Nikos Sampson
Nikos Sampson (Yunanca: Νίκος Σαμψών, 16 Aralık 1935 - 9 Mayıs 2001), EOKA-B isimli örgütün komutanıdır. Karpaz'ın Vasili (Gelincik) köyünde doğmuştur.
| Nikos Sampson | |
|---|---|
| Kıbrıs Cumhuriyeti'nin geçici cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 15 Temmuz 1974 - 23 Temmuz 1974 | |
| Yerine geldiği | Makarios |
| Yerine gelen | Glafkos Kliridis (geçici cumhurbaşkanı) Makarios |
| Kişisel bilgiler | |
| Milliyeti | Kıbrıslı |
| Partisi | Büyük İlerleme Partisi |
| Çocuk(lar) | Sotiris Sampson |
Yunanistan'daki Cunta Hükûmeti'nin de desteği ile 15 Temmuz 1974'te Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'a karşı Rum Millî Muhafız Güçleri ile darbe yaparak Ulusal Kurtuluş Hükûmeti kurduklarını ve Kıbrıs'ta bir Yunan Cumhuriyeti ilan edildiğini açıkladı. Bu gelişmeler üzerine Türkiye Cumhuriyeti garantörlük haklarını kullanarak 20 Temmuz 1974 tarihinde, Kıbrıs Harekâtı'nı düzenlemesi üzerine görevinden istifa etmek zorunda kaldı.
Rauf Denktaş, Sampson'dan "katil bir terörist" olarak bahsetmiştir.[1] Kanlı Noel'de Küçük Kaymaklı'daki çatışmalardan sonra Nikos Sampson, Kıbrıslı Türkler tarafından "Küçük Kaymaklı'nın Kasabı" olarak adlandırıldı.[2][3]
Sampson bir gazeteci ve İngiliz sömürge yönetimine karşı Kıbrıs Adası'nın Yunanistan ile "enosis"i (birleşmesi) için kurulan EOKA'nın üyesiydi. Sonunda tutuklandı ve ölüm cezasına çarptırıldı ancak cezasının hafifletilmesinin ardından Britanya'da hapsedildi ve Kıbrıs, bağımsızlığını kazandıktan sonra geri döndü.[4]
Yeni kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti'ne gelişinin ardından siyasete girdi ve parlamento üyesi oldu. 1974 yılında Yunan cuntasının darbesinin ardından Kıbrıs Cumhurbaşkanı olarak atandı ve sekiz gün bu unvanı taşıdı. 20 Temmuz'da Türklerin Kıbrıs Harekâtı'ndan sonra istifa etti. Daha sonra darbeyle ilgili olarak gücü kötüye kullanmaktan yirmi yıl hapis cezasına çarptırıldı. Cezasının bitimine üç yıl kala tıbbi gerekçelerle Fransa'ya gitmesine izin verildi ve ardından Fransa'ya yerleşti. 1990'da cezasına devam etmek için Kıbrıs'a döndü ve 1993'te cezasının geri kalanı affedildi. Serbest bırakılmasının ardından gazeteciliğe geri döndü. 2001 yılında kanserden öldü.
İlk yılları
değiştirSampson, Kıbrıs'ın liman kenti Gazimağusa'da Sampson Georgiadis ve Theano Liasidou'nun oğlu olarak dünyaya geldi. Gençlik yıllarında Anorthosis Famagusta ikinci takımında sağ arka olarak oynayan bir futbolcuydu. Çalışma hayatına Charles Foley'nin sahibi olduğu ve editörlüğünü yaptığı Kıbrıs gazetesi The Cyprus Times'da başladı. Asıl adı Nikos Georgiadis'ti, ancak babasının ön adını soyadı olarak kabul etti.
Eşi Vera'dan biri avukat, diğeri gazeteci olmak üzere iki çocuğu oldu. Oğlu Sotiris Sampson, Gazimağusa ilçesinde arka arkaya üç dönem Güney Kıbrıs Temsilciler Meclisi üyeliğine seçildi.
EOKA faaliyetleri
değiştirEOKA'nın 1955'ten 1959'a kadar Kıbrıs'ta İngiliz sömürge yönetimine karşı direniş kampanyası yürüttüğü Kıbrıs Olağanüstü Hali sırasında Sampson, EOKA'ya katıldı ve "Yenilmez" anlamına gelen takma adını kullanmaya başladı. Sampson, EOKA'ya katıldı ve EOKA lideri General Georgios Grivas'ın doğrudan emri altında bir infaz ekibinin parçası oldu. Bu ekibin bir diğer üyesi, daha sonra EOKA-B üyesi olduğu sırada çeşitli faaliyetlerden tutuklanan Neoptolemos Georgiou idi. Sampson ve Georgiou, Lefkoşa'da "Cinayet Yolu" ismini alan Ledra Caddesi'nde işlenen bir dizi cinayete katıldı ve çok sayıda İngiliz askeri, polis ve sivili vurarak öldürdüler.[5] En az 15 cinayete karıştı.[6][7] İngiliz kaynaklarına göre gerçek sayı çok daha yüksekti. Kurbanları arasında üç polis çavuşu vardı ve Mayıs 1957'de Sampson cinayetlerinden biri için yargılandı. Cinayetini itiraf etti ancak daha sonra itirafının işkence altında alındığı gerekçesiyle beraat etti.
