Ni una menos
Ni Una Menos (İspanyolca telaffuz: [ni ˈuna ˈmenos]; Türkçe: "Bir Kadın Daha Eksilmeyecek"), Latin Amerika'da ortaya çıkan dördüncü dalga[3][4] taban hareketi[5] olan bir feminist harekettir. Arjantin'de başlamış ve çok sayıda Latin Amerika ülkesine yayılmıştır. Hareket, toplumsal cinsiyete dayalı şiddete karşı kampanya yürütmektedir. Bu kitlesel mobilizasyon, kadınlara yönelik şiddeti besleyen sistematik sorunlara bir tepki olarak doğmuştur. Resmî web sitesinde, Ni Una Menos kendisini "maçist şiddete karşı kolektif bir çığlık" olarak tanımlamaktadır.[6]
Ni una menos | |
---|---|
![]() | |
Kuruluş | 2015 |
Tür | Sivil toplum kuruluşu |
Merkez | Arjantin ve Latin Amerika ülkeleri |
Resmî site | niunamenos.org |
Kampanya, kolektif olarak bir araya gelen Arjantinli kadın sanatçılar, gazeteciler ve akademisyenler tarafından başlatılmıştır ve zamanla "feminist gücün kıtasal ittifakı" hâline gelmiştir.[7] Sosyal medya, Ni Una Menos hareketinin diğer ülkelere ve bölgelere yayılmasında kritik bir rol oynamıştır. Hareket, düzenli olarak kadın cinayetlerine karşı protestolar düzenlemekte, aynı zamanda toplumsal cinsiyet rolleri, cinsel taciz, toplumsal cinsiyete dayalı ücret eşitsizliği, cinsel nesneleştirme, kürtajın yasallığı, seks işçilerinin hakları ve trans hakları gibi konulara da odaklanmaktadır.
Hareketin adı, Meksikalı şair ve aktivist Susana Chávez'in 1995'te Ciudad Juárez'deki kadın cinayetlerine karşı söylediği "Ni una muerta más" ("Bir Kadın Daha Ölmesin") ifadesinden gelmektedir. Chávez, 2011 yılında öldürülmüş ve bu ifade bir "mücadele sembolü" hâline gelmiştir.[8]
Hareketin kökenine dair bağlam
değiştirLatin Amerika'da kadın cinayeti oranları son derece yüksektir; bir araştırmaya göre, her gün en az 12 kadın toplumsal cinsiyete dayalı şiddete maruz kalmaktadır. Ayrıca, toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin en yüksek olduğu 25 ülkeden 14'ü Latin Amerika'da yer almaktadır.[9] Bu tür şiddetin mağduru olan başlıca yaş grubu, 15-29 yaş arasındaki genç kadınlardır.[10]
Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, kadınları toplumsal olarak daha düşük bir konumda tutmayı amaçlayan çeşitli taktikler olarak tanımlanabilir.[11] Şiddetin uygulanma koşulları ve yöntemleri büyük ölçüde değişebilir. Örneğin, bir iç savaş ortamında gerçekleşen cinayetten, bir evde atılan tokata kadar geniş bir kapsamı olabilir. Ayrıca, kadın cinayeti mağdurlarını tanımlamak, genel olarak cinayet mağdurlarını tanımlamaktan biraz farklıdır. Bir vakanın kadın cinayeti olarak sınıflandırılması için, mağdurların cinsiyetlerinden dolayı öldürülmüş olması gerekir.[12] Ancak, gerçek istatistikler çok daha yüksek ve daha karmaşık olabilir çünkü doğru veri toplamak zordur. Bu durum, kadınları toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten koruyabilecek uygulamaların kurumsallaştırılmasını zorlaştırmaktadır.[9]
Latin Amerika'da toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin yaygınlaşmasını etkileyen faktörlerden biri de toplumsal cinsiyet eşitsizliğidir. Latin Amerika'da kadınlar, Kuzey Amerika ve Batı Avrupa'daki kadınlara kıyasla genellikle daha büyük sosyal ve ekonomik dezavantajlarla karşı karşıyadır.[13] Bu da kadınların şiddet gördükleri ilişkileri sürdürme olasılıklarını artıran dinamikleri besleyebilir.
