Peripatetik Sosigenes

Peripatetik Sosigenes (Grekçe: Σωσιγένης), MS 2. yüzyılın sonunda yaşamış bir filozoftur. Proclus ve Dexippus'un peripatetik olarak gösterdiği Sosigenes, Afrodisyaslı İskender'in hocasıydı ve Simplicius'un Aristoteles'in De Caelo adlı eserine yazdığı yorumda bazı önemli bölümleri korunan On Revolving Spheres ("Dönen Küreler Üzerine") adlı bir eser yazdı.

Çalışmaları

Sosigenes hem Aristoteles'i hem de Eudoxus'u kusurlu göksel küreleri teorileri ve ayrıca Aristoteles'in felsefi önermeleriyle tutarsız olduğunu düşündüğü episikllerin kullanımı nedeniyle eleştirmiştir. Gezegenlerin parlaklıklarının belirgin bir şekilde değiştiğine ve güneş tutulmalarının bazen tam bazen de halkasal olduğuna dikkat çekerek, Güneş, Ay ve Dünya arasındaki mesafelerin farklı tutulmalarda aynı olmadığını öne sürmüştür.

Sosigenes'e "Peripatetik" denmesinin nedeni belki de İskender'le olan bağlantısıdır. Bazı antik kanıtlar onun aslında bir Stoacı olduğunu düşündürmektedir. John Patrick Lynch'in yazdığı gibi:

“	İskender'in diğer iki öğretmeni aslında antik kaynakların Stoacı olarak adlandırdığı filozoflar olabilir; her iki durumda da "Stoacı" Herminos/Sosigenes, "Peripatetik" Herminos/Sosigenes'ten sadece son iki adamın Afrodisiaslı İskender'in öğretmenleri olduğu gerekçesiyle ayırt edilmiştir. Ancak Afrodisiaslı İskender'in iki Stoacı öğretmenden ders almış olması ve bu iki eşsesli çağdaş çiftin aslında sadece iki Stoacı filozof olması ihtimal dışı değildir.	„

Sosigenes'in adı “fenomenlerin kurtarılması”, yani gök cisimlerinin, özellikle de güneş, ay ve gezegenlerin karmaşık hareketlerinin nasıl olup da bir merkez etrafında ideal, tekdüze dairesel hareketlerin birleşimine kadar geri götürülebileceği sorusuyla bağlantılı olarak anılır. 4 Eylül 164'te halkalı bir güneş tutulması gözlemlediği ve tam güneş tutulmasından farklı olarak güneşin ya da ayın görünen boyutlarının değiştiği ve bu nedenle ortak bir merkez (Dünya) etrafında yörüngede olamayacakları, bu gök cisimlerinin her birinin kendi merkezleri olması gerektiği sonucuna vardığı söylenir. Bu, güneş merkezli sisteminin geliştirilmesinde Nicolaus Copernicus'a ilham kaynağı olmuştur.

Sosigenes, Aristoteles'in kategorilerle gerçek şeyleri mi, kavramları mı, yoksa basit isimleri mi kastettiği konusundaki tartışılan problemi, belirli bir konum almadan, eşit sürdürülebilirlik değerine sahip olduğu düşünülen tezlerden birine karşı çıkarak kendisini diyalektik bir egzersiz olarak ortaya koydu. Erken Analitikler hakkındaki bir yorumunda Sosigenes, ustanın doktrinini yineleyerek karışık kipsel kıyaslarla ilgili özel bir sorunu ele alır.

Gezegenlerin Küreleri Üzerine yazısında Sosigenes, hem Aristotelesçi tezleri hem de en son astronomik hipotezleri eleştirir ve Aristotelesçi ortodoksluğu ihlal etmemek için farklı doktrinler arasında aracılık etmeye çalışır: Bu amaç On Sight adlı çalışmada da takip edilmiştir.

Sıklıkla Julius Caesar'a Roma takvimi reformu konusunda danışmanlık yapan astronom İskenderiyeli Sosigenes ile karıştırılır.

Kaynakça

• Irby-Massie G., Keyser P., Greek Science of the Hellenistic Era: A Sourcebook, pages 80–81. Routledge.
• Zhmud L., Chernoglazov A., (çevirmen), The Origin of the History of Science in Classical Antiquity, s. 231. Walter de Gruyter.
• Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Sosigenes". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press. 
• Richard Goulet: Sosigénès. In: Richard Goulet (Ed.): Dictionnaire des philosophes antiques. cilt 6, CNRS Éditions, Paris 2016, ISBN 978-2-271-08989-2, s. 486–488
• Fritz Krafft: Hypothese oder Realität. Der Wandel der Deutung mathematischer Astronomie bei Copernicus. In: Gudrun Wolfschmidt (Ed.): Nicolaus Copernicus (1473–1543). Revolutionär wider Willen. GNT-Verlag, Stuttgart 1994, ISBN 3-928186-16-7, s. 103–116.
• Inna Kupreeva: Sosigenes. In: Christoph Riedweg u. a. (Ed.): Philosophie der Kaiserzeit und der Spätantike (= Grundriss der Geschichte der Philosophie. Die Philosophie der Antike. Cilt 5/1). Schwabe, Basel 2018, ISBN 978-3-7965-3698-4, s. 335–343, 439