Mirza Cabbar Memmedzade
Mirza Cabbar Mirza Abbas oğlu Memmedzade (20 Ocak 1882, Erivan, Erivan Guberniyası, Rus İmparatorluğu - 3 Ocak 1938, Bakü, Azerbaycan SSC, Sovyetler Birliği) Azerbaycanlı eğitimci ve pedagogdu Pedagojik bilimler doktoru ve profesör (1937) olmuştur. Ermenistan Cumhuriyeti Parlamentosu'nun I. dönem milletvekili olmuştur. Mirza Abbas Mahammadzade'nin oğlu ve Celal Mammadov'un babasıdır.
| Mirza Cabbar Memmedzade | |
|---|---|
| |
| Ermenistan Cumhuriyeti Parlamentosu'nun I. dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 1 Ağustos 1918 - 4 Haziran 1919 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 20 Ocak 1882 Erivan, Erivan Guberniyası, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 3 Ocak 1938 Bakü, Azerbaycan SSC, Sovyetler Birliği |
| Ölüm nedeni | Siyasi baskı |
| Çocuk(lar) | Celal Mammadov |
Hayatı
değiştirMirza Cabbar Mammadzade, 20 Ocak 1882'de Erivan şehrinde, "Fars Abbas" lakabıyla tanınan halk öğretmeni Mirza Abbas'ın ailesinde doğmuştur.[1] İlk önce evde eğitim almış, daha sonra Erivan Öğretmenler Semineri'nde okumuştur. Seminerde, 1898'de Erivan'da ilk Rus-Tatar okulunun açılmasında rol oynayan Mammadbagir Gazizade tarafından ders almıştır.[2] Mirza Cabbar 1902'de semineri bitirdikten sonra ekstern sınavlara girerek öğretmenlik diplomasını almıştır.[3][4] 1902'den itibaren Nehram okulunda öğretmenlik yapmıştır. 1903'te Kemertepesi okuluna, 1904'te ise İmanshahli okuluna gitmiştir. 1905'ten 1 Eylül 1906'ya kadar Kemertepesi okulunun müfettişi olmuştur.[4][5]
19 Ocak 1913'e kadar Mirza Cafar Memmedzade, Erivan Öğretmenler Semineri'nde Azerbaycan dili öğretmeni olarak çalışmıştır.[6][7]
1906 yılında, İbadullah Bey Muğanlınski tarafından Erivan'da açılan özel hazırlık okuluna Rus dili ve matematik öğretmeni olarak davet edildi.[8] I. Dünya Savaşı sırasında Rus hükûmeti Erivan Semineri'ni sınır şehri olan Erivan'dan Armavir'e taşıdı. Mirza Cabbar Memmedzade, 2 Şubat 1915'ten 1916'nın Mayısına kadar burada ders verdi. Bu yıllara kadar üç kitap düzenledi ve yayınladı: "Türk-Azerbaycan dilinin hafifletici kitabı" (Erivan, 1913), "Azerbaycan Türklerinin Rusça okuma, yazma ve konuşma öğrenmeleri için yararlı bir kılavuzdur" (Erivan, 1913), "Samouçitel russkoqo yazıka dlya persiyan" (Tiflis, 1917).[9][10]
Mirza Cabbar Memmedzade, 1918 yılında Daşnaktsutyun iktidara geldiğinde Erivan Lisesi ve Öğretmenler Semineri'nin kapatılması nedeniyle ailesiyle birlikte Nahçıvan'a taşındı. Burada yüksek ilkokulda Rusça, Türkçe ve Azerice dersleri verdi. Ayrıca Nahçıvan'ın Daşnaklardan savunmasında da yer aldı.[4]
1920 yılında Ermenistan'ın Bolşevikler tarafından işgal edilmesinden sonra Mirza Cabbar Memmedzade Erivan'a döndü. Aynı yılın sonunda ailesiyle birlikte Bakü'ye taşınarak burada Azerbaycan Devlet Üniversitesi, Azerbaycan Pedagoji Enstitüsü, Azerbaycan Kooperatif Enstitüsü'nde pedagojik faaliyetlerine devam etti. Şiirler yazmanın yanı sıra dilbilim üzerine araştırmalar yaptı ve "Azerbaycan dilinin öğretim metodolojisi" adlı bir eser yazdı. 1920'li yıllarda tek ve ortaokullar için yirmi kadar dersin düzenleyici ve öğretmeni oldu. Azerbaycan Kooperatif Enstitüsü'nde bölüm başkanı, doçent unvanına seçildi. 1935 yılında dil ve edebiyat alanında bilim adayı ve profesör, 1937 yılında ise bilim doktoru unvanını aldı. O, Asad Şeyxzade, Maksud Memmedov, akademisyenler Mustafa Topçubaşov, Heydar Hüseynov, profesör Aziz Aliyev ve diğer tanınmış kişilerin öğretmeniydi.[11]
Ekim 1937'de[10] kendisi ve aile üyeleri tutuklandı.[12] 12493 numaralı soruşturma davasında suçlanıp kurşuna dizildi.[13] Eşi ve kızı sürgüne gönderildi. 1957 yılında suçsuzluğu kanıtlandıktan sonra beraat etti.[14]
Ailesi
değiştirMirza Abbas Mehmedzade, Nahçıvan ve Erivan'ın sosyo-politik, kültürel ve edebi çevrelerinde tanınmış bir şahsiyetti. İrevan'da bir pansiyonda ve bir lisede Farsça dersleri veriyordu. Farsça ders kitaplarından biri olan "Güldüste" veya "Bedreketül-etfal" ("Çocuklara Hediye"), 1911 yılında Bakü'de Orucov Kardeşleri'nin Matbaasında,[15] 1913 yılında ise İrevan'da "Budagov" Matbaasında yayımlandı. Kitabın üzerinde "İravan'da satış için" ibaresi bulunuyordu. Mirza Abbas Mehmedzade, Sadi ve Cami'nin terbiyeye önemli nasiyatlar içeren şiirlerinden faydalanmıştı. Güzel bir şair olan Mirza Abbas, "Razi" takma adıyla da şiirler yazıyordu ve "Güldüste" kitabında kendi şiirlerine de sık sık yer veriyordu. Şiirlerinde halkı bilgi ve bilime çağıran, eğitim fikirlerini yaygınlaştıran Mirza Abbas, 1913 yılında düzenlediği "Samouçitel farsidskoqo yazıka dlya russkix" adlı kitabını Bakü'de Orucov Kardeşleri'nin Matbaasında yayımlattı. Uzun süre ders kitabı olarak kullanılan bu kitap, aynı zamanda düzenleyicinin Rusçayı çok iyi bildiğini de doğruluyordu.[16][17][18]
