Othello

Başlığın diğer anlamları için Othello (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Othello (İngilizce telaffuz: [əˈθeləʊ], İngilizce: The Tragedy of Othello, the Moor of Venice), William Shakespeare'in yazdığı trajedilerden biri ve aynı zamanda oyunun baş erkek kahramanıdır. Shakespeare'in bu oyunu Cinthio tarafından yazılan "Moor of Venice" adlı kısa hikâyesine dayanarak, yaklaşık 1603 yılında yazdığı sanılıyor.

Othello
The Tragedy of Othello, the Moor of Venice
Othello ve karısı Desdomona Ressam: Théodore Chassériau
Yazar	William Shakespeare
İlk gösterim	1603
Ülke	İngiltere
Orijinal dil	İngilizce
Tür	5 Perdelik Trajedi
Zaman ve mekân	Venedik ve Kıbrıs

1622de yayınlanan quatro basım Othello baş sayfasi

Oyun dört ana karakter etrafında döner: Othello, karısı Desdemona, muhafız komutanı Cassio ve güvendiği akıl hocası İago. Othello Kıbrıs'taki Venedik koloni ordusunun Osmanlılarla savaştığı dönemde başarılı ve saygı duyulan Mağrip kökenli bir komutandır. Halk ve ileri gelenler tarafından çok sevilen bu Berberi komutan Desdemona'ya aşık olur. Şehrin ileri gelenlerinden birinin kızı olan Desdemona da Othello'yu sevmektedir. Önceleri saygı duyulan Othello'nun arkasından bu Magribi beyaz evliliği sonucu birçok dedikodu çıkar. Her şeye rağmen evlenen Othello ve Desdemona'nın mutlulukları halkın dedikoduları ve Iago'nun kötülükleriyle bir trajediye döner.

Çok çeşitli konulara (ırkçılık, aşk, kıskançlık ve ihanet) sahip olması sayesinde günümüze kadar sevilen ve okunan bir eser olarak kalmış ve gerek profesyonel gerekse amatör oyuncular tarafından sahnelenmiştir. Aynı zamanda birçok film, opera ve düz yazı uyarlaması yapılmıştır.

Othello, 1930'lu ve 1940'lı yıllarda Türkiye'de taşra şehir ve kasabalarında gezgin çadır ve halk tiyatrolarında yaygın olarak Arabın İntikamı adıyla temsil edilmiştir.

Kökeni

Ünlü Rus Stanislavski Othello rolünde 1896

Othello kaynağını Giovanni Battista Giraldi Cinthio'nun, 100 tane masalın bir araya gelmesinden oluşan Boccacio'nun Decameron tarzındaki bir eseri olan Gli Hecatommithi'daki (1565) "Un Capitano Moro" masalından alır. Shakespeare'in zamanında, hiçbir İngilizce çevirisi bulunmuyordu ancak Othello'daki sözsel yankılanımlar İtalyan aslına daha yakındır. Cinthio'nun masalı yaklaşık 1508 yılında Venedik'te meydana gelen yaşanmış bir olaya dayanılarak yazılmış olabilir. Bu masal aynı zamanda daha önce Binbir Gece Masallarında anlatılan eserlerden biri olan "Üç Elma" hikâyesinde betimlenen bir olaya da benzemektedir.

Karakterler

• Othello - Venedik Cumhuriyeti'nin hizmetinde olan bir asil Magribi; oyunun baş kahramanı
• Desdemona - Brabantio'nun kızı ve Othello'nun karısı.
• Iago - Sancaktar, oyun kahramanının baş rakibi
• Roderigo - Venedikli bir asilzade. Desdemona'ya karşılık görmeden aşık
• Michael Cassio - Othello'nun yardımcı kurmayı.
• Venedik Dükası.
• Brabantio - bir Venedik Senatörü, Desdemona'nin babası ve Venedik'te zengin bir kişi.
• Diğer Senatörler.
• Gratiano - Brabantio'nun erkek kardeşi.
• Lodovico - Brabantio'nun akrabası. Venedikli bir asilzade, Desdomona'nin kuzeni
• Montano - Othello'dan bir önceki Venedik'in Kıbrıs valisi
• Soytarı - Montano'un uşağı.
• Emiliya - Iago'nun nişanlısı, Desdemona'nin nedimesi.
• Bianca - Cassio'nun metresi.
• Çeşitli : Subaylar, Asılzadeler, Mesaj kuriyeri, Müzisyenler, Haberci, Denizci, Hizmetkarlar, uşaklar v.b

Konu özeti

Mekan: 1. Perde: Venedik. II. Perde - V. Perde: Kıbrıs
Zaman: Osmanlı Devleti'nin Kıbrıs'ı fethinden önce

I. Perde

Venedik'te bulunan Senatör Brabantio'ya bir yüksek rütbeli subay olan İago ve zengin ama çapkın bir asilzade olan Roderigo gelip Kıbrıs'ta aile evinde bırakmış olduğu kızı Desdemona'nın oradan kaçıp Venedik devleti için çalışan Mağribi general Othello'la ile bir gizli izdivaç yaptığını bilirler. Mağribi asilli Othello'yu şerefsizlikle ve Brabantıa'nın şerefini yerlere düşürmekle itham ederler.

