Laser Radial gençlerde 2000 yılında Güray Zünbül, Dünya Şampiyonu olmuştur. Yine 2000 yılında Laser Radial sınıfında Kemal Muslubaş, Dünya Şampiyonası'nda beşinci olmuştur ve Türkiye'yi 2004 Atina Olimpiyatları'nda Laser Standart sınıfında gururla temsil etmiştir. 2003 yılı Laser 4.7 Dünya Şampiyonası'nda Onur Derebaşı dünya şampiyonu ve Mustafa Çakır dünya üçüncüsü olmuştur.Yine aynı yarışta kızlar kategorisinde Ayda Ünver dünya şampiyonu olmuştur.
Türkiye Şampiyonaları
değiştirLaser sınıfında Türkiye Şampiyonaları 1987 yılından beri yapılmaktadır.[6] 1987'de sadece Laser Standart sınıfıyla yapılan Türkiye Şampiyonaları, 1991'de Laser Radial ve 1996'da Laser 4.7 sınıflarının katılımıyla genişlemiştir. 2011 yılı itibarıyla Laser Türkiye Şampiyonası'na 96'sı Laser 4.7, 36'sı Laser Radial ve 14'ü Laser Standart sınıfında olmak üzere toplam 146 sporcu katılmıştır.[7]
| Türkiye Şampiyonaları | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Yıl, Yer | Sınıf | Kategori | Altın | Gümüş | Bronz |
| 1987, Çeşme, İzmir | Standart | Gençler | Menderes Tosun | Varol Hepaguşlar | Özden Saral |
| Büyükler | Alp Salman | Erhan Uzun | Tuğyan Yurtsever | ||
| 1988, Çeşme, İzmir | Standart | Gençler | Eralp Hoşgör | Hakan Uluğtekin | Armağan Sevinçer |
| Büyükler | Erhan Uzun | Ersin Yazgan | Samim Dane | ||
| 1989, Çeşme, İzmir | Standart | Yıldızlar | Kenan Bahadırlı | Gökhan Demirli | Selim Kakış |
| Gençler | Eralp Hoşgör | Armağan Sevinçer | Cüneyt Sevinç | ||
| Büyükler | Erhan Uzun | Ersin Yazgan | Rıfat Ökten | ||
| Kadınlar | Emine Ünsal | Almia Uluer | Fulya Kemer | ||
| 1990, Çeşme, İzmir | Standart | Genel | Ersin Yazgan | Çetin Salman | Mahir Ulutaş |
| Yıldızlar | Murat Sert | Alp Alpagut | Barış Selamioğlu | ||
| Gençler | Eralp Hoşgör | Kenan Bahadırlı | Selim Kakış | ||
| Büyükler | Ersin Yazgan | Çetin Salman | Mahir Ulutaş | ||
| Kadınlar | Serpil Uyanık | Almia Uluer | Elif Bahadırlı | ||
| 1991, Çeşme, İzmir | Radial | Erkekler | Murat Sert | Barış Selamioğlu | Vecih Tennioğlu |
| Kadınlar | Emine Ünsal | Serpil Uyanık | Almia Uluer | ||
| Standart | Büyükler | Ersin Yazgan | Ahmet Eryıldırım | Mahir Ulutaş | |
| 1992, İstanbul | Radial | Genel | Alp Alpagut | Murat Sert | Orkun Soyer |
| Kadınlar | Serpil Uyanık | Ebru Tozan | Aslı Sencer | ||
| Standart | Genel | Eralp Hoşgör | Ersin Yazgan | Mahir Ulutaş | |
| 1993, | Radial | Genel | Selim Kakış | Orkun Soyer | Alp Alpagut |
| Kadınlar | Zuhal Şen | Gamze Altay | Deniz Karacaoğlu | ||
| Standart | Genel | Ersin Yazgan | Şükrü Eryıldırım | Çağlayan Sevinçer | |
| 1994, İstanbul | Radial | Genel | Selim Kakış | Tuğberk Uca | Oğuz Özer |