O sırada Sampson bir gazeteci olarak çalışıyordu ve kurbanlarını öldürdükten sonra sık sık cesetlerini fotoğraflıyor, ardından fotoğrafları basılmak üzere The Cyprus Times gazetesine gönderiyordu. Polis, Sampson'ın her zaman cinayet mahalline ilk gelen muhabir olduğu konusunda şüpheye düştü ve onu tutukladı. Beraatinden sadece bir ay sonra, muhbirler sayesinde Dhali köyünde tutuklandı. O anki olağanüstü hal yönetmeliğine göre ölüm cezasını gerektiren silah bulundurma suçuyla tutuklandı. Ölüm cezası daha sonra ömür boyu hapis cezasına çevrildi ve Sampson, Birleşik Krallık'a hapis cezasını çekmeye gitti. Bir buçuk yıl sonra, 1959 Zürih ve Londra Anlaşması'nın bir parçası olarak genel af kapsamında serbest bırakıldı, ancak Ağustos 1960'ta Kıbrıs resmi bağımsızlığını kazanana kadar Yunanistan'da sürgünde kaldı. Bağımsızlık Günü'nden kısa bir süre sonra Lefkoşa'ya döndü.
1960'lar
değiştirSampson gazeteciliğe geri döndü. 1960 yılında, Kıbrıs ülkesinde tirajda olan ilk Yunan gazetelerinden biri olan, savaş ya da mücadele anlamına gelen Makhi (Yunanca: Μάχη) gazetesini kurdu.
14 Mayıs 1961'de, kendisi de eski bir EOKA üyesi olan bir garaj tamircisi ile birlikte, ülkede sadece üç haftadır kalan İngiliz Mimar Peter Gray'in öldürülmesiyle bağlantılı olarak tutuklandı. Sampson cinayetle suçlandı ancak üç gün sonra serbest bırakıldı. Makhi daha sonra Gray'in İngiliz Gizli İstihbarat Servisi için çalıştığını iddia etti. Cinayeti çözülemedi.[8][9]
Sampson, Lefkoşa'daki EOKA'lı Markos Drakos'un heykelinde meydana gelen patlamanın ardından, Aralık 1963'te Yunan ve Türk toplulukları arasındaki çatışmalara aktif olarak katıldı. Kanlı Noel sürecinde 24 Aralık sabahı Lefkoşa'daki çatışmalar yayıldı ve kavgalar sonraki yıla kadar devam etti.[10] Sampson, Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı Türkler arasındaki şiddetli çatışmalarda Rum silahlı gruplara liderlik etti. Küçük Kaymaklı'daki çatışmalardan sonra Nikos Sampson, Kıbrıslı Türkler tarafından "Küçük Kaymaklı'nın Kasabı" olarak adlandırıldı.[2][3]
Küçük Kaymaklı'dan sonra Kıbrıs Türk toplumundan yaklaşık 800 kadın ve çocuk savaş alanından çıkarıldı, daha sonra Kızılhaç'a teslim edilmek üzere bir Rum okuluna yerleştirildi. Türk tarafına göre kadın ve çocuklar rehin tutuldu. Sampson müfrezesinin Omorfita'daki eylemi, Rum ve Kıbrıs basını tarafından kendisinin ve adamlarının yüceltilmesiyle sonuçlandı. Tam tersine, aynı olaylardan dolayı Sampson, Türkler için nefret edilen bir kişilik hâline geldi. Bunda, Sampson grubunun tüm Kıbrıslı paramiliter grupların en aşırısı olarak görülmesi rol oynadı ve çeşitli yazarlar sivillere karşı eylemlerden onu sorumlu tuttu. Nitekim Türk tarafı, Sampson'a "Omorfita'nın kasabı" lakabını verdi, "Newsweek" gibi yabancı dergiler onu "çocuksu formda bir katil olarak" yazdı.
Mirası
değiştirSağcı Rumlar, Sampson'ı EOKA mücadelesinin bir kahramanı olarak nitelendirirken solcu Rumlar, EOKA'nın İngilizlere karşı mücadelesine katkısını kabul etse de onu darbeye katılımı, suç ortaklığı nedeni, sayısız liberal ve sol görüşlü Kıbrıslı Rum'u öldürmesi sebebiyle Kıbrıs Cumhuriyeti'ne karşı bir hain olarak görüyorlar.
Kaynakça
değiştir- ^ http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Nikos%20Sampson/[ölü/kırık bağlantı] (29.06.1990)
- ^ a b S. Akhtar Ali. Pakistan & Gulf economist, Volume 4, Issues 27–52 (1985), Economist Publications, p.7.
- ^ a b Newsweek, Volume 84, Issues 1–14 (1974), Newsweek, p.46
- ^ Cook, Chris; Diccon Bewes (1997). What Happened Where: A Guide to Places and Events in Twentieth-century History. Routledge. s. 65. ISBN 1-85728-533-6.
- ^ BRITAIN'S MOST WANTED 19 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Nikos Sampson, 66, Cyprus President After Coup, Dies". New York Times. 11 Mayıs 2001. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ Google Kitaplar'da The Terrorist List, s. RA2-PA144,
- ^ "Nicos Sampson". The Daily Telegraph (İngilizce). 11 Mayıs 2001. 26 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017.
- ^ "Cyprus Murder Inquiry". The Times (55108). London. 15 Mayıs 1961. s. 11. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017.
- ^ James Ker-Lindsay (2004). "Britain and the Cyprus Crisis 1963–64". Academia.edu.