Medea (Cherubini)

Medea (Fransızca: Médée), operası Paris'te yaşayıp çalışan ama İtalyan asıllı besteci olan Luigi Cherubini tarafından hazırlanan 3 perdelik "opera-comique" janrında opera eseridir. Eserin orijinal librettosu antik Yunan tiyatro yazarı Euripides'in Medae adlı trajedisi ile Fransız Pierre Corneille'in " Médé" oyunlarından François-Benoît Hoffmann (Nicolas Étienne Framéry) tarafından uyarlanarak Fransızca olarak yazılmıştır. Eserin prömiyer temsili Fransızca olarak 13 Mart 1797'da Paris'te "Théâtre Feydeau,"'da sahnelenmiştir. Bu eser 19. yüzyılda 1802 ve 1809'da İtalyancaya çevrilmiş bu İtalyanca versiyonun, başta Viyana olmak üzere, Avrupa şehirlerinde prömiyerleri yapılmıştır. 1855'te Larchner tarafından Almancaya çevrilmiştir. 1909'da ise Larchenr'ın Almanca versiyonu İtalyancaya çevrilmiş bu çifte çeviri libretto bazı önemli sahnelenmelerde (örneğin 1953'te Maria Callas tarafından) kullanılmıştır.

Medea

Partisyon notalari kapagi
Özgün isim	Médée
Müzik	Luigi Cherubini
Libretto	François-Benoît Hoffman
Gala	13 Mart 1797
İlk gösterim yeri	Théâtre Feydeau, Paris, Fransa
Oyuncular	Medea, soprano Dirce, Créon'un kızı, soprano Neris, Medea'nin kölesi, mezzo-soprano İason, Argonotların önderi, tenör Kral Créon, Korint Krali, bas Muhafizlar komutanı. Konuşma rolü Dirce'nin iki oda hizmetçisi, soprano İki çocuk, Sessiz rol Koro:Dircé'nin hizmetkarlari, Argonotlar, rahipler, askerler, Korint sehri halki

Fransız Devrimi döneminde hazırlanmış olan Fransızca opera eserlerinde günümüzde devamlı olarak temsil edilen tek opera eseridir. Dünyada ünlü sopranolar, örneğin Maria Callas, bu eserde rol alıp şarkı söylemelerinde ustalıklarını seyircilerine sergilemektedirler.

Sahnelenmeler

Bu opera eseri 13 Mart 1979'da Fransa Devrimi sırasında Fransızca olarak Theatre Feydau'da prömiyer temsili yapılmıştır. Seyirci tarafından bu temsil soğukça karşılanmış ve tekrar sahnelenme yapılmamıştır. 19. yüzyıl ve 20. yy.nın büyük bir kısmında genellikle operaevleri yapımlarında İtalyanca çeviri librettoyu kullanmışlardır. Bu çevirilerde resitatifler yerine konuşma dialogları bulunmakatdır ve bunlar besteci tarafından resmen kabul edilmemiştir. Son yıllarda operaevleri yapımlarında Cherubini'nin orijinal Fransızca versiyonunu kullanmaya başlamışlardır. Bu eserin çevirisi ile ortaya şu versiyonlar çıkmıştır:

• 1802: İtalyanca çeviri versiyon Prömiyeri 6 Kasım 1802'de Viyana'da yapılmıştır.
• 1809: Kısaltılmış İtalyanca çeviri versiyonu: Prömiyeri yine Viyana'da yapılmıştır. Bu versiyonda Cherubini şahsen 500 tane ölçü çizgisi içindeki müziği eserden atmıştır.
• 1855: Franz Lachner'in Almanca versiyonu: Bu "kısaltılmış İtalyanca çeviri versiyon" dan çevrilmiştir. Prömiyer temsili Frankfurt'ta yapılmıştır. Konuşma dialogları yerine Lachner tarafından şahsen bestelenmiş resitatifler bulunmaktadır.
• 1865: Arditi İtalyanca versiyonu: "İtalyanca çeviri versiyonu"na bağlıdır ama resitatifler Arditi tarafından yeniden bestelenmiştir. Londra prömiyer temsilinde kullanılmıştır.
• 1909: Almanca Lachner versiyonun İtalyanca çeviri versiyonu". Bu çifte çevirili versiyon Carlo Zangarini tarafından Almanaca'dan İtalyancaya çevrilmiştir. Prömiyeri 30 Aralık 1909'da Teatro alla Scala, Milano'da sahnelenmiştir. 20 yüzyılda bazı önemli sahnelenmelerde (örneğin 1953'te Maria Callas tarafından) bu versiyon kullanılmıştır.