Ayrıca, birçok feminist, kurumsal şiddeti toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin ve kadın cinayetlerinin artmasına neden olan bir faktör olarak görmektedir. Hukuki kurumlarda erkeklerin cezasız kalmasının, kadınların adalet arayışını engelleyen bir mekanizma olduğunu öne sürmektedirler.[14] Hukuk sisteminin, kadınların şiddetten korunmasını zorlaştıracak şekilde inşa edildiğini savunmaktadırlar. Araştırmalar, bir ülkedeki cezasızlık seviyesinin, kadın cinayeti oranlarının yüksekliğiyle doğru orantılı olduğunu ortaya koymuştur.[14]
Öte yandan, toksik erkeklik ya da maçoluk Latin Amerika'da oldukça yaygındır. Bu kavramlar, erkeklerin kadınlardan daha güçlü olduğu ve onları korumak için kontrolü ele alması gerektiği fikrine dayanır. Ancak, genellikle saldırgan ve abartılı bir erkeklik anlayışını içerir ve bu da toplumsal cinsiyet temelli ayrımcılık ve şiddete dönüşebilir.[12]
Son olarak, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, uyuşturucu kartellerinin ve çete şiddetinin yaygın olduğu bölgelerde daha sık görülmektedir. Bunlar da kadın bedenine yönelik şiddet, kontrol ve tahakküm aracı olarak kullanılmaktadır.[15] Karteller genişledikçe, uyuşturucu ticaretinin yanı sıra cinsel sömürü ve insan ticareti gibi faaliyetlere de yönelmektedirler.[16]
Latin Amerika
değiştirArjantin
değiştirNi Una Menos hareketi Arjantin’de doğdu. İlk protesto, 14 yaşındaki Chiara Paez’in öldürülmesinin ardından düzenlendi. Chiara, 11 Mayıs 2015'te erkek arkadaşının evinin altında gömülü olarak bulundu. Hamileydi ve bebeği doğurmak istiyordu, ancak erkek arkadaşı bunu istemediği için onu birkaç haftalık hamileyken döverek öldürdü.[18]
Bu olay, yalnızca Buenos Aires’te 200.000 kişinin bir araya gelerek protesto düzenlemesine yol açtı.[19] Hareket, kadın cinayetleri ve kadına yönelik şiddete karşı bir direniş olarak şekillendi ve başlangıçta daha tartışmalı olan konulara değinmedi.[20]
Ni Una Menos adı, kabaca “Bir Kadın Daha Eksilmesin” şeklinde çevrilebilir. Bu, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet nedeniyle daha fazla kadının ölmesini istememek anlamına gelir. Hareket, sosyal medyada #NiUnaMenos etiketiyle ulusal çapta tanındı. Bu etiket altında düzenlenen büyük gösteriler 3 Haziran 2015'te Arjantin Ulusal Kongre Sarayı önünde gerçekleşti.[20] 2015’teki ilk #NiUnaMenos gösterisinden bu yana, her yıl 3 Haziran’da Arjantin’de protestolar düzenlenmeye devam etmektedir. Ayrıca hareket, sosyal medya varlığı sayesinde diğer ülke ve bölgelere de yayıldı.[21]
