Orrorin

Soyu tükenmiş memeli cinsi

Orrorin, Homininae içerisinde yer alan, primatların soyu tükenmiş bir cinsidir. Her ikisi de Kenya'da yer alan Miyosen tarihli Lukeino Oluşumu ve Pliyosen tarihli Mabaget Oluşumu'ndan çıkarılan örneklerinden bilinir. İki ayak üzerinde durabilen ilk hominidlerden olabileceği için paleoantropolojik açıdan önemli görülür.[1]

Orrorin tugenensis
Yaşadığı dönem aralığı: 6,1-5,8 myö
Messiniyen-Pliyosen[1][2] 
Orrorin tugenensis fosilleri
Başparmağın distal falanksı
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Primates
Alt takım: Haplorhini
İnfra takım: Simiiformes
Familya: Hominidae
Alt familya: Homininae
Oymak: Hominini
Cins: Orrorin
Senut vd., 2001
Tür: O. tugenensis
İkili adlandırma
Orrorin tugenensis
Senut vd., 2001
Orrorin tugenensis'in keşif yeri, Kenya
Sinonimler

Bu cinsin türleri O. tugenensis 2001'de,[4] O. praegens ise 2022'de tanımlandı.[5]

Etimoloji

değiştir

Türün ismi, 2000 yılında Kenya'nın Tugen Tepeleri'nde fosilleri bulan araştırmacılar tarafından verilmiştir. Tugenensis ismi Tugen Tepeleri'nden, Orrorin ismi ise bölgede konuşulan dildeki "orijinal insan" kelimesinden gelmektedir. Aynı zamanda "milenyum insanı" olarak da adlandırılır.[1][6]

Açıklama ve fosiller

değiştir

2007 itibarıyla bulunan 20 örnek şunları içerir: iki parça halinde bir mandibulanın arka kısmı; bir simfiz ve birkaç izole diş; üç femur parçası; kısmi humerus; proksimal falanks; ve bir distal başparmak falanksı.[7]

Orrorin, vücut boyutuna göre küçük dişlere sahipti. Diş yapısı, Australopithecus'ta bulunandan, yanak dişlerinin daha küçük ve mesiodistal olarak daha az uzamış olması ve Ardipithecus'tan minesinin daha kalın olması bakımından farklıdır. Dişler, üst köpek dişlerinde bir mezial oluğun varlığında bu türlerin her ikisinden de farklıdır. Köpek dişleri bir insansı maymuna (insan olmayan) benzer, ancak Miyosen insansı maymunlarında ve dişi şempanzelerde bulunanlar gibi küçülmüştür. Orrorin'in küçük post-köpek dişleri vardı ve modern insanlar gibi mikrodonttu, oysa sağlam australopithecinler megadonttu.[7]

Femurda baş küreseldir ve öne doğru döndürülür; boyun uzamış ve kesit olarak ovaldir ve küçük trokanter medial olarak çıkıntı yapar. Bunlar Orrorin'in iki ayaklı olduğunu gösterirken, kafatasının geri kalanı onun ağaçlara tırmandığını gösteriyor. Proksimal falanks kavisli iken, distal polikal falanks insan boyutlarındadır ve bu nedenle alet yapımı ile ilişkilendirilmiştir, ancak muhtemelen bu bağlamda ağaca tırmanma için yararlı olan kavrama yetenekleriyle ilişkilendirilmelidir.[7]

Türle ilgili en önemli fosil dik kalça kemiğidir. Bu kemik, Orrorin tugenensis'in kemik yapısının tipik bipedal olduğunu gösterir.[1] Bu da, en erken homininlerin bipedalliği 6 milyon yıl önce evrimleştirdiğinin kanıtıdır.[8] Mevcut hakim teori, Orrorin tugenensis'in bir bazal hominin olduğu, iki ayaklılığın hominin soyunun erken dönemlerinde geliştiği ve insanın evrim ağacında başarılı bir şekilde evrimleştiğidir.[8]

 
Aragai ve Kapsomin, Kenya

2000 yılında bu fosilleri bulan ekip, Muséum National d'histoire naturelle'den Brigitte Senut ve Martin Pickford tarafından yönetildi.[9] 20 fosil Kenya'da bulunan Lukeino Oluşumu'nda dört bölgede bulunmuştur: bunlardan Cheboit ve Aragai'deki fosiller en eskileridir (6.1 myö), Kapsomin ve Kapcheberek'tekiler ise oluşumun üst seviyelerinde bulunur (5.7 myö).[10]

