Musa Kazım Onar

Musa Kazım Onar (d. 1881, Hadim, Konya - ö. 5 Aralık 1930, Viyana), Türk siyasetçidir.

Musa Kazım Onar
TBMM Şeriyye ve Evkaf Vekili
Görev süresi 14 Ağustos 1923 - 24 Eylül 1923
Yerine geldiği	Mehmet Vehbi Çelik
Yerine gelen	Mustafa Fevzi Sarhan
Türkiye Büyük Millet Meclisi 1., 2. ve 3. Dönem Milletvekili
Görev süresi 23 Nisan 1920 - 5 Aralık 1930
Seçim bölgesi	1920 – Konya 1923 – Konya 1927 – Konya
Meclis-i Mebûsan 6. Dönem Mebusu
Görev süresi 11 Ocak 1920 - 18 Mart 1920
Seçim bölgesi	1919 – Konya
Kişisel bilgiler
Doğum	Musa Kazım 1881 Hadim, Konya
Ölüm	5 Aralık 1930 (49 yaşında) Viyana, Avusturya
Defin yeri	Edirnekapı Şehitliği, İstanbul
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi
Bitirdiği okul	Konya Hukuk Mektebi
Mesleği	Hukukçu, siyasetçi

Mekteb-i Sultani ve Konya Hukuk Mektebi mezunudur. Selanik Hukuk Mektebi Fıkıh Usulü ve Mecelle Öğretmenliği, Serbest Avukatlık, Osmanlı Meclis-i Mebûsan IV. Dönem Konya Mebusluğu, TBMM I., II. ve III. Dönem Konya Milletvekilliği, Ziraat Encümeni Başkanlığı, I. Dönem Büyük Millet Meclisi 1. ve 2. Reis Vekilliği, 4. ve 2. Şube Başkanlığı, 5. İcra Vekilleri Heyeti Şer'iye ve Evkâf Vekilliği yapmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun İstanbul'dan sonraki ikinci barosu olan Konya Barosu'nu 1912 yılında kurmuş ve vefat edene dek baronun başkanlığını yürütmüştür.

Eğitim hayatı

Musa Kazım Efendi (Onar), 1881 yılında Konya'da doğdu. Musa Hocazade Ahmet Efendi’nin oğludur. Eğitim hayatına Hadim’de başlayan Musa Kazım Efendi, daha sonra Konya’ya gelerek İrfaniye Medresesi’ne girer. Orada Yalvaçlı Ömer Vehbi Efendi olarak da bilinen eski Konya milletvekillerinden Ömer Vehbi Büyükyalvaç'tan sarf, nahiv, mantık, maânî, beyan, bediî, usul-ı fıkıh, ilm-i kelâm ve hadis gibi ilimlerde eğitim alır. İrfaniye Medresesi sonrasında bugün İstanbul Üniversitesi olarak bilinen Darülfünun'a bağlı Konya Hukuk Mektebi'ne girer ve 1911 yılında birincilikle bitirir.

Selanik Hukuk Mektebi ve Konya Barosu yılları

1912 yılında, İstanbul'da, o dönem yeni açılan Selanik Hukuk Mektebi'nde müderrislik (günümüzdeki anlamıyla akademisyenlik) sınavlarını kazanır ve Mecelle ve Usul i Fıkıh müderrisi olarak Selanik'te göreve başlar. Balkan Savaşları başlayana kadar Selanik'te hukuk öğrencilerine eğitim veren Musa Kazım Onar, Selanik'in Osmanlı egemenliğinden çıkmasıyla Konya’ya geri döner ve Selanik Hukuk Mektebi de kapanır.

Konya'ya geri dönen Musa Kazım Efendi burada avukat olarak çalışmaya başlar ve Osmanlı İmparatorluğu'nun İstanbul'dan sonraki ikinci barosu olan Konya Barosu'nu kurar. Vefat edene kadar Konya Barosu'nun başkanlık görevini yürütür.