| Kadınlar | Deniz Karacaoğlu | Serpil Uyanık | Gamze Altay | ||
| Standart | Genel | Orkun Soyer | Alp Alpagut | Mahir Ulutaş | |
| 1995, | Radial | Genel | Selim Kakış | Metin Özhan | Ufuk Sahillioğlu |
| Kadınlar | Deniz Karacaoğlu | Ebru Tozan | Meliha Onursal | ||
| Standart | Genel | Mahir Ulutaş | Alp Alpagut | Orkun Soyer | |
| 1996, | 4.7 | Genel | Ertan Kaya | Tolga Ekmekçi | Serkan Özgönenç |
| Radial | Genel | Hakan Yılmaz | Serhan Doğrutürk | Burak Görkemli | |
| Kadınlar | Deniz Karacaoğlu | Meliha Onursal | Gül Aybers | ||
| Standart | Genel | Selim Kakış | Alp Alpagut | Kemal Muslubaş | |
| 1997, İskenderun | 4.7 | Genel | Burak Tahmaz | Erhan Karagün | Ertan Kaya |
| Radial | Genel | Hakan Yılmaz | Nerkan Azap | Serhan Doğrutürk | |
| Kadınlar | Kevser Müezzinoğlu | Meliha Onursal | Yeliz Semerci | ||
| Standart | Genel | Ali Kemal Tüfekçi | Alp Alpagut | Kemal Muslubaş | |
| 1998, İstanbul | 4.7 | Genel | Levent Peynirci | Erdinç Arslan | Burak Tahmaz |
| Radial | Genel | Alp Alpagut | Mehmet Sevinç | Hakan Yılmaz | |
| Standart | Genel | Ali Kemal Tüfekçi | Sinan Sümer | Aydın Yurdum | |
| 1999, Çeşme, İzmir | 4.7 | Genel | Can Korkut | Efe Akmen | Cem Çatıkkaş |
| Kadınlar | Tuğçe Subaşı | Ayda Ünver | Göksun Batu | ||
| Radial | Genel | Alp Alpagut | Orkun Soyer | Oğuz Ayan | |
| Kadınlar | Kevser Müezzinoğlu | Sibel Yıldırım | Meliha Onursal | ||
| Standart | Genel | Sinan Sümer | Levent Özgen | Armağan Kırseven | |
| 2000, Çeşme, İzmir | 4.7 | Genel | Mahmut Saral | Can Korkut | Deniz Çınar |
| Kadınlar | Tuğçe Subaşı | Göksun Batu | Ayda Ünver | ||
| Radial | Erkekler | Güray Zünbül | Sait İzmit | Metin Şerifhan | |
| Genç Erkekler | Güray Zünbül | Sait İzmit | Nevzat Taşkın | ||
| Kadınlar | Deniz Karacaoğlu | Kevser Müezzinoğlu | Yasemin Akyıl | ||
| Standart | Genel | Ali Kemal Tüfekçi | Orkun Soyer | Kemal Muslubaş | |
| 2001, Sinop | 4.7 | Genel | Ercan Karagün | Özer Ögütken | Koray Ezer |
| Kadınlar | Tuğçe Subaşı | Didem Şarman | Melis Altınbaşlı | ||
| Radial | Genel | Nevzat Taşkın | Kayhan Öğretir | Özgür İnam | |
| Gençler | Nevzat Taşkın | Kerem Can Süer | Arif Ayaz | ||
| Kadınlar | Yasemin Akyıl | Kevser Müezzinoğlu | Göksun Batu | ||
| Standart | Genel | Alp Alpagut | Sinan Sümer | Güray Zünbül | |
| 2002, Samsun | 4.7 | Genel | Ateş Çınar | Tuğçe Subaşı | Mustafa Çakır |
| Kadınlar | Tuğçe Subaşı | Özüm Oğuzbayır | Didem Şarman | ||
| Junior | Onur Pekçetin | Aykut Saral | Burak Gümüş | ||
| Radial | Genel | Kayhan Öğretir | Utku Ören | Onur Derebaşı | |
| Gençler | Utku Ören | Onur Derebaşı | Deniz Çınar | ||
| Standart | Genel | Kemal Muslubaş | Ali Kemal Tüfekçi | Metin Şerifhan | |
