Metan hidrat

Ana madde: Klatrat hidrat

Metan hidrat, Dr. Collet ve Dr. Ray Boswell tarafından yürütülen ve henüz gerçekleştirilememiş olan, enerji açısından kullanılması talep edilen projedir. Projenin adının aksine, buz değil buzun içinde bulunabilecek olan doğalgaz ve metan gazından enerji elde edilmesi prensib edinilmiştir. Temel bileşenleri; oksijen, hidrojen, azot, karbondioksit, metan, doğal gaz, argon, kripton ve ksenon gazlarından oluşmaktadır.

Projenin prensibi

Gaz hidratların biriktiği buz kafesleri, burada görülen buz kafeslerinden kat kat daha büyüktür ve gaz hidratların biriktiği buz kafesleri yüksek basınca dayanıklıdır

Proje üzerinde çalışma yapan Dr. Collet ve diğer bilim insanlarına göre gelecekte okyanusların ve kutupların dibinde donmuş halde olan topraklardan büyük buz kütleleri çıkarılır. Bu buz kütleleri içerisinde odacıklar halinde yanıcı gazlar birikmiştir. Bu gazlar çıkarılır ve büyük oranda yakıt gazı elde edilir. Gelecekte yapılabilecek olan doğalgaza duyarlı otomobillerle, otomotiv endüstrisi bu enerji ile yürütülebilir. Ayrıca bu enerji ile fabrikalar da işletilebilir ve konutlar ısıtılabilir. Buzun içinde bulunan, potansiyel gaz yakıtı çeşitli gaz hidratlarıyla zenginleştirilir ve doğalgaz kadar yanıcı bir gaz elde edilir. Bu çıkarılan gaza da "Gaz hidrat" adı verilmektedir.

Gaz hidratların oluşması ve elde edilmesi

Gaz hidratların temel bileşeni metan gazıdır. Metan gazı okyanusun derinliklerinde ve buzların içinde birikir. Binlerce yıl sonra bu biriken gaz, birçok organik maddenin çözünmesi ile yanıcı özelliğini arttırır. Suyun aşırı soğukluğu ve yoğunluğu sebebiyle yüksek bir basınç oluşur. Bu sayede "Gaz hidratlar" açığa çıkar. Açığa çıkan bu gazlar, buzların büyük kafeslerinde birikir. Buzların kırılması, su altında bir doğal afet vb. olaylarında bu gaz hidratlar açığa çıkar ve okyanusa karışır. Buzların kırılması çok zordur. Çünkü bu kafesleri bulunan buzlar, binlerce yıllık buzlardır ve artık basınca dayanıklı hale gelmiştirler.

Gaz hidratın elde edilmesi için, çıkarılacak buz kütleleri çok derin ve sıcaklığı çok düşük okyanusların dibinde bir ortam gerekmektedir. Bu ortamlar özellikle Kanada'nın kuzeyinde, Grönland'ın kuzeyinde, Kutup açıklarında, Amerika, Hindistan, Alaska vs. bulunmaktadır. Kasım 2008 tarihinde Dr. Collet ve ekibi, Kanada'nın kuzeyindeki bu ortamda gaz hidratı çıkarmak için platform oluşturulması işine yoğunluk vermiştir. Dr. Collet; çıkarılacak gaz hidratın hacminin 2,4.000.000.000.000 m3 olacağını, bu gaz ile civardaki 100 milyon evi 10 yıldan uzun süreyle ısıtılabileceğini belirtmiştir. Gazı çıkarmak için hala çalışmakta olan bilim insanları, iki farklı metot düşünüyor: Buzun üstünde basıncı azaltarak gazı çıkarmak veya Karbondioksit gazı yardımıyla buzun kafeslerinden gazı çıkartmak. Kanada'nın kuzeyinde başlatılan çalışmalarda karbondioksit gazı ile gaz hidratlar çıkartılmaya çalışılacaktır.

Karadeniz'de bulunan metan hidrat kristalleri

İlk olarak Margasch adlı araştırma gemisinin Karadeniz tabanında tespit ettiği metan hidrat kritallerinin ekonomiye kazandırılması 2002 yılından itibaren Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü tarafından araştırılmakta yapılan çalışmalar TPAO ve DPT tarafından desteklenmektedir. Japonların 2013 yılında deniz tabanında katılaşmış halde bulunan metan hidrat kristallerini enerji üretimi için kullanmayı başarması bilim camiası ve enerji sektöründe heyecan yaratmış, Türk bilim insanları kamuoyunu Karadeniz'deki kaynağın kullanımı konusunda bilgilendirmiştir.

Konuyla ilgili yayınlar

• TÜBİTAK, Bilim ve Teknik Dergisi, Mayıs 2009, sayı 498, s.8