Senatör ve Othello'yu suçlayanlar Othello'yu şehirde aramaktayken onun Venedik Dükü ve bir Venedik senatörler grubu tarafından bir toplantıya çağrıldığını öğrenirler. Venedik Dük'ü yanında Brabantıo'nun akrabaları Lodovico ve Gratiano ve diğer bazı senatörlerin katıldığı bu toplantıda, Dük Osmanlı devleti donanması gemilerinin Kıbrıs adasını tehdit ettikleri haberini vermiştir. Aynı toplantıda senatör Brabantıo Othello'yu büyü kullanarak kızının iffetini bozmakla ve kendi şerefini düşürmekle itham eder. Fakat Othello kendini savunur. Desdemona'nın Othello'nun kendi hayat hikâyesini ve maceralarını anlatırken kendine âşık olduğunu; bunun üzerine kendi evinden kaçıp Othello'nun evine yerleştiğini ve onunla bir nikâh merasimi ile evlendiğini açıklar; ama bununla beraber Desdemona ile evliğinin tamam olmayıp karısının iffetini bozmadığını ve onun hala bakire olduğunu bildirir. Bu Desdemona tarafından da teyit edilir. Böylece hiç suçsuz bulunan Othello'ya Kıbrıs adasının Osmanlılara karşı savunması için komutanlık görevi verilir. Venedik'in Kıbrıs ordusunun komutanı Othello ile yeni karısı Desdemona; Othello'nun ikinci komutanı olarak atanan Cassio; yaveri olan İago ve Desdomona'nın nedimesi Emilya; Kıbrıs'a gönderilen Venedikli askerlerle birlikte Venedik'ten Kıbrıs'a gitmek üzere bir gemi filosu ile ayrılırlar.

II. Perde

Akdeniz'de çıkan şiddetli bir fırtına Venedik filosunu dağıtmıştır. Bu, değişik gemilerde bulunan oyunun kahramanlarının Kıbrıs adasına değişik zamanlarda çıkmalarına neden olmuştur. Kıbrıs'a varıldığında bu şiddetli fırtınanın Osmanlı donanması gemilerini de dağıttığını öğrenirler. Bu "iyi haber" Venedik'ten gönderilen askerlere bunu kutlamak için bir eğlence yapma fırsatı yaratır. İago ise bu eğlenceleri kendi kötü niyetli planlarını gerçekleştirmek için bir fırsat saymaktadır. Hem düşman Osmanlıların istila filosunu tahrip olması ve hem de komutan olan Othello ile Desdemona'nın evlenmesi için Venedikli üst yöneticiler içkili bir eğlence tertip etmişlerdir. Bu eğlence sırasında İago ve Rodrigo'nun Othello'nun hayatını baltalama planlarını işleme koymalarına yol açar. Bu içkili eğlence sırasında Othello'nun ikinci komutanı olan Cassio çok içip sarhoş olur ve Kıbrıs adası valisi olan Montano ile bir ağız dalaşına girişip bundan ortaya çıkan bir kılıçlı düelloda valiyi yaralar. Kıbrıs komutanı olan Othello yardımcısı ikinci komutanının rütbesini düşürmesi gerekmektedir. Cassio yaptığından utanmış ve pişman olmuştur ve rütbesini kaybetmek istememektedir. Yaveri olan İago onu Othello'ya yeni karısı Desdemona vasıtası ile pişmanlığını bildirmesini ve onun rütbe indirmeyip kendini affetmesi için başvurmaya ikna eder.

III. Perde

Cassio İago'nun tavsiye ettiğini yapmak için Desdemona ile bir ikili görüşme yapar. İago, şeytanca planına uyarak, bu iki gencin konuşmasına Othello'nun şahit olmasını sağlar. Yeni karısı ile eski ikinci komutanını yakın konuşma halinde gören Othello'nun kıskançlık duyguları kabarır. İago büyük kurnazlıkla bu kıskançlık duygularına karşı durmaya çalışan Othello'yu aksi yolda tetikler. İago Desdomona ile Cassio konusunu açar ve Cassio ile Desdemona arasında bir gizli aşk ilişkisi olması gerektiğine Othello'yu inandırır. Halbuki Cassio'nun Bianca adlı bir genç kız ile yakın aşk bağlantısı bulunmaktadır. Desdemona'nın gayet iyilikseverlikle Cassio'ya yapmak isteği yardım artık kötü niyetli İago tarafından tetiklenmiş kocası tarafından kötü bir seymiş olarak yorumlanacaktır.