19 Ekim 2016'da Ni Una Menos kolektifi, 16 yaşındaki Lucía Pérez'in Mar del Plata'da tecavüze uğrayıp öldürülmesine tepki olarak Arjantin'deki ilk kadın grevini organize etti.[22] Protesto, öğleden sonra iş ve eğitime bir saatlik ara verilerek gerçekleştirildi. Göstericiler yas kıyafetleri giyerek "Kara Çarşamba" adı verilen bu protestoya katıldılar. Bu gösteriler bölgesel çapta yayıldı ve hareketin uluslararası alanda daha büyük bir ivme kazanmasını sağladı. Şili, Peru, Bolivya, Paraguay, Uruguay, El Salvador, Guatemala, Meksika ve İspanya’da da sokak gösterileri düzenlendi.[23]
Ni Una Menos protestolarının doğrudan bir sonucu olarak, "Kadın Cinayetleri Kaydı ve Kadın Cinayetlerini Kayıt, Sistematikleştirme ve İzleme Merkezi" kuruldu. Böylece toplumsal cinsiyete dayalı şiddet vakalarının daha iyi kayıt altına alınması sağlandı. Arjantin hükümeti ayrıca "Kadın, Cinsiyet ve Çeşitlilik Bakanlığını" kurdu.[24]
Ayrıca, Ni Una Menos protestoları, 30 Aralık 2020'de Arjantin’de kürtajın ilk trimesterde yasallaştırılması için bir dönüm noktası olarak görülmektedir.[25]
Peru
değiştirPeru'da kadınların %30'undan fazlası, yaşamları boyunca eşlerinden fiziksel şiddet gördüklerini bildirmektedir.[26] Ayrıca, 2006 yılında yapılan bir Dünya Sağlık Örgütü araştırmasında, Peru'nun bölgedeki en yüksek şiddet oranlarına sahip olduğu ve %61'inin bir yakın partnerinden şiddet gördüğünü bildirdiği bulunmuştur.[27]
NiUnaMenos (Peru) hareketi, 2016 Temmuz ayında tanınmış bir tacizci olan Adriano Pozo Arias'ın serbest bırakılmasıyla başladı. Kız arkadaşı Cindy Arlette Contreras Bautista'ya saldıran Pozo Arias mahkûm oldu ve hapse gönderildi fakat sadece bir yıl ceza aldı. Peru halkını harekete geçiren bir diğer olay ise Ronny Garcia'nın Lady Guillen'ı dövmesi oldu.[28] 13 Ağustos 2016'daki protesto, Peru tarihindeki en büyük protesto olarak kabul edilmiştir ve Lima'da yüz binlerce kişinin katılımıyla gerçekleşmiştir.[29] İnsanlar harekete geçti ve yürüyüş Facebook üzerinden planlandı çünkü kadın cinayeti oranlarındaki yüksek artış ve devletin bu soruna yönelik zayıf cevabı gerilim ve hayal kırıklığını da artmıştı.[28]
Peru'da 2017[30] ve 2018'de[31] Ni Una Menos yürüyüşleri düzenlendi.
Peru'da, Ni Una Menos'un savunduğu bir konu olan kürtaj haklarının kabul edilmesine karşı büyük bir karşıtlık bulunmaktadır. Juan Luis Cipriani, kürtajın çocuk tecavüzü durumunda yasallaşmasına ve okullarda cinsel eğitim kurslarının genişletilmesine karşı çıkmış[32] hatta, karşıt görüşlerini yaymak için karşı protestolar düzenlemiştir.