Sınıflandırma

değiştir

Orrorin'in doğrudan bir insan atası olduğu kanıtlanırsa, o zaman bazı paleoantropologlara göre, Australopithecus afarensis gibi australopitesininler, hominin soy ağacının bir yan dalı olarak kabul edilebilir: Orrorin, A. afarensis'ten neredeyse 3 milyon yıl önce yaşamasına rağmen modern insanlara A. afarensis'ten daha benzer bazı özellikleri vardır. Ana benzerlik, Orrorin femurunun morfolojik olarak Homo sapiens'inkine Lucy'ninkinden daha yakın olmasıdır; ancak, bu nokta üzerinde bazı tartışmalar bulunmaktadır.[9]

Bununla birlikte, başka bir bakış açısı, Orrorin ile diğer Miyosen insansı maymunları arasındaki karşılaştırmalara atıfta bulunur; mevcut büyük insansılar yerine, femurun kendisini Australopitesinlerinki ile daha önceki insansılar arasında bir aracı olarak gösterir.[11] Ayrıca proximal femurun kendisinden sonra yaşamış Australopithecinlerle benzer olması, Orrorin'in, muhtemelen Australopithecuslar ile benzer bir yürüme şekline sahip olduğunu gösterir.[12]

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
Özel
  1. ^ a b c d "The Earliest Hominins: Sahelanthropus, Orrorin, and Ardipithecus | Learn Science at Scitable". www.nature.com. 1 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021. 
  2. ^ "Orrorin tugenensis | The Smithsonian Institution's Human Origins Program". humanorigins.si.edu. 29 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
  3. ^ "Mindat.org". www.mindat.org. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2021. 
  4. ^ Senut, Brigitte; Pickford, Martin; Gommery, Dominique; Mein, Pierre; Cheboi, Kiptalam; Coppens, Yves (January 2001). "First hominid from the Miocene (Lukeino Formation, Kenya)". Comptes Rendus de l'Académie des Sciences, Série IIA. 332 (2): 137-144. Bibcode:2001CRASE.332..137S. doi:10.1016/S1251-8050(01)01529-4. 
  5. ^ Pickford, Martin; Senut, Brigitte; Gommery, Dominique; Kipkech, Joseph (2022). "New Pliocene hominid fossils from Baringo County, Kenya". Fossil Imprint (İngilizce). 78 (2): 451-488. doi:10.37520/fi.2022.020. ISSN 2533-4069. 8 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024. 
  6. ^ Haviland; s. 122
  7. ^ a b c Henke 2007, pp. 1527–9
  8. ^ a b Richmond, Brian G.; Jungers, William L. (21 Mart 2008). "Orrorin tugenensis Femoral Morphology and the Evolution of Hominin Bipedalism". Science (İngilizce). 319 (5870): 1662-1665. doi:10.1126/science.1154197. ISSN 0036-8075. PMID 18356526. 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2021. 
  9. ^ a b "First hominid from the Miocene (Lukeino Formation, Kenya)". Comptes Rendus de l'Académie des Sciences - Series IIA - Earth and Planetary Science (İngilizce). 332 (2): 137-144. 30 Ocak 2001. doi:10.1016/S1251-8050(01)01529-4. ISSN 1251-8050. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2021. 
  10. ^ Senut, Brigitte (2007). "The Earliest Putative Hominids". Handbook of Paleoanthropology. pp. 1519–1538
  11. ^ Almécija, Sergio; Tallman, Melissa; Alba, David M.; Pina, Marta; Moyà-Solà, Salvador; Jungers, William L. (Aralık 2013). "The femur of Orrorin tugenensis exhibits morphometric affinities with both Miocene apes and later hominins". Nature Communications (İngilizce). 4 (1). doi:10.1038/ncomms3888. ISSN 2041-1723. 
  12. ^ "Erken İnsansılar: Sahelanthropus, Orrorin ve Ardipithecus". Evrim Ağacı. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
Genel
  • Haviland, William A.; Prins, Harald E. L.; Walrath, Dana; McBride, Bunny; Evolution and prehistory: the human challenge. Cengage Learning, 2007. ISBN 049538190X

Dış bağlantılar

değiştir