Murşili'nin tutulması
II. Murşili dönemine ait bir metinde bahsedilen güneş tutulması, Antik Yakın Doğu kronolojisi içinde Hitit İmparatorluğu'nun mutlak kronolojisi için büyük önem taşımaktadır. Metin, Murşili'nin hükümdarlığının onuncu yılında, kral kuzeydoğu Anadolu'da Hayasa-Azzi Krallığı'na karşı bir sefer başlatmak üzereyken, "Güneş bir işaret verdi" (Hititçe: istanus sakiyahta) demektedir.[1]
Annallardaki referans ilk olarak Emil Forrer (1926) tarafından bir tutulmayı tanımladığı şeklinde yorumlandı,[2] Schorr (1928) onu 13 Mart MÖ 1335'te öğleden sonra Anadolu'da halka şeklinde görünen tutulma olarak tanımladı.[3]
24 Haziran MÖ 1312 öğleden sonra kuzey Anadolu'da tam güneş tutulması günümüzde daha yaygın olarak kabul görmektedir.[4] Paul Åström (1993), gün doğumunda kısmi bir tutulma olarak görülebilecek olan alternatif 13 Nisan MÖ 1308 tarihini önerir. Peter J. Huber ise 8 Ocak MÖ 1340 tarihini önerir.[5]
MÖ 1312 tutulması
değiştirMÖ 1312 tutulması öğleden sonra erken saatlerde kuzey Anadolu'da meydana geldi ve etkileri Murşili ve adamları için sefer sırasında oldukça göz alıcı oldu:
- 24 Haziran MÖ 1312, tam tutulma, maksimum 10:44 UTC, 38°12′N 13°42′E / 38.2°K 13.7°D (Sicilya)
MÖ 1312 tarihi, Murşili'nin hükümdarlığının MÖ 1322 veya 1321'de başladığını ima eder. Bu tarih kabaca Tutankhamun'un ölümü için önerilen tarih olacaktır. I. Şuppiluliuma'nın, bir Firavun'un dul eşinden (Annalda Dakhamunzu olarak geçen) bir mektup aldığında Karkamış'ı kuşattığı bilinmektedir. Şuppiluliuma kısa bir süre sonra öldü ve halefi II. Murşili oldu (kardeşi Prens Zannanza'nın öldüğü Mısır'a gönderilecekti). Dolayısıyla bu kronolojik bir çapa gibi görünüyor. Ancak, örneğin ölen Firavun'un Akhenaton olduğunu veya Tutankhamun'un daha sonra öldüğünü iddia eden başka görüşler de vardır.[6]
MÖ 1308 tutulması
değiştirBuna karşılık, MÖ 1308 tutulması halka şeklindeydi ve sabahın erken saatlerinde Arabistan üzerinde (ve sadece Anadolu ve Suriye üzerinde yarı gölgeli) başladı ve Orta Asya'nın üzerinde zirveye ulaştı:
- 13 Nisan MÖ 1308, halkalı tutulma (%94,8), maksimum saat 04:16 UTC, 44°54′N 85°42′E / 44.9°K 85.7°D (Tanrı Dağları)
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ KUB XIV 4.24: [ma-a-an I-NA KUR A]zi-ma i-ia-ah-at nu dUTU-us sa-ki-ya-ah-ta "[A]zzi ülkesine yürüdüğümde, Güneş Tanrısı bir işaret verdi." Theo P. J. Van Den Hout, The Purity of Kingship: An Edition of CTH 569 and Related Hittite Oracle Inquiries of Tutẖaliya (1998), 42f. 30 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ E. Forrer, Forschungen II 1.1 "Astronomische Festlegung des Soppiluljomas, Morsilis und Amenophis IV." (1926) KUB XIV,4 (= CTH 70).
- ^ Astronomische Abhandlungen 8-9 (1929), p. 16. Mitteilungen des Instituts für Orientforschung 6 (1958), 188.
- ^ Bryce (1998)[sayfa belirt]
- ^ Peter J. Huber, The Solar Omen of Muršili II, Journal of the American Oriental Society, vol. 121, no. 4, pp. 640-644, (Oct. - Dec., 2001) JSTOR link 29 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Gautschy, R. (2015). "Reassessment of Absolute Chronology of the Egyptian New Kingdom and its ´Brotherly´ Countries". Ägypten und Levante. Cilt 24. s. 151. doi:10.1553/s141. ISSN 1015-5104.
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- Paul Astrom, 'The Omen of the Sun in the Tenth Year of the Reign of Mursilis II', in Horizons and Styles: Studies in Early Art and Archaeology in Honour of Professor Homer L. Thomas, (1993)
- Trevor R. Bryce, The Kingdom of the Hittites, Clarendon Oxford University Press, (1998)
Dış bağlantılar
değiştir- path map (NASA)