Meksika
değiştirTarihsel olarak Meksika, Latin Amerika'daki en yüksek kadın cinayeti oranlarına sahip ülkelerden biri olmuştur. 2015-2021 yılları arasında Meksika'da kadın cinayeti oranı %135 artmış ve 427 olan kurban sayısı 1.000'in biraz üzerine çıkmıştır.[33] Meksika'da Ni Una Menos hareketinin yaygın ve aktif olduğu gözlemlenmiştir. Hareketi takip eden birçok sokak gösterisi olsa da, 9 Mart 2020'de daha büyük bir ulusal grev ve Ni Una Menos protestosu yapılmıştır. Bu protesto, kadınların yalnızca evde kalmasını, yani okula, işe veya herhangi bir kamusal alana gitmemesiydi. Bu ulusal grev, kadın cinayeti, aile içi şiddet ve diğer sorunları ele almak ve çözmek için hükümetin hiçbir şey yapmaması nedeniyle yapılmıştır. Ancak, COVID-19 pandemisi nedeniyle Ni Una Menos gösterileri veya organizasyonları engellenmiş ve pandemi sırasında cinayet vakaları artmaya devam etmiştir.[33] Bununla birlikte, son zamanlarda Meksika hükümetinin bu endişeleri ele almak için bazı çabaları gözlemlenmiştir. Örneğin, kadın cinayetleri dâhil olmak üzere toplumsal cinsiyet suçlarına adanmış bir savcılık ofisi bulunmaktadır.[33] Ancak, kadın cinayeti hala devam eden bir sorun ve Meksika'daki birçok kadın için trajik bir gerçektir ve Latin Amerika'nın diğer ülkelerinde de benzer bir durum söz konusudur.[33]
Porto Riko
değiştir2018'de Porto Riko, haftada ortalama bir kadın cinayeti vakası rapor etti ve kadın cinayeti oranları yüksek olarak kaydedildi. 2020'de Porto Riko, 60 kadın cinayeti vakası bildirdi. Ayrıca, Porto Riko, Ocak 2021'de toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve cinayetlere karşı bir acil durum ilan etti.[34] Toplumsal cinsiyete dayalı şiddete karşı acil durum ilan edilmesine rağmen, cinayet oranları artmaya devam etti. Aynı yıl, Porto Riko'daki iki cinayet vakasının haberleri geniş çapta yayıldı, ulusal ilgi gördü ve 2 Mayıs 2021'deki Ni Una Menos gösterisi büyük bir katılımla gerçekleştirildi.[35] Bu vakalar, Andrea Ruiz Costas ve Keishla Rodríguez Ortiz'in cinayetleriydi. Andrea Ruiz Costas, 2021 Nisan ayında mahkemenin, eski erkek arkadaşına karşı verilen koruma kararını reddetmesinin ardından, eski erkek arkadaşı tarafından öldürülmüştür. Birkaç gün sonra, 1 Mayıs'ta, Keishla Rodríguez Ortiz'in cesedi, San Juan'ın Teodoro Moscoso Köprüsü'ne yakın San Jose Lagünü'nde bulundu. Keishla hamileydi ve ünlü boksör erkek arkadaşı Felix Verdejo tarafından öldürülmüştür.[35] Bunun sonucunda, aktivistler ve diğer Porto Riko sakinleri, cinayetleri protesto etmek ve bu kurbanlar için adalet talep etmek amacıyla San Juan'daki Teodoro Moscoso Köprüsü'ne gitmişlerdi. Yüzlerce kişi gösteriye katıldı ve köprüyü kapatarak köprüdeki trafiği durdurdular. Göstericiler, “Ni Una Menos” yazılı pankartlar taşıyorlardı. Bu göstericiler, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve cinayetlere son verilmesi için slogan atıp seslerini duyurdular.[35]
#NiUnaMenos çevrimiçi hareketinin kökeni ve etkisi
değiştirMart 2015