Bu eserdeki Medea soprano ses için olan başrol ve bu başrol için müziksel parçaların seslendirilmesi gayet zor olmakla ün yapmıştır. Bu nedenle 20. yüzyılda kendilerine güvenen ve ünlerini yükseltmek isteyen sopranolar Medea rolünü almaya sanki yarış etmişlerdir ve bunlar arasında Maria Callas, Anna Caterina Antonacci, Josephine Barstow, Montserrat Caballé, Eileen Farrell, Marisa Galvany, Leyla Gencer, Gwyneth Jönes, Nadja Michael, Maralın Niska, Magda Olivero, Leonie Rysanek, Sylvia Sass, Anja Silja, Dünja Vejzoviç ve Shirley Verrett bulunmaktadır.

Roller

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 13 Mart 1797 (Orkestra şefi: Bilinmiyor )
Medea	soprano	Julie-Angélique Scio
Dirce, Créon'un kızı	soprano	Rosine
Nrris, Medea'nin kölesi	mezzo-soprano	Auvray
İason, Argonotların önderi	tenör	Pierre Gaveaux
Kral Créon	bas	Alexis Dessaules
Muhafizlar komutanı	Konuşma rolü	Legrand
Dirce'nin iki oda hizmetçisi	soprano	Verteuil, -
İki çocuk	Sessiz rol
Koro: Dircé'nin hizmetkarları, Argonotlar, rahipler, askerler, Korint şehri halkı

Konu özeti

Medea oğullarından birini öldürüyor. Campanian (Capouan) kırmızı figürlü boyundan A tarafı-amfora, yakl. MÖ 330. Cumae'den.

Yer: Korint şehri Zaman: Antik Yunanistan

I. Perde

Corint Kralı Creon'nun kızı Dirce, Altın Postu bulan Argonatların önderi Iason ile evlenmek üzeredir. Fakat Dirce büyücü Medea'nın intikamından korkmaktadır. Medea'nın Iason'dan iki çocuğu bulunmaktadır ve Iason'nun Altın Postu bulması için destek sağlamak amacıyla Medea kendi halkını kandırmıştır ve bu açığa çıkınca kendi halkı onu reddetmektedir. Creaon, Iason'nun Medea'dan olan iki çocuğunun koruyacağı ve Medea'nın hatalarını çocuklarının ödemeyecekleri hakkında Iason'a güvence vermiştir. Argonatlar önderleri ile evlenecek Dirce'ye ziyarete gelip ona saygılarını Iason'nun Colchis'te bulmuş olduğu Altın Postu, Dirce'nin ayakları altına sermişlerdir. Dirce Medea'nın ülkesi o;an 'Colchis' adını duyunca tekrar ürperip korkuya kapılır. Iason onu teselli etmeye çalışır. Ama tam bu sırada bir muhafız örtülü bir kadının içeri girmeyi başardığı haberini getirir. Bu kadın Medea'dır; Iason'nun kendisine geri dönmesini istemekte ve eğer reddedilirse Iason'dan intikam almaya kararlıdır. Medea Iason´la yalnız kaldığında ikisi de geçmiş saadet dolu güzel günlerin hatıralarını canlandırırlar. Fakat Iason gelecekte Medea ile birlikte olmak istemediğini bildirir. Bunun üzerine Medea onu "Düğün günün asla gerçekleşmeyecek" diye tehdit savurur.

II. Perde

Medea'nın hizmetçisi Neris Medea'ya karşı halkın kızgınlığını bilmektedir. Onu bu kızgılı halktan kurtulmak için Korint'ten ayrılmaya ikna etmeye çalışır. Fakat Medea avutup buna inandırma çabaları sonuçsuz kalır. Korint Kralı Creon Medea'nın şehri terk etmesi için emir verir. Bu emire uymak zorunda kalan Medea, çocukları ile vedalaşmak için bir gün daha izin ister ve Kral onun bu dileğini kabul eder. Neris, Medea'yı teselli edebildiğini düşünmektedir. Fakat büyücü Medea bir plan yapmış ve bunu uygulamaya koyulmuştur. Bu plana göre Iason'dan intikam almak için çocuklarını kullanacaktır ve kendine ihanet eden Iason'na öyle üzücü bir intikamda bulunacaktır ki Iason bunu çilesini hayatının sonuna kadar çekecektir. Iason geldiğinde, Medea çocuklarından ayrılıyor olmanın üzüntüsü içindeymiş gibi davranır. Medea, Neris'e Dirce'ye bir düğün hediyesi vermeyi düşündüğünü bildirir ve bu hediye Medea´ya Apollon tarafından verilen taç ve pelerindir. Korint Kralı ve saraylılar merasim için tapınağa geldiklerinde Medea onlardan alacağı intikamı uygulamayı planlamıştır. Kutlama sona erdiğinde sunaktan meşaleyi alır ve tapınağı terk eder.

