Miloş Obrenoviç
Miloş Obrenoviç (Sırpça: Милош Обреновић I, d. Miloš Teodorović; 18 Mart 1780 - 26 Eylül 1860), Osmanlı Devletine karşı Sırpların başlattığı ikinci isyanın lideri ve 1815-1839 ile 1858-1860 yılları arasında Sırp Prensidir.[1] Sırbistan ve Yugoslavya'yı çeşitli dönemlerde yöneten Obrenović hanedanının atasıdır.[2]
| I. Miloş Obrenoviç Милош Обреновић I | |
|---|---|
 | |
| Sırbistan Prensi | |
| Hüküm süresi | 6 Kasım 1817 - 25 Haziran 1839 |
| Sonra gelen | II. Milan Obrenović |
| Hüküm süresi | 23 Aralık 1858 - 26 Eylül 1860 |
| Önce gelen | Aleksandar Karađorđević |
| Sonra gelen | III. Mihailo Obrenović |
| Doğum | 18 Mart 1780 Gornja Dobrinja, Požega yakınları |
| Ölüm | 25 Eylül 1860 (80 yaşında) Belgrad |
| Çocuk(lar)ı | Prenses Petrija, Prenses Savka, Prens Gabriel, Prenss Marija, Prens Todor, Prens Milan, Prens Mihailo |
| Hanedan | Obrenoviç Hanedanı |
| Babası | Todor Mihailović |
| Annesi | Višnja Urošević |
19. yüzyılın başlarında Sırbistan, Osmanlı Devleti, Avusturya ve Rusya'nın bölgedeki güç çekişmelerine sahne oldu.[3] Bölge devamlı savaş halinde kaldı ve sınırlar sürekli el değiştirmeye başladı. Fransız Devriminin Avrupa'ya getirdiği özgürlük rüzgarları Balkan halklarını da etkilemişti. Avusturya ve Rusya buradaki halkı Osmanlı egemenliğine karşı kışkırtıyorlardı. Bunun yanı sıra kaldırılmalarından önceki son yıllarını yaşayan yeniçeriler Müslüman ve Hristiyan halka karşı çok kötü davranarak halkı iyice bezdiriyorlardı. Bu ortamda Sırplar 1804 yılında Kara Yorgi'nin önderliğinde ayaklandılar. Miloş Obrenoviç de bu ayaklanmanın önderlerinden biriydi. Ayaklanma bastırılınca Kara Yorgi 21 Eylül 1813'te diğer isyancılarla birlikte canını kurtarmak için Avusturya'ya kaçtı. Fakat Miloş Obrenoviç Sırbistan'da kaldı.
1815 yılında Miloş Obrenoviç ikinci bir ayaklanma başlattı. Bu ayaklanma da başarısız oldu ama 1817 yılında Miloş Obrenoviç Osmanlı valisi Maraşlı Ali Paşa'yla anlaşmaya vararak Sırbistan'ın içişlerinde bağımsız olmasını sağladı ve Sırbistan'ın yönetimini ele geçirdi. O sırada Sırbistan'a geri dönen Kara Yorgi'yi kendisine rakip olmasını önlemek için öldürttü. 1830 ve 1833 yıllarında Osmanlı padişahı II. Mahmut'un imzaladığı Hatt-ı Şeriflerle Miloş Obrenoviç'in elindeki topraklar arttırıldı ve Osmanlılar tarafından Sırp prensi olarak resmen tanındı.
Miloş Obrenoviç Sırbistan'ı 1839 yılına kadar yönetti. Sonra yerini oğulları Milan Obrenoviç ve Mihailo Obrenoviç'e bıraktı. 1842 yılında Mihailo Obrenoviç bir isyan sonucu tahttan indirildi ve Kara Yorgi'nin küçük oğlu Aleksandar Karađorđević tahta çıktı. 1858 yılında Aleksandar Karađorđević de tahttan indirilince 78 yaşındaki Miloş Obrenoviç ilk prensliğinden 19 yıl sonra ikinci bir defa tahta çıktı. 1860 yılında ölene kadar Sırbistan'ın prensi olarak kaldı. Miloş Obrenoviç'in ölümünden sonra torunları önce Sırp Prensi olarak, 1882 yılından sonra da Sırp kralı olarak Sırbistan'ı yönetmeye devam ettiler. 1903 yılında Obrenoviç hanedanından Sırp kralı Aleksandar Obrenović bir darbeyle tahttan indirilince krallık tekrar Karađorđević hanedanına geri döndü. 1945 yılında Sırbistan'da monarşinin sona ermesine kadar krallık Karađorđević hanedanının elindeydi. Günümüzde bile Kara Yorgi'nin torunlarından Aleksandar Karađorđević Yugoslavya'nın sürgündeki kralı olarak kabul edilmektedir.
Kaynakça
değiştir- ^ Melichárek, Maroš. "Druhé Srbské povstanie proti osmanskej nadvláde (1815–1816) a vytváranie autonómneho srbského štátu počas prvej vlády Miloša Obrenovića /Second Serbian uprising against Ottomans (1815–1816) and creation of autonomous Serbia under Miloš Obrenović/". Dejiny (İngilizce). 6 (2): 26–39. 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2021.
- ^ "Srpsko Nasledje". www.srpsko-nasledje.rs. 29 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2020.
- ^ Hall, Richard C. (9 Ekim 2014). War in the Balkans: An Encyclopedic History from the Fall of the Ottoman Empire to the Breakup of Yugoslavia (İngilizce). ABC-CLIO. s. 210. ISBN 978-1-61069-031-7. 3 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2021.