Pirinç Han (Bursa)
Pirinç Han, Sultan II. Bayezid tarafından Bursa'da yaptırılmış bir han.
Kent merkezindeki Hanlar Bölgesi'nde, Cumhuriyet Caddesi üzerinde bulunur. 1490-1508 yılları arasında inşa edilmiştir.[1] Sultan II. Bayezid'in İstanbul'daki vakıflarına gelir amacıyla Bursa'da yaptırdığı ikinci handır. Padişah daha önce Koza Han'ı yaptırmıştı. Koza Han'ın yakınlarına yapılan han bu nedenle önceleri Hân-ı Cedîd-i Hâkānî, Kârbansaray, Hân-ı Cedîd-i Âmire gibi isimlerle anılmış; 17. yüzyıl başlarından itibaren Pirinç Hanı adıyla anılmaya başlamıştır.[2] Mimarları Yakup Şah bin Sultan Şah ve Ali bin Abdullah'dır.[3] Bina emini Ecebey bin Abdullah ve Nazır Muhiddin'dir.
Yapıda hem taş hem de tuğla malzeme kullanılmıştır. Avlu kemerleri ve ayakları kesme taş; kemerler, kubbeler ve tonozlar tuğladır. Giriş cephesinde kesme taş ve üç sıra tuğla kullanılmıştır.[1]
Büyük bir kare avlunun etrafında alt katta 38, üst katta 48 oda bulunur. Develikli ve ahırlıklıdır. Avluya açılan 2,96 m. genişliğindeki kemersiz kapıdan binaya girilmektedir. Orijinalinde avlusunda bulunan onaltıgen şadırvanın izleri günümüzde hala görülmektedir.
Yapıldığı tarihlerde Bursa'da pek çok Venedikli, Rusyalı ve Frenk tacirin bulunduğu ve Han'ın inşa edildiği Şehreküstü Mahallesi'nde oturdukları belgelerden anlaşılmaktadır. Pirinç Han, Bursa'ya gelen yabancı tüccarların en fazla uğradığı hanlardan biri olmuş ve handa özellikle kürk ticareti yapılmıştı. 16. yüzyıl ortasından itibaren handa ipek bükücüler toplanmıştır.[1]
1855 Bursa depremi'nde batı ve kuzey revakları ve dükkânları tamamen yıkılan hanın, tahrip olmuş bölümlerini kullanılır duruma getirmek için avlusunda ve içinde çeşitli ek yapılar yapılmıştır. Ayrıca, kuzeydoğu köşesi, 1903-1906 yıllarında Hamidiye Caddesi (bugünkü adıyla Cumhuriyet Caddesi) açılırken kesilmiştir.[2] 1970'li yılların sonlarına kadar handa deri işleri yapan atölyelerin, ayakkabı imalathanelerinin, ipek bükücülerinin ve ipek boyacılarının bulunduğu bilinmektedir.[4]
Pirinç Han, yaklaşık yirmi yıl süren restorasyon sonrasında 2002 yılında alışveriş merkezi olarak açılmıştır. Restorasyon sırasında batı cephesinde yeni bir kapı açılmış; sicillerde bahsedilen mescit ile şadırvan ise yapılmamıştır.[4] Günümüzde alt katında kafeler, üst katta bazı dükkân ve ofisler bulunur.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c Gürhan, Pınar. "Bursa Hanlar Bölgesinde Yer Alan Hanlar Üzerine Bir İnceleme". II. Türkiye Lisanüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı V, 2016. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ a b Sercan, İsmail. "Osmanlı Devri Bursa Hanları ve Sultan Külliyeleri". 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ "Pirinç Han - Bursa". Türkiye Kültür Portalı. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ a b Yavaş, Doğan. "Pirinç Hanı". İslam Ansiklopedisi, Cilt 34, 2007. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.