| 2003, Çeşme, İzmir | 4.7 | Genel | Ateş Çınar | Ercan Karagün | Onur Pekçetin |
| Kadınlar | Ayda Ünver | Cansın Karga | Didem Şarman | ||
| Junior | Onur Bilgen | Alican Kaynar | İstem Oğuzbayır | ||
| Radial | Genel | Mehmet Sevinç | Nevzat Taşkın | Özgür İnam | |
| Gençler | Serdar Şengül | Murat Tan | Can Yücel | ||
| Standart | Genel | Ali Kemal Tüfekçi | Kemal Muslubaş | Güray Zünbül | |
| 2004, Karşıyaka | 4.7 | Genel | Serkan Yapan | Yiğitcan Gülle | Onur Pekçetin |
| Kadınlar | Cansın Karga | İstem Oğuzbayır | Ayşegül Engin | ||
| Radial | Genel | Onur Derebaşı | Mehmet Sevinç | Özgür İnam | |
| Gençler | Onur Derebaşı | Alican Kaynar | Onur Bilgen | ||
| Standart | Genel | Kemal Muslubaş | Mustafa Çakır | Murat Tan | |
| 2005, Çeşme, İzmir | 4.7 | Genel | Güney Can Kaptan | Saruhan Çınay | Reşat Yalaz |
| Kadınlar | İstem Oğuzbayır | Nilsu Örgen | Hazel Candoğan | ||
| Radial | Genel | Serkan Yapan | Murat Tan | Necdet Elmasoğlu | |
| Gençler | Serkan Yapan | Necdet Elmasoğlu | Onur Bilgen | ||
| Standart | Genel | Onur Derebaşı | Mustafa Çakır | Alican Kaynar | |
| 2006, Samsun | 4.7 | Genel | Kaan Mazlumca | Canberk Karahan | Emrah Taşlı |
| Kadınlar | Arya Sevgen | Berke Ardıç | Nazlı Çağla Dönertaş | ||
| Radial | Genel | Ercan Karagün | Reşat Yalaz | Onur Bilgen | |
| Kadınlar | Ayda Ünver | Yeşim Tezcan | Gülşah Aktaş | ||
| Standart | Genel | Kemal Muslubaş | Alican Kaynar | Güray Zünbül | |
| 2007, İzmit | 4.7 | Genel | Cem Selçuk | Utku Gönener | Canberk Karahan |
| Kadınlar | Arya Sevgen | Nazlı Çağla Dönertaş | İpek Yolyapan | ||
| Junior | Özer Özmutlu | Emir Karaman | Doğan Sidar | ||
| Radial | Genel | Ercan Karagün | Serkan Yapan | Yaşar Celal Tümşen | |
| Gençler | Yaşar Celal Tümşen | Berkcan Biren | Bahadır Ekin | ||
| Standart | Genel | Güray Zünbül | Alp Alpagut | Güney Can Kaptan | |
| Gençler | Güney Can Kaptan | Onur Derebaşı | Onur Bilgen | ||
| 2008, Çayırova | 4.7 | Genel | Alican Keleş | Levent Ahıskalı | Mithat Can Alagöz |
| Kadınlar | Nazlı Çağla Dönertaş | Nazlı Hilal Karadeli | Ceren Celayir | ||
| Junior | Alp Rona Rodopman | Kaan Tuna | Pınar Kaynar | ||
| Radial | Genel | Ayda Ünver | Serkan Yapan | Bahadır Ekin | |
| Gençler | Bahadır Ekin | Can Bayülken | Utku Gönener | ||
| Standart | Genel | Saffet Onur Bilgen | Onur Derebaşı | Mustafa Çakır | |
| Gençler | Saffet Onur Bilgen | Yaşar Celal Tümşen | Alican Kaynar | ||
| 2009, Bodrum, Muğla | 4.7 | Genel | Levent Ahıskalı | M. Onur Durak | Okan Arın |
| Kadınlar | Nazlı Hilal Karadeli | Buse Karagöbek | Pınar Kaynar | ||
| Junior | Kerim Ordu | İnanç Haliloğlu | Mert Y. Zenginer | ||
