Münih Katliamı, Münih'te düzenlenen 1972 Yaz Olimpiyatları sırasında, Kara Eylül örgütüne bağlı silahlı militanlar tarafından yapılmış saldırı. İsrail Olimpiyat takımının on bir üyesi rehin alındığı olay, rehineler ve bir polisin ölümü ile sonuçlanmıştır.[1][2][3][4]
Altı Gün Savaşı'nın üzerinden yaklaşık beş yıl geçmiş fakat İsrail ve Arap ülkeleri silahlanmaya devam etmiştir. Belli başlı kızışmalar olduysa da sıcak bir çatışma hâlinde bulunulmamıştır. Olayda görev alan saldırganlar, 1971 yılında El-Fetih direniş örgütü içerisinde kurulan Kara Eylül adlı silahlı örgütün üyesiydi. Saldırı, Ürdün'ü Kara Eylül olayları sebebiyle cezalandırma amacı taşımaktaydı.
4 Eylül'ü 5 Eylül'e bağlayan gece, saat 04.30 sularında kafilenin bir kısmının kaldığı iki apartman dairesine silahlı militanlarca bir baskın yapıldı. İlk arbedede İsrailli Sporcu Yossef Romano[5] ve İsrail Güreş Takımı Antrenörü Moshe Weinberg,[6] iki saldırganı yaraladıktan sonra öldürüldüler. Olaylar sırasında İsrailli Sporcu Gad Tsobari[7] ve Halter Takımı Antrenörü Tuvia Sokolovsky kaçmayı başardı ancak saldırganlar yedi İsrailli sporcuyu ve iki antrenörü rehin aldılar.[5]
Saldırganların talebi, İsrail hapishanelerinde tutulan 234 tutuklunun ve Alman Kızıl Ordu Fraksiyonu grubuna ait iki tutuklunun salıverilmesi idi.[8][9] İsrail bu kadar acele bir şekilde pazarlık yapmayacaklarını Alman Hükûmetine bildirdi. Ayrıca olayı kontrol altına almak amacıyla İsrail'in kendi özel kuvveti olan antiterör timini bölgeye yollama talebini de Alman Hükûmeti reddetti.[10]
Bir süre sonra saldırganlar bu taleplerinden vazgeçerek helikopter eşliğinde istedikleri uçaklara kadar eşlik edilerek yurtdışına çıkmak istediklerini bildirdiler. Alman polis kuvvetlerinin uzman ekibi yoktu ve Alman ordusu, Almanya yasalarına göre olaya müdahale edemiyordu.
Saldırganlar rehinelerle birlikte sağlanan iki helikoptere bindiler ve havaalanına doğru hareket ettiler.[11] Saldırganlar havaalanına vardıktan belli bir süre sonra, havaalanındaki ekip kendi inisiyatiflerine dayanarak operasyona başladılar. Saldırganlar uçağa yaklaştıklarında bomboş bir uçakla karşılaştılar. Tam bu sırada projeksiyon lambaları yakıldı ve keskin nişancılar ateş etmeye başladı. Profesyonel keskin nişancı yoktu, gönüllü polisler vardı.[12]
İlk ateşte iki saldırgan öldürüldü, üçüncü saldırgan ağır yaralandı. Bu sırada dört helikopter pilotu, helikopterlerini bırakıp kaçtılar. Artık şanslarının kalmadığını düşünen bir saldırgan helikopterin içini taramaya başladı, daha sonra da el bombası attı. Bu sırada diğer saldırganlar da siper aldıkları pozisyondan çıkarak polise karşı bir yarma saldırısına başladılar. Sonuçta ilk çatışma sırasında öldürülen iki saldırgandan sonra kalan altı saldırgandan da ikisi bu saldırı sonucunda öldürüldü. Bir saldırgan kaçmaya çalışsa da Alman polisi tarafından yarım saat sonra yakalandı.
Olaylar, on bir İsrailli sporcu ve antrenör, bir Alman polisi ve beş saldırganın ölmesi ile sonuçlandı. Üç saldırgandan ikisi sağ, biri yaralı olarak ele geçirildi. Olay sonrasında olimpiyatlar durdu ve pek çok ülke olimpiyatları terk etti (olimpiyatların tarafsızlık ilkesi ve barış teması).
Öldürülen beş Arap saldırganın cenazesi, Libya'da devlet töreni ile gömülse de büyük tepkiler alındı. Olaydan bir ay sonra Lufthansa uçağı kaçırıldı ve üç saldırganın serbest bırakılması istendi. Alman Hükûmeti bu isteği yerine getirdi.[13][14][15]
Olayların sonrasında Avrupa'da GIGN ve GSG 9 başta olmak üzere antiterör timleri kurulmuş, İsrail ise sivil ve askeri pek çok örgütlenme kurarak bir dizi karşı saldırı başlatmış ve suikastlara başlamıştır. FKÖ'nün karşı saldırılarda Çakal Carlos'tan yardım aldığı bilinmektedir.[kaynak belirtilmeli]
Steven Spielberg'in yönettiği Münih Filminin posteri. Film, En İyi Film Akademi Ödülü dahil 5 dalda Oscar'a aday olmuştur.