Oğlu Celal Mammadov, Azerbaycan Televizyon ve Radyo Devlet Komitesi başkan yardımcısı ve "Komünist" gazetesinin yazı işleri müdür yardımcısı olarak çalışmıştır. 1966'da "Azerbaycan" dergisinin yazı işleri müdürü olarak atandı ve 1975'ten ömrünün sonuna kadar Devlet Kitap Ticareti, Basım ve Yayım Komitesi'nin birinci başkan yardımcısı olarak çalışmıştır.[18]
Kuzeni Maksud Mammadov, Azerbaycan Devlet Üniversitesi rektörüydü, Azerbaycan SSC Halk Eğitim Komiserliği ve Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi sekreterliği yaptı. Eylül 1937'de tutuklandı ve kurşuna dizildi.[19]
Hatırası
değiştirBakü şehrinin Yasamal rayonunda bir sokağa Mirza Cabbar Mammadzade'nin adı verildi.[10][20]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Tarverdiyeva, Kövsər (1992). Məslək dostları. Bakı: Azərnəşr. s. 3.
- ^ Cəlal Allahverdiyev (9 Nisan 2022). "İctimai-pedaqoji fikir tarixinin görkəmli nümayəndəsi" (Azerice). 525-ci qəzet. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ Аскер Зейналов (2011). Эриванская интеллигенция (PDF). Баку: Мютерджим. s. 23. Archived from the original on 19 Ağustos 2019. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ a b c Musa Quliyev (10 Ocak 2020). "Maarifçi və ictimai xadim Mirzə Cabbar Məhəmmədovun ömür yolu haqqında qeydlər" (Azerice). 525-ci qəzet. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ Ziyəddin Məhərrəmov (2010). İrəvanda məktəbdarlıq və maarifçilik (1800-1920-ci illərdə ədəbi-mədəni mühit) (PDF). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. s. 87. Archived from the original on 15 Mayıs 2021. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ Nazim Mustafa. "Наука и образование" (Rusça). iravan.preslib.az. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ Samir Məhərrəmov. "İrəvan Müəllimlər Seminariyasının azərbaycanlı müəllimləri və onların tədris etdiyi fənlər" (Azerice). sdu.edu.az. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ Аскер Зейналов (2011). Эриванская интеллигенция (PDF). Баку: Mütərcim Tərcümə və Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi. s. 53. Archived from the original on 19 Ağustos 2019. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ Əsgər Zeynalov (1999). İrəvan ziyalıları. Bakı: Oğuz eli. s. 46.
- ^ a b c Аскер Зейналов (2011). Эриванская интеллигенция (PDF). Баку: Мютерджим. s. 54. Archived from the original on 19 Ağustos 2019. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ Cəmşid Cəmşidov (8 Aralık 2018). "Unudulmaz xatirələrin işığında..." (Azerice). Ədəbiyyat qəzeti. 10 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ Али Саидов (23 Aralık 2018). "Ровесник республики" (Rusça). kaspiy.az. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ "Дело № 12493 - имена проходящих по делу" (Rusça). ourbaku.com. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ Али Саидов (16 Aralık 2018). "«Большой человек» с голосом Левитана" (Rusça). atalar.ru. 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ Azərbaycan kitabı. Bakı. 1963. s. 93.
- ^ Əsgər Zeynalov (1999). İrəvan ziyalıları. Bakı: Oğuz eli. s. 44-45.
- ^ Ziyəddin Məhərrəmov (2010). İrəvanda məktəbdarlıq və maarifçilik (1800-1920-ci illərdə ədəbi-mədəni mühit) (PDF). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. s. 86. Archived from the original on 15 Mayıs 2021. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ a b "Abbas Məhəmmədzadə" (Azerice). goyce.az. 26 Ocak 2018. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.
- ^ Əsgər Zeynalov (2016). İrəvan xanlığı... Gerçəkliyin aydınlığı. Lulu Enterprises Inc. s. 72–75. ISBN 978-1-329-95408-3.
- ^ "Mənim küçəm" (Azerice). yasamal-ih.gov.az. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022.