| Radial | Genel | Serkan Yapan | Onur Derebaşı | Orsa Reis Levent | |
| Kadınlar | Berke Andiç | Nazlı Çağla Dönertaş | Ecem Güzel | ||
| Gençler | Orsa Reis Levent | Mehmet Haliloğlu | Sarper Çelebi | ||
| Standart | Genel | Saffet Onur Bilgen | Cem Gözen | Utku Gönener | |
| 2010, Bodrum, Muğla | 4.7 | Genel | M. Onur Durak | Abdullah Bağlıca | Tora S. Kutoğlu |
| Kadınlar | Nazlı Hilal Karadeli | Buse Karagöbek | S. Sırma Karaca | ||
| Junior | Tolga Atay | Fikret Ege Üret | Doğancan Cihangir | ||
| Radial | Genel | Levent Ahıskalı | Alp Rona Rodopman | Mithatcan Alagöz | |
| Kadınlar | Nazlı Çağla Dönertaş | Berke Andiç | Pınar Kaynar | ||
| Gençler | Levent Ahıskalı | Alp Rona Rodopman | Mithatcan Alagöz | ||
| Standart | Genel | Saffet Onur Bilgen | Mustafa Çakır | Alican Başeğmez | |
| Gençler | Alican Başeğmez | Utku Gönener | Can Bayülken | ||
| 2011, Didim | 4.7 | Genel | Onur Özkaya | Hasan Sal | Doğa Arıbaş |
| Kadınlar | Zeynep Yentür | S. Sırma Karaca | Selin Başeğmez | ||
| Junior | Selim Hekimoğlu | Nogay Dökmeci | Yasin Yılmaz | ||
| Radial | Genel | Nazlı Çağla Dönertaş | Alp Rona Rodopman | H. Okan Arın | |
| Kadınlar | Nazlı Çağla Dönertaş | Pınar Kaynar | Ceren Celayir | ||
| Gençler | Alp Rona Rodopman | H. Okan Arın | M. Onur Durak | ||
| Standart | Genel | Saffet Onur Bilgen | Mustafa Çakır | Alican Başeğmez | |
| Gençler | Can Bayülken | Anıl Berk Baki | Mehmet Haliloğlu | ||
| 2012, Çeşme, İzmir | 4.7 | Genel | Selim Hekimoğlu | Bora Olcav | Mustafa Sergen Birincioğlu |
| Kadınlar | Zeynep Yentür | Deniz Dağdelen | Selin Başeğmez | ||
| Junior | Mehmet Duran Dinç | Barbaros Hekimoğlu | Uğur Esen | ||
| Radial | Genel | Nazlı Çağla Dönertaş | Can Akdurak | Pınar Kaynar | |
| Kadınlar | Nazlı Çağla Dönertaş | Pınar Kaynar | Ecem Güzel | ||
| Gençler | Can Akdurak | Pınar Kaynar | Fırat Şahin | ||
| Standart | Genel | Mustafa Çakır | Güney Can Kaptan | Mehmet Haliloğlu | |
| Gençler | Mehmet Haliloğlu | Alp Rona Rodopman | Mustafa Onur Durak | ||
Yeryüzündeki Laser Sayıları
değiştir| Yer | Laser Yelkenli Sayısı [8] |
|---|---|
| Kuzey Amerika | 70.056 |
| İngiltere | 23.663 |
| Almanya | 10.697 |
| İtalya | 9883 |
| Fransa | 8929 |
| Hollanda | 6632 |
| Türkiye | 623 |
Dış bağlantılar
değiştir- http://www.yelkenokulu.com/lasersinifi.html 13 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Notlar
değiştir- ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012.
- ^ a b c d Alpagut, A., Soyer, O. (2011). Laser ve Ötesi: Genç Yelkencinin El Kitabı. Amatör Denizcilik Federasyonu (ADF), 164.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012.
- ^ 2006 yılı verilerine göre