değiştirOn dokuz yaşındaki Diana Garcia'nın öldürülmesinin ardından, birkaç Arjantinli gazeteci ve yazar bir okuma maratonu düzenledi.[36] Vanina Escales bu etkinliğin düzenlenmesine katılan gazetecilerden ve aktivistlerden biriydi. Etkinliğin adı için Escales, Susana Chavez'in "Ni una Menos, Ni una Muerte Más" (Bir Kadın Daha Azalmasın, Bir Kadın Daha Öldürülmesin) sözünden ilham aldı; bu söz Chavez'in, Meksika'nın Ciudad Juarez kentindeki kadın cinayetlerini protesto etmek için kullandığı bir slogandı.[37][38] "Ni Una Menos" ifadesi, Escales'in kadın cinayetlerinin artışına derhal dikkat çekmek istemesi nedeniyle Facebook üzerinde etkinliği tanıtmak için bir slogan haline geldi.[39] Etkinlik, 26 Mart 2015'te Buenos Aires'teki ulusal kütüphanede gerçekleşti ve sanatçılar ile trajedilerden etkilenen aileler etkinliğe katıldılar.[37][39] Etkinliğin amacı, Arjantin'deki kadın cinayetlerinin sayısına dikkat çekmek için bir dizi edebi performans düzenlemekti.[39]
Mayıs 2015
değiştirMayıs ayında, 14 yaşındaki Chiara Paez'in erkek arkadaşı ve annesi tarafından öldürülüp gömülmesinin ardından,[39][40] Arjantinli radyo gazetecisi Marcela Ojeda, cinayet vakalarını haber yapmıştı.[41] Paez'in öldürüldüğünü öğrenen Ojeda, Twitter platformunda Arjantin'deki kadın cinayetlerinin artışını duyurmak için paylaşımda bulundu:[39]
“Actrices, políticas, artistas, empresarias, referentes sociales...mujeres, todas, bah...no vamos a levantar la voz? NOS ESTAN MATANDO” [39] Türkçe çevirisi: “Kadın oyuncular, politikacılar, sanatçılar, girişimciler, sosyal aktivistler... tüm kadınlar, sesimizi yükseltmeyecek miyiz? Bizi öldürüyorlar.” [36]
Ojeda'nın tweet'i sonrasında Arjantinli aktivistler, sanatçılar, medya kişilikleri ve hatta avukatlar sosyal medyada yer aldı. Bunlar arasında; Florencia Etcheves, Florencia Abbate, Valeria Sampedro, Ingrid Beck, Hinde Pomeraniec, Claudia Piñero ve Cecilia Palmeiro yer alıyordu.[41][42] İki grup oluşturuldu; bir grup #NiUnaMenos Twitter hesabını oluşturdu, diğer grup ise önceden var olan Facebook hesabını yönetti.[36] hashtag #NiUnaMenos'i oluşturup, insanları hashtag içeren resimler paylaşmaya teşvik ettiler.[39] Kullanıcılar arasında paylaşılan birçok resim, kadınlara yönelik şiddet konusunda halkı bilgilendiriyordu ve Arjantin toplumundaki cinsiyetçi davranışları çürütmeye yönelik görsellerdi.[36] Bu resimler arasındak "kapalı yumruklu küçük bir kız" çizimi, o dönemde hareketi simgeleyen bir resim haline geldi.[36]
Sosyal medya, hareketin önemli bir parçasıydı; hashtag, Arjantin'deki kadınların maruz kaldığı farklı siyasi ve toplumsal sorunlara karşı protesto düzenlemek için kullanıldı.[36] Hareketin temel endişeleri, hükümetin kadınlara yönelik şiddet mağdurlarına uygun şekilde adalet sağlamaması, gebelik sonlandırma hakları ve cinsiyetler arası ücret farkıydı.[36] Birçok kadın, hashtag'i kendi hikayelerini paylaşmak için de kullanıyordu.[38][43] Hareket, kadınlara yaşadıkları şeyleri paylaşmak için bir platform sağladı; örneğin, kocası tarafından yakılan ve 59 ameliyat geçiren Mariana Madiana, "Ni Una Menos ile kadınlar artık saklanmıyor," dedi, "... Önceden konuşmazdık,".[41] Bu tür etkileşimler sayesinde, hareket kadınlara yönelik şiddet konusunda farkındalık artırdı.[36] Çevrimiçi hareketin medyada dikkat çekmesi, 3 Haziran 2015'te bir adalet yürüyüşü düzenlenmesine olanak sağladı.[36]
Haziran 2015