Desdemona'da Othello'nun kendine ilk hediye olarak verdiği bir mendil bulunmaktadır. İago Desdemona'nın nedimesi ve kendinin nişanlısı olan Emilya'yı bu mendili çalıp kendine getirmesine kandırır. Emilya da İago'nun kötü niyetlerinden hiç haberdar olmadan ve bu mendilin Othello'ya hissi önemini hiç bilmeden mendili çalıp İago'ya verir. İago Othello'ya bu mendilin Cassio'nun elinde bulunduğunu söyler. Bu mendile gayet hissi önem veren Othelollo'nun kıskançlık hislerini daha çoğaltır. Othello karısından ona hediye ettiği mendili göstermesini ister ama Desdemona bu mendili kendi eşyaları arasında bulamayınca karısının kendini aldattığına karşı şüpheleri daha da artar.

IV. Perde

İago mendili Cassio'nun kaldığı odaya gizlice koyar. Sonra da Othello'yu öğütleyerek, İago Cassio'yu bu mendili nereden bulduğunu soruşturken Cassio'nun reaksiyon olarak tavır ve hareketlerini iyice gözlemesini ister. İago Cassio'yu zorlayarak onun bir yerli hayat kadını olan Bianca ile olan aşk macerasının servüvenini anlatmasını ister. Fakat bu İago ile Cassio arasındaki konuşmada İago kadının ismi olan Bianca'yı başkalarını duyamıyacağı kadar fısıltı ile verir. İago'nu konu ettiği kadının ismini duyamayan Othello, İago ve Cassio'nın Othello'nun karşı Desdemona hakkında konuştuklarından şüphe etmeye başlar. Sonradan gelen Bianca Cassio'yu kendine hediye olarak verdiği mendili aşk macerası geçirdiği diğer bir kadından almış olmakla ve kendine ikinci elden bir hediye vermekle itham eder. Othello bunu da duymuştur. İago'da Othello'nun bu şüphesini pekiştirip Cassio'nun bu mendili Desdemona'dan aldığına inandırıcı sözler söyler.

Othello karısına karşı, bu şüphesi ile, gayet kırgındır ve ona kızgındır. Kendine ihanet ettiğini şüphe ettiği karısı Desdemona'yı öldürmeye karar verir. Aynı zamanda İago'dan Cassio'yu öldürmesini ister. Adayı ziyarete gelmiş olan Venedikli ileri gelenlere yapılan ağırlamalar sırasında Othello Desdemona'ya devamlı çıkışarak onu sanki hayatından bezdirir. Bu sırada Roderigo İago ile konuşarak Desdemona'yı kendi lehine ayartmak için Iago'ya verdiği paralardan ve yaptığı uğraşlardan kendine uygun hiçbir sonuç alamadığı için şikayette bulunur. Fakat İago bunun Cassio'nun tutumuna bağlı olduğunu Roderigo'yu inandırır ve Roderigo'yu buna çarenin Cassio'yu öldürmesi olduğuna ikna eder..

V. Perde

Roderigo Cassio'ya, o Bianca'nin yaşamakta olduğu evden hemen ayrılmış olduğu zaman, sokakta hücum eder. Cassio Roderigo'yu yaralar. Bu iki kişinin birbirine geçmiş halde kavga etmesi sırasında, İago gizlice Cassio'nun arkasından gelir ve onun bacağından ciddi olarak yaralar. Fakat sokak karanlıktır; bu İago'nun bu hareketinin görülmesini önler ve kendisinin tanınmamasını sağlar. Venedikli bir asil olan Lodovico ve Gratino kavgacıların yardım isteyen seslerini duyarak oraya gelirler. Kavga sırasında kendini gizlemiş olan İago'da bunlar arasına katılır. Cassio kendine hücum eden iki kişinin başında olarak sadece Roderigo'yu tanımıştır. Roderigo'nun İago ile birlikte giriştiği entirakaları açıklamasını önlemek için İago üzerinde saklı tuttuğu kamaşını çıkarıp Roderigo'ya saplar ve onu öldürür. Bundan sonra İago, Cassio'yu öldürmek için bu başarısız suikast planının yapıcısı olmakla Bianca'yı itham eder.