III. Perde

Dağlık bir alanda, Medea, Tanrılara korkunç intikamını gerçekleştirebilmek için dua eder. Neris, Dirce'ye Medea'nın hediyesini verdikten sonra iki çocukla oraya gelir. Medea orada Neris'e intikam planını açıklar. Taç ve pelerin zehirlidir; Dirce ölecektir. Neris aceleyle tapınağa gider. Medea'nın hediyesi giyen Dirce ölmüştür. Iason da Medea'nın tutuklanmasını istemektedir. Çok kızgın Korint halkı toplanır. Halktan korkan Medae iki çocuğu ve Neris ile tapınağa sığınır. Medea biraz sonra tapınaktan çıkar ve elinde iki çocuğunu öldürdüğü kanlı hançer bulunmaktadır. Tapınak alev alev yanmaya başlar.

Entrümentasyon

Eserin orijinal partitür notaları hazırlandığında bu eseri çalacak orkestranın şu çalgıları ihtiva etmesi istenmiştir: yaylı çalgılar, 2 flüt, 2 obua, 2 klarinet, 2 fagot, 4 korno ve 1 timpani.

Seçilmiş disk kayıtları

Original Fransızca versiyonu:

Yıl	Roller Medea, Dirce, Neris. Iason, Creon	Orkestra Şefi ve Orkestra	Kayıt tipi ve marka
1997	Phyllis Treigle, Thaïs St Julien, D'Anna Fortunato, Carl Halvorson, David Arnold	Bart Folse, Brewer Oda Orkestrası ve Quotannis Korosu	CD: Newport Classic Cat: NPD 85622/2

Lachner versiyonunun İtalyanca çevirisi:

Yıl	Roller Medea, Glause, Neris. Giasone, Creonte	Orkestra Şefi ve Orkestra	Kayıt tipi ve marka
1957	Maria Callas, Renata Scotto, Mıriam Pirazzini, Mirto Picchi, Giuseppe Modesti	Tullio Serafın, Teatro alla Scala Orkestra ve Korosu	CD: EM Cat: CDMB-63625
1967	Gwyneth Jones, Pilar Lorengar, Fiorenza Cossotto, Bruno Prevedi, Justıno Díaz	Lamberto Gardelli Accademia Nazionale di Santa Cecilia Orkestra ve Korosu	CD: Decca «Double» <Cat: 452 611-2
1977	Sylvia Sass, Magda Kalmár, Klára Takács, Veriano Luchetti, Kolos Kováts	Lamberto Gardelli, Macaristan Radyo ve Televizyon Senfoni Orkestra ve Korosu	CD: Hungaroton Cat: HCD 11904-05-2

Ayrıca bakınız

• Opera
• Medea
• Luigi Cherubini
• Luigi Cherubini operaları listesi

Dış kaynaklar

• IMSLP.org websitesinde "Médée (Cherubini, Luigi)" maddesinde Genel enformasyon, temsiller, partisyon notaları ve libretto metni. Online:[1] 17 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Luigi Cherubini "Medée" operası Fransızca librettosu Online: [2] (Fransızca)
• Batisti, Alberto "Medée" Kaynak: Gelli, Piero ve Poletti, Filippo (ed.), (2008) Dizionario dell'Opera", Milan, Baldini Castoldi Dalai ISBN 978-88-6073- 184-5 (İtalyanca)
• YouTube websitesinde "Medea ( Medee ) - Luigi Cherubini - 1968" maddesinde 'Medea' operasının tümünün Leyla Gencer'in Medea başrolünü oynadığı 1968 yapımının temsilinin audio kaydı. Online:[3] (Erişim:18.8.2017)
• YouTube websitesinde "Cherubini: Medea. Caballé - Carreras. 1989. Full opera. ź" maddesinde 'Medea' operasının tümünün Monserrat Cabelle'nin Medea başrolünü oynadığı 1989 yapımının temsilinin video kaydı. Online:[4] 11 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim:18.8.2017)