değiştirBu iki kadın grubu #NiUnaMenos hareketini tek bir grup altında birleştirerek toplamda 20 üyeden oluştu.[39] Birlikte, Arjantin'deki kadın cinayetlerini kolektif olarak kınamak ve adalet talep etmek amacıyla 3 Haziran 2015'te bir yürüyüş düzenlemek için planlar yapmaya başladılar.[36][39] Hem hashtag hem de yürüyüş büyük bir başarıya ulaştı; hashtag'in yayılma hızı o kadar büyüktü ki, Arjantin'deki 70 şehirde protestolar yapıldı.[41] Buenos Aires'teki yürüyüşe 200.000 kişi katıldı ve katılımcıların %61.2'si sosyal medya aracılığıyla katıldı.[39][41] #NiUnaMenos, kadınlara yönelik şiddetle mücadele etmek için bir slogan haline geldi, çünkü binlerce kişi bu ifadeyi kullanarak greve katıldı.[36] Yürüyüş gerçekleşirken, çevrimiçi etkileşim devam etti, #NiUnaMenos o gün 516.000 kez paylaşıldı.[44] Ojeda'nın ilk tweet'inden yürüyüşe kadar, hashtag yaklaşık 958.000 kez tweetlendi.[41]
Etki
değiştir#NiUnaMenos, çevrimiçi katılımı artıran ve herkesin harekete katılmasına olanak sağlayan bir topluluk yarattı.[43] Araştırmalar, hashtag'in hareketin başarısındaki önemli rolünü gösteriyor; çünkü hareket farkındalık yarattı, desteyi artırdı ve hatta siyasetçileri Arjantin'deki kadın cinayetleri sorununu ele almaya zorladı.[38]
#NiUnaMenos, kadınlara karşı suç işleyenlerin ceza almasını talep etmek ve devletin bu suçlar için bir şey yapmasını sağlamak için bir araç haline geldi.[41] Ayrıca bazı tarihçiler #NiUnaMenos'un, yasal metinlerde (mahkemelerdeki davalardan çok daha fazla) yargı dönüşümüne yol açtığını savunuyor. Margarita Saona, hakimler için cinsiyet şiddeti eğitiminin önemine dikkat çekmiştir.[45] Romina Accossatto ve Mariana Sendra ise, yasa yapıcılarının hareketi ve sonraki yürüyüşleri takip ettiklerini savunmuştur.[46]
Protestolara katılımın büyüklüğü nedeniyle, Arjantin Yüksek Mahkemesi ve hükümet hemen harekete geçerek cinsiyet temelli şiddet hakkında veri toplamaya başladı ve kadınları sözlü ve fiziksel şiddetten koruyan bir yasayı onayladı.[41] Çevrimiçi hareket, 2014 ile 2017 yılları arasında Arjantin'deki aktivizm oranı üzerinde büyük bir etki yarattı. Kadınların gösterilere katılım oranı sosyal medya hareketiyle birlikte %8'den %16'ya yükseldi.[43]
Hashtag sadece Buenos Aires dışındaki insanlara harekete katılma fırsatı sunmakla kalmadı, aynı zamanda diğer ülkelerden insanların da katılmasını sağladı. Bu durum, hashtag'in sadece Arjantin'de değil, diğer Güney Amerika ülkelerinde de viral hale gelmesine yol açtı.[43] Bu nedenle #NiUnaMenos, Arjantin'deki ve diğer Latin Amerika ülkelerindeki üreme hakları üzerine yapılan tartışmaları ve kampanyaları da etkiledi ve artırdı.[41]
Kaynakça
değiştir- ^ Roffo, Julieta (29 Mayıs 2015). "Un estallido de imágenes para decir #NiUnaMenos". Clarín (İspanyolca). Clarín Group. 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2017.
- ^ Roffo, Julieta (9 Nisan 2017). "El emotivo homenaje de Liniers a Micaela" (İspanyolca). Infobae. 26 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2017.
- ^ Young, Linda (11 Aralık 2017). "A Women's Strike Organizer on Feminism for the 99 Percent". Broadly. Vice Media. 7 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ Branigan, Claire; Palmeiro, Cecilia (8 Mart 2018). "Women Strike in Latin America and Beyond". North American Congress on Latin America. 26 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021.
- ^ Palmer, Rose (15 Aralık 2017). "Ni Una Menos: An Uprising of Women in Argentina". Culture Trip. 26 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ "Qué es Ni Una Menos" (İspanyolca). Ni Una Menos. 20 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2017.
