Payna

Payna (Azerice: Payna / Paynə, Altayca: Пайне / Пайна) veya Paynagan, Türk ve Altay halk kültüründe Bereket Töreni. Bu bayramın koruyucu ruhuna (Bayanay / Payana) at kurban edilirdi. Bu ruh her boyu kaza ve beladan korur.^[1] Bu bayrama özellikle yaşlılar katılır. Ayrıca genç erkek ve kızlar burada birbirlerini beğenip çiçek vererek gönüllerini almaya çalışırlar. Böylece evlenecekleri kişiyi seçerler. Payna Bayramı adı verilen bu törende boyun nüfusunun artması için dua edilir çünkü boy ne kadar çok nüfuslu olursa Paynanın da o kadar güçlü olduğuna inanılırdı.^[2] Töreni yürüten şamanın doğaüstü yolculuğunda kullanacağı kılıcı yanında bulunurdu.

Kosa, Saya, Payna, Pakta dörtlü bir tören silsilesi oluştururlar. Ayrıca Sümer geleneğinden Ortadoğu ve Orta Asyaya yayılmış olan ve sözbiçim olarak da bu sıralamaya uygun düşen Nardugan bayramı bulunur.

Payna İyesi/Ruhu

Payna veya Payne (Altayca: Пайне / Paynə), Altay halk inançlarında çam ağacının koruyucu ruhu olarak görülür.^[3] O aslında bir bereket tanrıçasıdır. Avrupa dillerindeki Pine (İngilizce Çam Ağacı, Okunuşu: Payn) sözcüğünün kökeninin bu ruhun adından kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Payna töreninin kış mevsimi ile bağlantısı da göz önüne alındığında 22 Aralık Kış Gündönümünde yapılan merasimin Yılbaşı uygulamalarının kökeninde yer aldığı söylenebilir.

Etimoloji

(May/Bay/Pay) kökünden türemiştir. Varlık, zenginlik, ululuk, bilgelik, yönetmek anlamlarını içerir. Baymak fiili, büyümek ve gelişmek anlamına da gelir.

Dipnotlar

^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 467)
^ Анатолий МУРАВЛЁВ, Неизвестный Алтай ДАЛЁКОЕ БЛИЗКОЕ; "Духу Пайне" 6 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Türk Mitolojisi Sözlüğü, Pınar Karaca3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Payne)

Ayrıca bakınız

Türk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[2] Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 467)

[3] Анатолий МУРАВЛЁВ, Неизвестный Алтай ДАЛЁКОЕ БЛИЗКОЕ; "Духу Пайне" 6 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1]

[2]

[3]