Othello ise evine gitmiştir. Yatak odasında yatakta yatmakta olan karısı Desdemona'yı kendini ihanet etmekle suçlar. Bu ithamı kabul etmeyen yatakta olan karısını Othello boğazından iki eliyle yakalayıp boğarak öldürür. Karısının oda hizmetçisi olan Emilia hemen yatak odasına girmiştir. Othello ona karısının kendine ihanet ettiğini bildirir. Emilia hemen bu cinayetin haberini vermek ve canıyi yakalatmak için kent otoritelerini çağırır. Adanın Venedik idaresinde eski vali olan Montano gelir ve yanında Gratino ve İago bulunmaktadır. Othello bu cinayeti karısı Desdemona'nın kendine ihanet ettiği için yaptığını onlar anlatır. Karısının ihanetini delili olarak ona verilen mendili gösterir. Bunu gören Emilia hemen tüm olayların kocası olan İago'nun karmaşık entrikaları sonucu ortaya çıktığını anlar. Bunları açıkça ifşa etmeye karar verir ve konuşmaya başlar. Bunu hemen anlayan İago karısı Emilia'yı öldürür. Othello çok geç olmakla beraber Desdemona'nın masum olduğunu anlamıştır. Hemen İago'ya hücum eder ve onu ölümcül olmayarak ama yara iyileşse bile hayat boyunca devamlı acı verecek bir şekilde yaralar. Onun öldürmemesinin sebebi, İago'nun bundan sonra hayatı boyunca devamlı acı çekmesini istemesidir.

İago bundan sonra bu entrikalarını hangi güdülerle yaptığını açıklamayı kabul etmez ve bu andan itibaren ağzını açıp konuşmamaya yemin ettiğini bildirir. Bir Venedikli asil olan Lodovico duruma el koyup hem İago hem de Othello'yu birlikte Roderigo ve Emelia'nın cinayetleri ile de suçlayıp tutuklatır. Lakin Othello bir kamayı göğsüne saplayıp intihar edip kendi canını alır. Lodovico Kıbrıs deniz gücünün komutanı olan Othello yerine Gratino'yu general olarak tayin eder. Lodovico Cassio'yu İago'yu adil olarak yargılayıp cezalandırmaya teşvik eder ve bunun günün geleneklerine göre ağır işkence ve sonunda idam edilme olduğu gayet aşikardır.

Türkçeye çeviriler

• Othello. Jean François Ducis’in Fransızca çevirisinden Çev. Hasan Bedreddin, Mehmet Rıfat. Temaşa c.2, cüz 3. İstanbul, 1293.
• Otello. Çev. Mihran Boyacıyan. İstanbul: Mansume-i Efkar, 1328.
• Othello. Fransızcadan Çev. Refet Ülgen. Ankara: Maarif Vekâleti, 1931.
• Othello:Venedikli bir magribînin faciası. Çev. Orhan Burian. İstanbul: Yücel Yayınevi, 1940.
• Othello. Çev. Ülkü Tamer. İstanbul, 1964
• Othello: Venedikli bir magriplinin faciası. Çev. Orhan Burian. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1966.
• Othello. Çev. A. Vahit Turhan ve A. Turan Oflazoğlu. İstanbul, 1965.
• Othello. Çev. Özdemir Nutku. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1985.
• Othello. Çev. Orhan Burian. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1999.

Galeri

• 
  Edwin Booth Iago rolünde, yak. 1870
• 
  İtalyan aktor Tommaso Salvini Othello rolünde, 1875
• 
  Amerikan aktor John McCullough Othello rolünde, 1878
• 
  Afiş: Amerikan Thomas Keene Othello rolünde, 1884
• 
  Othelo icin Petre Otskheli mizanseni 1933
• 
  Amerikan William Mulready Othello rolünde, (1844-1860)
• 
  Yatak Odasi: Desdemona yatakta uykuda (1803) Gravür:John ve Josiah Boydell
• 
  Othello ile Desdemona yatakta uykuda (1859)Ressam:Christian Köhler
• 
  Othello ve Desdemona Venedik'te (1819–1856) Ressam:Théodore Chassériau
• 
  Othello ve Desdemona (1829) Ressam:Alexandre-Marie Colin
• 
  Desdemona'nın ölümü Ressam:Eugène Delacroix
• 
  Othello'nun maceralarını Desdemona ve Brabantıo'ya anlatması (1873) Ressam: Charles West Cope - çelik gravür
• 
  Desdemona'nın ölüm şarkısı (1878–1881) Ressam:Dante Gabriel Rossetti
• 
  Desdemona, yak. (1888) Ressam:Fredric Leighton

Kaynakça

Dış bağlantılar

• [1]14 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wikisource'da Othello oyunun tam metni (İngilizce)