- ^ Gago, Verónica; Santomaso, Agustina (7 Mart 2017). "Argentina's Life-or-Death Women's Movement". Jacobin. Bhaskar Sunkara. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2017.
- ^ "#NiUnaMenos: ¿Quién fue la autora de la consigna que une a miles contra la violencia de género?" (İspanyolca). Minutouno.com. 3 Haziran 2015. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2018.
- ^ a b "Exploring the Data: The Prevalence of Gender-based Violence in Latin America | Wilson Center". gbv.wilsoncenter.org (İngilizce). 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2023.
- ^ Caribbean, Economic Commission for Latin America and the (24 Kasım 2022). "ECLAC: At Least 4,473 Women Were Victims of Femicide in Latin America and the Caribbean in 2021". www.cepal.org (İspanyolca). 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2023.
- ^ Wilson, Tamar Diana (2014). "Introduction: Violence against Women in Latin America". Latin American Perspectives. 41 (1). ss. 3-18. doi:10.1177/0094582X13492143. ISSN 0094-582X. JSTOR 24573973. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ a b "Machismo, Femicides, and Child's Play: Gender Violence in Mexico". Harvard International Review. 19 Mayıs 2020. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
- ^ "Archived copy" (PDF). 27 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ a b Saccomano, Celeste (2017). "El feminicidio en América Latina: ¿vacío legal o déficit del Estado de derecho? / Feminicide in Latin America: legal vacuum or deficit in the rule of law?". Revista CIDOB d'Afers Internacionals, 117. ss. 51-78. doi:10.24241/rcai.2017.117.3.51. ISSN 1133-6595. JSTOR 26388133.
- ^ "Violence Against Women by Cartels and Gangs in El Salvador, Honduras - Weaponisation of Female Bodies". The Security Distillery (İngilizce). 12 Şubat 2021. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
- ^ Mohor W., Daniela (4 Haziran 2022). "As drug cartels expand their reach across Latin America, Chile takes a hit". CNN (İngilizce). 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
- ^ "Why we continue to march towards legal abortion in Argentina". Amnesty International (İngilizce). 8 Ağustos 2019. 1 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ Pomeraniec, Hinde (8 Haziran 2015). "How Argentina rose up against the murder of women". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023.
- ^ Justice, Adam (4 Haziran 2015). "Argentina: 200,000 rally against femicide and domestic violence in Buenos Aires". International Business Times UK (İngilizce). 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023.
- ^ a b Rabinovich, Andrés. "#NiUnaMenos" (İspanyolca). 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ Piatti-Crocker, Adriana (23 Kasım 2021). "Diffusion of #NiUnaMenos in Latin America: Social Protests Amid a Pandemic". Journal of International Women's Studies. 22 (12). ss. 7-24. ISSN 1539-8706. 13 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ "#NiUnaMenos: Not One Woman Less, Not One More Death!". NACLA (İngilizce). 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023.
- ^ Gordon, Sarah (21 Ekim 2016). "NiUnaMenos: How the brutal gang rape and murder of a schoolgirl united the furious women of Latin America". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 21 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023.
- ^ "BOLETIN OFICIAL REPUBLICA ARGENTINA - LEY DE MINISTERIOS - Decreto 7/2019". www.boletinoficial.gob.ar. 8 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023.
- ^ Politi, Daniel; Londoño, Ernesto (30 Aralık 2020). "Argentina Legalizes Abortion, a Milestone in a Conservative Region". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023.
- ^ "Violencia de Género. Cuadro 8.1 Perú: Violencia física contra la mujer ejercida alguna vez por parte del esposo o compañero, según ámbito geográfico". Instituto Nacional de Estadística (İspanyolca). 2015. 13 Ağustos 2016'da alındı.