Münih Katliamı, modern tarihin en trajik terör olaylarından biri olarak popüler kültürde geniş bir yankı uyandırmıştır. Bu trajik olay, sinema, televizyon, edebiyat ve spor dünyasında birçok farklı açıdan ele alınmış ve hem siyasi hem de insani yönleriyle işlenmiştir.
Münih Katliamı, birçok film ve belgesele konu olmuştur. Bu yapımlar, olayın dramatik boyutlarını ve İsrail'in olay sonrası misilleme operasyonlarını ele alır.
Münih(2005): Steven Spielberg'in yönettiği bu film, katliamın ardından İsrail'in Mossad ajanları aracılığıyla gerçekleştirdiği misilleme operasyonlarını konu alır. Film, intikam ve adalet kavramlarını tartışmaya açar ve uluslararası çapta geniş yankı uyandırmıştır.
21 Hours at Munich (1976): Televizyon filmi formatında olan bu yapım, katliamın gerçekleştiği 21 saatlik süreci dramatik bir dille anlatır. Film, William Holden ve Franco Nero gibi ünlü oyuncuların performanslarıyla dikkat çekmiştir.
One Day in September (1999): Kevin Macdonald tarafından yönetilen ve Oscar ödülü kazanan bu belgesel, Münih Katliamı'nın kronolojik anlatımını yapar. Olayın tanıklarıyla yapılan röportajlarla desteklenen belgesel, katliamın ardındaki insan hikayelerine odaklanır.
1972 Münih Katliamı, spor dünyasında da önemli etkiler yaratmıştır. Olimpiyatların barış ve dostluk mesajına gölge düşüren bu olay, uluslararası spor etkinliklerinde güvenlik önlemlerinin yeniden yapılandırılmasına yol açmıştır.
Olimpiyatlarda Güvenlik Protokollerinin Değişimi: Katliamın ardından Olimpiyatlar ve diğer büyük spor etkinliklerinde güvenlik önlemleri artırılmıştır. Olay, spor etkinliklerinin terör saldırılarına karşı daha savunmasız olduğunu göstererek, spor güvenliğinin önemini vurgulamıştır.
Anma Törenleri: Münih Katliamı'nda hayatını kaybeden sporcular, her yıl düzenlenen törenlerle anılmaktadır. Olimpiyat Komitesi, bu trajik olayın unutulmaması adına düzenli olarak anma etkinlikleri gerçekleştirmektedir.
Münih Katliamı, pek çok kitaba ve akademik çalışmaya konu olmuştur. Olayın politik, sosyal ve insani yönleri farklı bakış açılarından incelenmiş ve popüler kültürde geniş yer bulmuştur.
George Jonas'ın Vengeance (1984) Kitabı: Katliamın ardından İsrail'in gerçekleştirdiği misilleme operasyonlarını detaylandıran bu kitap, Steven Spielberg'in Munich filmine de ilham kaynağı olmuştur. Kitap, olayın arka planını ve etik boyutunu derinlemesine ele alır.[16]
David Clay Large'ın Munich 1972: Tragedy, Terror, and Triumph at the Olympic Games (2012): Bu kitap, Münih Olimpiyatları'nın tarihsel, kültürel ve politik etkilerini araştırarak olayın geniş kapsamlı bir incelemesini sunar.
Münih Katliamı, müzik dünyasında da yankı bulmuş ve protest müzik aracılığıyla dile getirilmiştir.
Gil Scott-Heron – "We Beg Your Pardon" (1975): Gil Scott-Heron, bu şarkısında Münih Katliamı'na ve genel olarak dünyadaki siyasi şiddet olaylarına değinerek, olayın uluslararası boyutlarını eleştirel bir dille işlemiştir.
Popüler kültürde Münih Katliamı, terörizm, intikam ve adalet gibi kavramlar etrafında önemli siyasi ve etik tartışmalara yol açmıştır. Olay, Filistin-İsrail çatışmasının sembollerinden biri haline gelmiş ve bu çatışmanın dünya genelindeki yankıları kültürel üretimlerde sıkça yer bulmuştur.
İntikam ve Adalet Üzerine Tartışmalar: Spielberg'in Munich filmi ve Jonas'ın Vengeance kitabı, İsrail'in misilleme operasyonlarını etik ve ahlaki açıdan tartışmaya açarak, izleyicilere intikam ve adalet kavramlarını sorgulatan yapımlar olarak öne çıkmıştır.
Münih Olimpiyat Parkı'ndaki saldırıda hayatını kaybedenler için anma plaketiOlimpiyatların Siyasallaşması: Münih Katliamı, Olimpiyatlar gibi uluslararası spor etkinliklerinin siyasi bir platform haline gelebileceğini gösteren önemli bir örnek olarak kabul edilir. Bu olay, sporun siyasetten bağımsız bir alan olmadığını gözler önüne sermiştir.
Münih Katliamı, görsel sanat dünyasında da ele alınmış ve çeşitli sanatçılar tarafından işlenmiştir. Almanya ve İsrail'de özellikle bu olayın anısına yapılan eserler dikkat çekmiştir.
1972 Münih Katliamı, modern tarihin en önemli terör olaylarından biri olarak, popüler kültürde kalıcı izler bırakmıştır. Sinema, televizyon, edebiyat, müzik ve sanat gibi birçok alanda farklı açılardan işlenen bu olay, terörizm ve uluslararası çatışmaların kültürel üretimlerde nasıl yer bulduğunun önemli bir örneği olmuştur.
