Mathieu Kérékou
Mathieu Kérékou (d. 2 Eylül 1933 - ö. 14 Ekim 2015), Beninli siyasetçi. Kérékou, Afrika ülkesi Benin'de 1972-1991 ile 1996-2006 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Ülkesinin isminin Dahomey olduğu bir dönemde, 1972 yılında gerçekleştirdiği darbe ile başa geçen Kérékou, otoriter ve sosyalist yönetimi neticesinde ülkesinin ismini 1975 yılında Benin Halk Cumhuriyeti olarak değiştirmiş, 1991 yılında rejim değişikliğine gidilerek ülkenin ismi Benin Cumhuriyeti olmuştur. Kérékou bu süreçte ülkesinin üç farklı isim döneminde de başkanlık makamında bulunmuştur.
| Mathieu Kérékou | |
|---|---|
| |
| 15. Benin Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 26 Ekim 1972 - 4 Nisan 1991 | |
| Yerine geldiği | Justin Ahomadegbé-Tomêtin |
| Yerine gelen | Nicéphore Dieudonné Soglo |
| 17. Benin Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 4 Nisan 1996 - 6 Nisan 2006 | |
| Yerine geldiği | Nicéphore Dieudonné Soglo |
| Yerine gelen | Thomas Yayi Boni |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 2 Eylül 1933 Kouarfa |
| Ölüm | 14 Ekim 2015 Cotonou |
Ülkenin kuzey bölgesinde yer alan ve o dönem Fransa kolonisi olan Dahomey'in Kouarfa şehrinde dünyaya gelmiştir. Askerlik döneminde Fransa ordusuna katılan Kérékou, ilerleyen süreçte askeri eğitim alabilmek adına Senegal'e ve günümüzde Mali'nin kurulu olduğu bölgelere gitmiştir. 1960 yılında ülkesinin bağımsızlığa kavuşması neticesinde 1961 yılında Fransa ordusundan ayrılarak ülkesinin ordusuna dahil olmuş, o dönem ülkenin ilk devlet başkanı olan Coutoucou Hubert Maga'nın emir subayı olarak göreve başlamıştır. 1967 yılında ordu içerisindeki genç subayların devlet başkanı Christophe Soglo'ya karşı gerçekleştirilen darbenin üyelerinden biri olan Kérékou, 1968 yılında gittiği Fransa'da iki yıl boyunca askeri eğitim görmüş, 1970 yılında döndüğü ülkesinde de Genelkurmay Başkanlığına getirilmiştir.
26 Ekim 1972 yılında dönemin devlet başkanı Justin Ahomadegbé-Tomêtin'e karşı gerçekleştirdiği darbe neticesinde yönetimi ele alan Kérékou, Ahomadegbé-Tomêtin ile birlikte bu süreçte dönüşümlü başkanlık sistemi ile yönetim konseyini oluşturan diğer iki eski devlet başkanları Sourou-Migan Apithy ve Coutoucou Hubert Maga'yı hapse atmış, her üç eski devlet başkanı ancak 1981 yılında özgürlüğüne kavuşabilmiştir.
Kendisini devlet başkanı ilan eden Kérékou, ülkeyi sosyalist ve otoriter bir düzen ile yönetmiştir. Kérékou'un amacı ülkesi ile Afrika'nın Küba'sı'nı oluşturmaktı. Kérékou ayrıca 1974 yılında oluşturulan politbüronun da başkanlığını üstlenmiştir. Aralık 1975'te ülke ismini Dahomey yerine Benin olarak adlandırılan Kérékou, resmi olarak ülkenin ismini Benin Halk Cumhuriyeti yapmıştır. Otoriter tek partili sistemde kurduğu Parti de la révolution populaire du Bénin önderliğinde girdiği 1979, 1984 ve 1989 yıllarındaki seçimlerden büyük fark ile galip ayrılan Kérékou, bağımsız ülkesinin ilk on iki yılında birçok askerî darbe ile çoğu çok kısa bir dönem için dokuz farklı isim devlet başkanlığı makamına gelmişken, kendi iktidarı 18 yıl boyunca kesintisiz sürmüştür.
Kérékou, 1980'li yılların sonlarına doğru zayıflayan yönetimi nedeniyle ülkede çok partili siyasi hayatı faaliyete geçirebilme adına ulusal bir konferans çağrısı yapmış, sosyalist otoriter yönetimden de vazgeçerek çok partili siyasi hayatını benimseyeceğini ifade etmiştir. Uluslararası baskının yanı sıra o dönemde Benin'in desteklediği ve destek gördüğü Doğu Bloku'nun da dağılması bu süreçte alınan kararlarda etkili olmuştur. Bu süreçte ülkenin ismi Benin Cumhuriyeti olarak değiştirilen ülkede 1991 yılında gerçekleştirilen seçimleri Nicéphore Dieudonné Soglo'ya karşı kaybeden Kérékou, bir sonraki seçimlerde Soglo'ya karşı yeniden aday olmuş ve seçimleri kazanarak beş yıl sonra yeniden devlet başkanlığı makamına gelmiştir. 2001 yılındaki seçimlerden de zaferle ayrılan Kérékou, 2006 yılına kadar bu görevde kalmıştır.
11 Mart 2005 tarihinde yaptığı açıklamada, Nisan 2006'da gerçekleştirilecek seçimlerde bir kez daha aday olma arzusunu açıklasa da, ülke anayasası en fazla iki dönem yönetime izin vermesinin yanı sıra devlet başkanının yaşının 70 yaşından fazla olmamasını ön görmekteydi. Kendisinin bu doğrultuda bir anayasa değişikliği talebi meclis tarafından kabul görmemesi üzerine 2006 seçimlerine katılamamıştır. Mart 2006'da görevi seçilen yeni devlet başkanı Thomas Yayi Boni devretmiştir.
Devlet başkanlığı görevi tamamlandıktan sonra siyasetin dışında kalmayı tercih eden Kérékou, zamanının çoğunu Cotonou ile doğum yeri bölgesi olan Benin'in kuzeyinde Natitingou'da geçirmiştir. 2014 yılında geçirdiği kalp krizi sonrası Paris'e giden Kérékou, gerekli tedaviyi gördükten sonra Benin'e geri dönmüştür. Süreç içerisinde kalp sorunları yaşamaya devam eden Kérékou, 14 Ekim 2015'te 82 yaşında Cotonou'da ölmüştür.[1]
Özel hayatı
değiştirKérékou, 1980 yılında gerçekleştirdiği Libya ziyareti ve Muammer Kaddafi görüşmeleri sonrasında İslamiyet dinini seçtiğini ve adını Ahmet olarak değiştirdiğini açıklamıştır.[2][3] Ancak süreç içerisinde yeniden Mathieu adını alan Kérékou, tekrar Hristiyan olmuştur. O dönem Kérékou'un müslüman olmasının arkasında Kaddafi'den elde edebileceği maddi yardımların önemli rol oynadığı konuşulmuş, kendisinden bu yardımlara karşılık islamiyete geçmesinin talep edildiği ifade edilmiştir.[4]
Kaynakça
değiştir- ^ Kérékou 82 yaşında hayatını kaybetti
- ^ "www.rulers.org sitesinde biyografisi". 17 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015.
- ^ Ruth Cyr, Twentieth Century Africa, Sayfa 35
- ^ Africa's First Peacekeeping Operation: The OAU in Chad, 1981–1982 (2002) by Terry M. Mays, Sayfa 61
Dış bağlantılar
değiştir- Jean Establet: Mathieu Kérékou. L'inamovible président du Bénin. L'Harmattan 1997