- ^ Wilson, Tamar Diana (2014). "Introduction: Violence against Women in Latin America". Latin American Perspectives. 41 (1). ss. 3-18. doi:10.1177/0094582X13492143. ISSN 0094-582X. JSTOR 24573973. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ a b Choque, Franklin Américo Canaza (4 Ocak 2021). "«Por nuestras muertas». El despertar de un poder y la movilización de Ni Una Menos [NUM] en el Perú de 2016". Puriq (İspanyolca). 3 (1). ss. 11-25. doi:10.37073/puriq.3.1.107. ISSN 2707-3602. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ "La larga marcha". Diario UNO (İspanyolca). 14 Ağustos 2016.
- ^ PERU.COM, NOTICIAS (26 Kasım 2017). "#NiUnaMenos: así fue la marcha en Lima contra violencia a mujeres | ACTUALIDAD". Peru.com (İspanyolca). 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ Collyns, Dan (5 Haziran 2018). "Fury over Peru president's reaction to woman's murder by stalker". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 3 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ "Ni Una Menos Stares Down Conservative Reaction/ Ni Una Menos enfrenta una reacción conservadora". NACLA (İngilizce). 10 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2023.
- ^ a b c d "The Continuing Fight Against Femicide in Latin America". International Relations Review (İngilizce). 25 Mayıs 2023. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ Gowing, Clarissa (23 Ocak 2023). "Puerto Rico's gender violence problem, in context". Pasquines (İngilizce). 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2023.
- ^ a b c Jackson, Jhoni (3 Mayıs 2021). "Hundreds Take to the Streets of Puerto Rico to Protest Two Femicides". Remezcla (İngilizce). 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h i j k Belotti, Francesca; Comunello, Francesca; Corradi, Consuelo (June 2021). "Feminicidio and #NiUna Menos: An Analysis of Twitter Conversations During the First 3 Years of the Argentinean Movement". Violence Against Women (İngilizce). 27 (8). ss. 1035-1063. doi:10.1177/1077801220921947. ISSN 1077-8012.
- ^ a b "L'Internationale". archive-2014-2024.internationaleonline.org. Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.
- ^ a b c Carlborg, Nadja (2024). Bridging Theory and Activism: Exploring the Ni Una Menos Movement in Argentina through Political Process theory and Feminist Lens : "Ni una mujer menos, ni una muerte más".
- ^ a b c d e f g h i j Frain, Kayla (28 Ağustos 2020). "How a Tweet Brought People to the Street: Social Media and the Success of Ni Una Menos". Undergraduate Journal of Global Citizenship. 3 (2).
- ^ Chenou, Jean-Marie; Cepeda-Másmela, Carolina (May 2019). "#NiUnaMenos: Data Activism From the Global South". Television & New Media (İngilizce). 20 (4). ss. 396-411. doi:10.1177/1527476419828995. ISSN 1527-4764.
- ^ a b c d e f g h i Minah, Kaata (2023). "Achieving gender equality through feminist social movements: A case study of Ni Una Menos (Not One Less)" (İngilizce). ISSN 2712-0139.
- ^ "Cecilia Palmeiro". Global Fund for Women (İngilizce). 18 Temmuz 2022. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b c d Spangler, Claire (28 Haziran 2024). Feminist Movements and Barriers to Participation: A sociological study of Ni Una Menos protest tactics and accessibility (Tez). Apollo - University of Cambridge Repository. doi:10.17863/CAM.109736.
- ^ Terzian, Polly (17 Aralık 2019). "The Ni Una Menos Movement in Argentina in 21st Century Argentina: Combating More Than Femicide". CivilResistance.info (İngilizce). Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.
- ^ Saona, Margarita (2021). "'Grupos Privados, Confesiones Publicas y Movimientos Masivos: El Impacto de la Narrativa Confesional en la Marcha "Ni Una Menos" en el Peru'". Hispanofila. Cilt 192. s. 65.
- ^ Accossato, Romina (2018). "'Movimientos feministas en la era digital: Las Estrategias Comunicacionales del Movimiento Ni Una Menos'". Encuentras. Cilt 8. s. 125.