Mars'ın iklimi
Mars'ın iklimi, yüzyıllardır bilimsel bir merak konusu olmuştur. Bunun nedenlerinden biri, teleskop yardımıyla yüzeyi Dünya'dan kolayca ve ayrıntılı bir şekilde doğrudan gözlemlenebilen tek karasal gezegen olmasıdır.
Mars, Dünya'nın kütlesinin onda biri kadar[1] ve Güneş'e Dünya'dan %50 daha uzak olmasına rağmen, kutup buzullarının varlığı, mevsimsel değişiklikler ve gözlemlenebilir hava olayları gibi iklimsel olarak önemli benzerliklere sahiptir. Bu nedenle gezegen bilimcileri ve iklim bilimcileri tarafından sürekli olarak incelenmektedir. Mars iklimi, periyodik buzul çağları da dahil olmak üzere Dünya'nınkine benzerlikler gösterse de, çok daha düşük ısıl atalet gibi önemli farklar da vardır. Mars atmosferinin ölçek yüksekliği yaklaşık 11 km (36.000 ft)'dir ve Dünya'dakinden %60 daha fazladır. Mars'ın iklimi, gezegende yaşamın olup olmadığı veya geçmişte var olup olmadığı sorusu açısından büyük bir öneme sahiptir.
Mars, 17. yüzyıldan bu yana Dünya'dan gözlemlenmiş, fakat Mars'a yönelik araştırmalar 1960'ların ortalarında başlayana kadar yakından gözlem yapmak mümkün olmamıştır. Geçiş ve yörünge uzay araçları yukarıdan veri sağlarken, iniş ve keşif araçları atmosferik koşulları doğrudan ölçmüştür. Günümüzde gelişmiş Dünya yörüngeli araçlar, nispeten büyük hava olaylarına dair faydalı "genel bakış" gözlemleri sağlamaya devam etmektedir.
İlk Mars geçiş görevi Mariner 4 ile gerçekleştirildi ve 1965'te Mars'a ulaştı. Bu kısa iki günlük geçiş (14–15 Temmuz 1965) ilkel aletlerle Mars'ın iklimi hakkındaki bilgilere çok az katkıda bulunmuştur. Daha sonraki Mariner görevleri (Mariner 6 ve 7), temel iklim bilgisi açısından bazı boşlukları doldurmuştur. Veriye dayalı iklim çalışmaları 1975'teki Viking programı iniş araçlarıyla ciddi bir şekilde başlamış ve Mars Reconnaissance Orbiter gibi sondalarla devam etmektedir.
Bu gözlemsel çalışmalar, Mars general circulation model (MGCM) adı verilen bir tür bilimsel bilgisayar simülasyonu ile desteklenmiştir.[2] MGCM'nin çeşitli versiyonları, Mars'ı daha iyi anlamamızı ve bu tür modellerin sınırlarını belirlememizi sağlamıştır.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Mars Quick Facts" (PDF). mars.nasa.gov. NASA. 1 Aralık 2023. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Aralık 2023.
- ^ NASA. "Mars General Circulation Modeling". NASA. 20 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2007.
İlave okuma
değiştir- Jakosky, Bruce M.; Phillips, Roger J. (2001). "Mars' volatile and climate history". Nature (İngilizce). 412 (6843). ss. 237-244. Bibcode:2001Natur.412..237J. doi:10.1038/35084184. PMID 11449285. inceleme makalesi
Dış bağlantılar
değiştir
- Mars Hava durumu: Perseverance*Curiosity*InSight (askıya alındı) (İngilizce)
- Curiosity Keşif aracından (REMS) Gale kraterinde hava durumu, (Arşiv) (İngilizce)
- Insight iniş aracından Elysium Planitia'daki hava durmu (askıya alındı) (İngilizce)