Nene Hatun
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Mart 2021) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Nene Hatun (d. 1857 - ö. 22 Mayıs 1955, Erzurum), 93 Harbi sırasında Erzurum'da Aziziye savunmasına katılan, Rus işgaline karşı Erzurum'daki halk direnişinin simgesi hâline gelmiş Türk kadın kahraman.
Nene Hatun | |
|---|---|
.jpg) Erzurum Aziziye Tabyalarındaki Nene Hatun heykeli | |
| Doğum | 1857 Çeperli, Palandöken, Erzurum |
| Ölüm | 22 Mayıs 1955 (97-98 yaşlarında) Erzurum, Türkiye |
| Defin yeri | Aziziye Şehitliği |
Rus askerlerin 8 Kasım 1877 gecesi Aziziye Tabyası'nı ele geçirdiği haberinin Erzurum'da sabah ezanında minarelerden duyurulması üzerine Osmanlı askerine yardım için taş ve sopalarla mücadeleye giren şehir halkına katılmış ve gösterdiği yararlılıklar sonucu efsaneleşmiştir.
1955 yılında Türk Kadınlar Birliği tarafından Yılın Annesi seçilen Nene Hatun, Türkiye’de “Yılın Annesi” unvanı verilmiş ilk kadındır.[1] Ayrıca Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından verilmiş olan “3. Ordunun Nenesi” unvanını taşır.[2]
Yaşamı
değiştirNene Hatun 1857'de Erzurum'un Çeperli köyünde dünyaya geldi. Babasının adı Hüseyin, annesinin adı Zeliha'dır.[3]
Aziziye savunması sırasında 20 yaşında olan Nene Hatun, köyünden Mehmet Efendi ile evliydi.[kaynak belirtilmeli] Rus ordusunun Pasinler'i işgal edip Erzurum'a doğru ilerlemesi üzerine düşman işgali altında kalma endişesinden ötürü bir çokları gibi eşi ile birlikte Erzurum'a göç ettiler. Rusların Deveboynu Savaşı'ndan sonra Erzurum'un varoşlarındaki tabyaları da işgal etmesi üzerine Nene Hatun, 3 aylık oğlunu evde bırakarak şehrin savunmasına katıldı ve yararlılık gösterdi.
Nene Hatun ve ailesi savaştan sonra Erzurum'a yerleşti. Erzurum'da Eminkurbu Mahallesinde Kına Sokağındaki otuz beş numaralı evde ikamet etti.[4] 1934'te çıkan Soyadı Kanunu'yla Kırkgöz soyadını aldı.[5]
Nene Hatun'un dördü erkek (Yusuf, Nazım, Abdurrahman ve Musa), ikisi kız (Asime ve Nevriye) olmak üzere altı çocuğu olmuştur. Oğullarından ikisi I. Dünya Savaşı'nda öldü.[6][7][8]
Cumhuriyet gazetesinin İstanbul muhabiri gazeteci İsmail Habib Sevük’ün 1937 yılında Erzurum'da Nene Hatun ve diğer 93 Harbi gazileriyle yaptığı röportajla Nene Hatun Türkiye'ye tanıtıldı.[9]
Geçim sıkıntısı çeken Nene Hatun, 1943 yılında ulusal kadın kahramanlardan Nâme Hanım ile birlikte cumhurbaşkanına bir dilekçe yazarak yardım istemiştir.[10]
Nene Hatun, 1952 yılından itibaren Aziziye Anıtı yapılması çalışmaları sırasında yeniden gündeme geldi. 9. Kolordu Komutanı Korgeneral Refik Koraltan ve karargahı Erzurum’da bulunan Üçüncü Ordu'nun Komutanı Nurettin Baransel Paşa, dönemin belediye başkanı, Erzurum valisi ile TBMM, Nene Hatun'a sahip çıkmıştır.[9] 1952 yılında 30 Ağustos Zaferi kutlamalarında kendisine “3. Ordunun Nenesi” unvanı verildi.[2] Türk Kadınlar Birliği'nin girişimi ile Türkiye'de ilk defa Anneler Günü'nün kutlandığı 1955 yılında birlik kendisine “Yılın Annesi” unvanını verdi.[1][11]
Nene Hatun, zatürre teşhisiyle tedavi gördüğü Erzurum Numune Hastanesi'nde 22 Mayıs 1955 günü 98 yaşında öldü. Cenazesi, resmi törenle Aziziye Şehitliği'ne defnedilmiştir.[3]
Hakkındaki eserler
değiştir- 1911 yılında Erzurum Valiliği yapan Mehmet Emin Yurdakul Nene Hatun'dan ve Aziziye mücadelesinden söz eden makaleler yayınlamıştır.[9]
- Cumhuriyet gazetesinin İstanbul muhabiri gazeteci İsmail Habib Sevük 1937 yılında geldiği Erzurum'da Nene Hatun ve diğer 93 Harbi gazileriyle yaptığı röportajla bu şahsiyetleri Türkiye’ye tanıtmıştır.
- General Ali Fuat Cebesoy 1956 yılında yayınlanan “Moskova Hatıraları”'nda Nene Hatun'dan ve Aziziye kahramanlarından söz etmiştir.[9]
- Başrollerinde Türkan Şoray ve Kadir İnanır'ın rol aldığı 1973 yapımı Gazi Kadın adlı film, Nene Hatun'un hayatını konu alır.[12]
- Talat Uzunyaylalı'nın 2006 yılında yayımlanan “Efsane Kadın Nene Hatun” adlı tarihi romanı Nene Hatun'u konu edinmektedir.[9]
- 2010 yapımı Nene Hatun adlı film, Nene Hatun'un hayatını konu alır.[13]
Kaynakça
değiştir- ^ a b "Türk Kadınlar Birliği web sitesi, Erişim tarihi:22.05.2015". 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.
- ^ a b "Mehmet Koçyiğit, Nenehatun Kız Anadolu Lisesi Üzerine Tarihsel Bir İnceleme, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2014". 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.
- ^ a b "Nene Hatun". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2016.
- ^ "Nene Hatun kimdir? Tarihteki önemi nedir?". Milliyet. 22 Mayıs 2019. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "Türk kadınının kahramanlık simgesi: Nene Hatun". Anadolu Ajansı. 22 Mayıs 2019. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Nene Hatun, M. Talat Uzunyaylalı, Atatürk Üniversitesi Yayını, Erzurum, 2015, s. 67
- ^ "Yahya Kürekçi, Tarihimizden Altın Bir Yaprak, Sızıntı Dergisi, Ocak 2006". 23 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.
- ^ Yunus Emre, Kitap: Mücadelenin Adı Efsane Nene Hatun, Yeni Şafak gazetesi, 05.12.2006
- ^ a b c d e "Yaylalı Nene Hatun'u anlattı, Erzurum gazetesi, 12.03.2012". 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.
- ^ "Orhan Yıldırım, Nene Hatun yaşamının son döneminde yardım için İnönü'ye mektup yazmış, Zaman gazetesi, 01.06.2004". 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.
- ^ "Can Alpgüvenç, Vefatının 54. Yıldönümünde Aziziye Kahramanı Nene Hatun, Yüzakı dergisi, Erişim tarihi:22.05.2015". 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.
- ^ Nene Hatun Nasıl "Gazi Kadın" Oldu?, Ntv.com.tr 16.05.2012[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Uğur Vardan, Nene Hatun Böyle mi Anlatılır, Radikal gazetesi, 29.10.2010". 7 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.