Mehmet Özdoğan
Mehmet Celal Özdoğan (d. 30 Mayıs 1943), Türk arkeolog.
Mehmet Celal Özdoğan | |
|---|---|
| Doğum | 30 Mayıs 1943 İstanbul, Türkiye |
| Milliyet |  Türk |
| Eğitim | İstanbul Üniversitesi |
| Çocuk(lar) | Ayşe Nisan Özdoğan, Ahmet Çınar Özdoğan, Huri Kiraz Özdoğan |
| Ödüller | TÜBA, Hizmet Ödülü (2001)[1] |
| Kariyeri | |
| Dalı | Prehistorya |
| Çalıştığı kurumlar | İstanbul Üniversitesi |
Anadolu Neolitik kültürü üzerine çalışmalarıyla tanınır. Özellikle Trakya'daki yerleşimlerde önemli arkeolojik kazılar gerçekleştirmiş ve yörenin tarih öncesi dönemlerini somut verilerle ortaya koymuştur.
Hayatı
değiştir30 Mayıs 1943'te İstanbul'da doğdu. Babası İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde Jeofizik kürsüsünü kurucusu İhsan Özdoğan, annesi fizik profesörü Belkıs Özdoğan'dır. İlköğretime 1949'da Sultanahmet İlkokulu'nda başladı. Ortaöğrenimin İngiliz Erkek Lisesi ve ardından Robert Kolej'inde 1963 yılında tamamladı ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prehistorya Kürsüsü'nde yükseköğretimine başladı. Halet Çambel, Kurt Bittel, Robert J. Braidwood'un öğrencisi oldu. Buradaki eğitimini Pekiyi derece ile tamamladı.[2] Ayrıca Ön Asya Kültürleri ile Fiziki Coğrafya sertifikalarını da aldı.[3]
1970 yılında İstanbul Üniversitesi'nde "fahri asistan" olarak çalışmaya başladı ve bütün akademik yaşamını İstanbul Üniversitesi'nde geçirdi. 1979 yılında “Fikirtepe” başlıklı çalışmasıyla doktora derecesini aldı.[4] Neolitik yerleşik yaşam biçiminin ortaya çıkışı ve Avrupa'ya aktarım modelleri üzerinde uzmanlaştı.
İlk kazı deneyimine 1964 yılında Şanlıurfa'nın Bozova ilçesinde başladı.[5] Meslek yaşamının ilk dönemlerinde Çayönü (Batman) kazılarında ve ODTÜ Keban Kurtarma Projesi ile Aşağı Fırat projelerinde (Mezraa-Teleilat kazısı) görev aldı. En uzun ve yoğun çalışmasını Güneydoğu Anadolu'da yaptı. Çalışmalarını 1990'larda Trakya'ya taşıdı. Trakya'da Yarımburgaz, Hocaçeşme, Kanlıgeçit, Aşağı Pınar yerleşimlerinde gerçekleştirdiği arkeolojik kazılar ve yüzey araştırmaları ile bölgenin tarihöncesi kültürlerini somut verilerle ortaya koydu.[4] Anadolu ve Balkan kültürleri arasındaki kültürel iletişimin göçlerin yanı sıra kültürel uyum ve bilgi aktarımıyla da gerçekleştiğini gösterdi.
1994 yılında profesörlüğe yükselen Özdoğan, 2000 yılında Prehistorya Anabilim Dalı başkanlığını üstlendi, 2010 yılında da emekli oldu.
Özdoğan, 2001 yılında TÜBA Hizmet Ödülü'nü aldı; Marmara Bölgesi tarih öncesi arkeolojisi alanına yaptığı katkılarından dolayı 2008 yılında kültür alanında Vehbi Koç Ödülü'ne,[6] neolitik çağ mimari oluşumunu inceleyerek yaptığı yayınlardan ötürü 2020 yılında Mimarlar Odası'nın Mimarlığa Katkı Ödülü'ne[7] layık görüldü.
Özdoğan, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) asli üyesi (2002-2011), Bilim Akademisi (2011),[8] Amerika Birleşik Devletleri Bilim Akademisi (NAS) yabancı asli üyesi (2005),[9] Amerika Arkeoloji Enstitüsü (AIA), Alman Arkeoloji Enstitüleri (DAI) üyesidir.[3]
Ödülleri
değiştir- 2001 TUBA Hizmet Ödülü
- 2008 Vehbi Koç Vakfı Ödülü
- 2020 Mimarlar Odası Mimarlığa Katkı Ödülü
Kitapları
değiştir- Aşağı Fırat Havzası 1977 Yüzey Araştırmaları. Ankara: ODTÜ Aşağı Fırat Projesi Yayınları Seri I, No.2. Ankara. 1977
- Lower Euphrates Basin 1977 Survey. Ankara: METU Lower Euphrates Project, Seri I, No. 2. Ankara. 1977
- Neolithic in Turkey. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. İstanbul. 1999
- Türk Arkeolojisinin Sorunları ve Koruma Politikaları. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. İstanbul. 2001
- Şanlıurfa İli Kaynakçası. (S. Polat ile birlikte) TÜBA TÜKSEK yayınları No. 2/1, Arkeoloji ve Sanat Yayınları. İstanbul. 2002
- Güneydoğu Anadolu'nun Kültür Tarihindeki Yerine Farklı Bir Bakış. TÜBA Akademi Forumu No. 14, Türkiye Bilimler Akademisi. Ankara. 2003
- Aşağı Pınar Vol I, Archäologie in Eurasiens 15, (Karul,N., Z.Eres birlikte) Studien im Thrakien-Marmara raum Band 1, Verlag Phillip von Zabern, Mainz. 2003
- Köyden Kente Yakın Doğu'da İlk Yerleşimler (iki cilt). (H.Hauptmann, N.Başgelen ile birlikte) Arkeoloji ve Sanat Yayınları. İstanbul. 2003
- Arkeolojinin Politikası ve Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul. 2006
- Anadolu'da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa'ya Yayılımı. (N. Başgelen ile birlikte) Türkiye'de Neolitik Dönem: Yeni Kazılar, Yeni Bulgular (2 cilt) Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul. 2007
Kaynakça
değiştir- ^ "TÜBA'NIN SOSYAL BİLİMLER ALANINDA BİLİM, HİZMET VE TEŞVİK ÖDÜLÜ'NÜ KAZANANLAR". 26 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2010.
- ^ "İstanbul Üniversitesi Mehmet Celal Özdoğan sayfası". 10 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2010.
- ^ a b "Mehmet ÖZDOĞAN, Prof. Dr". III. Milli Kültür Şurası web sitesi. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021.
- ^ a b "Özdoğan, Mehmet (Celal)". Vehbi Koç Vakfı Ansiklopedisi. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021.
- ^ Tiran, Özgür. "Prof. Dr. Mehmet Özdoğan: Toprağı kazmayı çok seviyorum". Arkeolojikhaber.com 16 Ağustos 2018. 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2014.
- ^ "Mimarlığa Katkı Ödülü: Mehmet Özdoğan". Mimarlıkdergisi.com. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021.
- ^ "Asli Üyeler". Bilim Akademisi. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
- ^ "Mehmet Ozdogan". Nasonline.org. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021.