Milletvekilliği ve Bakanlık Dönemi

1919 Konya Mebusu olarak Osmanlı Mebusan Meclisine katılır ve hem Konya’yı temsil eder hem de Osmanlı'nın son mebuslarından biri olur. Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'nce işgaline direniş göstermek amacıyla kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisine yine Konya Milletvekili olarak 23 Nisan 1920 tarihinde katılır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu kadrosu içinde yer alan Musa Kazım Onar, milletvekilliğine ek olarak 1920-1922 yılları arasında TBMM'de birinci Reis vekilliği görevinde bulunur.

Musa Kazım Efendi, 1., 2. ve 3. dönemlerde milletvekili olarak mecliste bulunur. Ayrıca 15 Nisan 1923 tarihinde, Ali Fethi Okyar'ın kurmuş olduğu hükûmette Şeriyye ve Evkaf Vekili (Diyanet ve Vakıflar Bakanı) olarak atanır. Bunlara ek olarak Türkiye Ziraat Bankası’nın bozulduğu bir dönemde, bankanın İdare Meclisi Reisliği'ne de getirilir ve bu alanda faydalı çalışmalarda bulunur.

Ölümü

1929'da verem rahatsızlığı nedeniyle tedavi için Viyana'ya gönderilir ve tedavisi bitip Türkiye'ye geri dönmek üzereyken Viyana Tren Garı'nda rahatsızlanarak 1930 yılında vefat eder. Naaşı İstanbul'a getirilmiş ve Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilmiştir. Atatürk'ün yakın bir dostu olan Musa Kazım Onar'ın vefatı Mustafa Kemal Atatürk'ü de derinden etkilemiştir ve Musa Kazım Efendi'nin çocuklarının eğitimi ile yakın olarak ilgilenmiştir.

Musa Kazım Onar, hem Konya Barosu hem de Osmanlı Mebusan Meclisi ve sonrasında TBMM'deki çalışmaları nedeniyle sık sık İstanbul, Ankara ve Konya arasında seyahat eder. Doğan beş çocuğu da eğitim hayatlarına İstanbul'da başlar. Evlatlarından Ahmet Onar, Orhan Onar ve İhsan Onar ilkokuldan itibaren yatılı olarak Galatasaray Lisesi'nde okurlar. Kız evlatları Leman Göksü ve Melahat Kırkağaçlıoğlu ise yine İstanbul'daki Vefa Kız Lisesi'nde okurlar. Evlatlarının tamamı eğitim hayatlarına babalarının vefatı sonrasında İstanbul Üniversitesi'nde devam eder.

Onar ailesi, Musa Kazım Efendi'nin vefatından sonra "Onar" soyadını yeni kurulan ülkenin temellerini kurma ve onarma görevi ile almıştır. Musa Kazım Onar'ın evlatları da Türkiye Cumhuriyeti'ne hizmette bulunmuşlardır. Ahmet Onar Konya senatörü, Orhan Onar Anayasa Mahkemesi Başkanı ve İhsan Onar Konya İl Başkanı olarak görev almışlardır.

Aile

Musa Kazım Efendi, evli ve beş çocuk babasıdır.

Ailenin önde gelen isimleri arasında Konya Senatörü Ahmet Onar, Anayasa Mahkemesi Başkanı Orhan Onar, Konya İl Başkanı İhsan Onar ve Mustafa Kemal Atatürk'e Atatürk soyadının verilmesini sağlayan eski Konya Milletvekili Mehmet Naim Onat da yer alır. Konya'nın önde gelen ailelerinden, Vedat Milor'un da mensubu olduğu Karahafız ailesi ve de Gilisralıoğlu ailesi ile akrabalardır.

Son Osmanlı şeyhülislamlarından olan Musa Kazım Efendi ile karıştırılmamalıdır.

Konuyla ilgili yayınlar

• Arabacı, a.g.e. s. 290-291
• M. Ali Uz, Konya Hukuk ve Baro Tarihçesi, Konya 2006, s. 71-74
• Sural a. g. dizi yazı, 12 Eylül 1975