Poděbradyli Jiří
Poděbradyli Jiří (Çekçe: Jiří z Poděbrad; Almanca: Georg von Podiebrad, 23 Nisan 1420 - 22 Mart 1471),1458-1471 yılları arasında hüküm süren Bohemya kralı . Hussitlerin önderlerindendi, ancak Katolik inancına karşı ılımlı ve hoşgörülüydü. Hükümdarlığı, dinsel olarak bölünmüş Bohemya Tacı'ndaki Hussitler ve Katolikler arasında barışı ve hoşgörüyü korumak için çabalarıyla bilinir.
| Poděbradyli Jiří | |
|---|---|
 1607'da çizilen bir portresi | |
| Bohemya kralı | |
| Hüküm süresi | 2 Mart 1458 - 22 Mart 1471 |
| Taç giymesi | 2 Mart 1458, Prag[1] |
| Önce gelen | V. László |
| Sonra gelen | II. Vladislaus |
| Doğum | 23 Nisan 1420 Poděbrady Kalesi, Poděbrady |
| Ölüm | 22 Mart 1471 (50 yaşında) Prag |
| Eş(ler)i | Sternbergli Kunigunde Rožmitállı Johana |
| Çocuk(lar)ı | IV. Boček Münsterberg dükü Viktorin I. Jindrich, Münstenberg-Oels dükü Macaristan kraliçesi Kateřina Saksonya düşesi Zdenka Poděbradyli Hynek Poděbradyli Ludmila |
| Hanedan | Poděbrady |
| Babası | Poděbradyli Viktorin |
| Annesi | Wartenbergli Anna |
| Dini | Utrakizm Hussitler |
| İmza |  |
19. yüzyılda Çek Ulusal Dirilişi olarak adlandırılan dönemde, etnik köken açısından son Çek Bohemya kralı olarak övülmeye başlandı. Günümüzde, Avrupa'da ortak Hristiyan kurumları kurma fikri ve girişimiyle hatırlanmaktadır.
Erken dönem
değiştirJiří, Poděbradyli Viktorín'in oğluydu. Ataları Moravya kökenli olan Bohemyalı bir soyluydu ve Hussit Savaşları sırasında Hussitlerin daha ılımlı kesiminin ( Utrakistler) liderlerinden biriydi. Jiří'nin annesi Wartenbergli Anna'dır. Hayatı boyunca düşmanlarından kökeniyle ilgili olarak alaycı sözler duymuştur.
On dört yaşındayken Jiří, radikal Hussit gruplarının ( Taboritler ve Orebitler ) çöküşünü başlatan Lipany Muharebesi'ne (1434) katıldı. Babası 1427 yılında öldüğünden artık yetim kalmıştı.
Hayatının erken dönemlerinde, Hussitlerin bir üyesi olarak, Bohemya, Almanya ve Macaristan Kralı Sigismund'un yerine geçen Kral II. Albert'in birliklerini yendi. Jiří, Pirksteinlı Hynce Ptáček'in ölümünden sonra Hussitlerin önde gelen üyelerinden oldu.[2]
Kral Albert'in yerine ölümünden sonra doğan oğlu Ladislaus geçti.
Hussitlerin güçlü olduğu ve atalarından kalma Litice Kalesi'nin bulunduğu Kuzeydoğu Bohemya'da yavaş yavaş silahlı bir kuvvet topladı. 1448'de yaklaşık 9000 kişilik bu orduyu Kutná Hora'dan Prag'a yürüttü ve başkenti neredeyse hiç direnişle karşılaşmadan ele geçirdi.
Başkenti ele geçirmesi sonrası iç savaş çıktı. Ancak Jiří, Roma'ya sadık kalan soyluları yenmeyi başardı. 1451 yılında İmparator III. Friedrich, genç kral Ladislaus'un koruyucusu olarak, Bohemya'nın yönetimini Jiří'ye bıraktı. Aynı yıl Prag'da toplanan bir meclis de Jiří'nin naipliğini doğruladı.
Bohemya kralı
değiştirHussitlerin papalık yanlılarına karşı mücadelesi kesintisiz devam etti. 1453'te taç giyen Ladislaus, ona ayrıcalıklar tanıdı. Ancak Roma'ya sempatisini dile getirince Jiří'nin naipliğini zorlaştırdı. 1457'de Kral Ladislaus aniden öldü ve bazı kişiler Jiří'nin onu zehirlediğini iddia etti. Ancak 1985 yılında yapılan araştırmalarda ölüm nedeninin akut lösemi olduğunu ortaya çıkardı.
2 Mart 1458'de Bohemya soyluları oybirliğiyle Jiří'yi kral olarak seçti. Papalık yanlısı soylular bile ona oy verdi. Bazıları ılımlı politikaları sayesinde iken bazıları ise yabancı bir hükümdarın seçilmesini istemediği için ona oy vermiştir.[2]
Jiří, Prag Sözleşmesi'ne dayanarak ılımlı bir yönetim sergiledi. Bazı Katoliklerin sadakatini kazandı, ancak Papa II. Pius ile mücadele etmek zorunda kaldı. Pius, 1462'de Sözleşmeyi geçersiz ilan etti ve Jiří'nin bunu onaylamasını istedi. Jiří bu talebi reddetti ancak daha radikal Hussitleri ( Taboritler ) ve o zamanlar yeni kurulan Unitas Fratrum kilisesinin üyelerini cezalandırarak Papalığın gözüne girmeye çalıştı.
Barış mesajı
değiştir
Bütün Hristiyan güçler arasında bir antlaşma önerdi.Macaristan, Polonya, Bohemya, Bavyera, Brandenburg, Saksonya, Fransa, Burgonya ve İtalya devletleri ile prensleri kurucu üyelerdi. Ancak diğerleri, özellikle İspanyol güçleri daha sonra katılacaklardı. Üye devletler, tüm anlaşmazlıkları yalnızca barışçıl yollarla çözmeyi taahhüt edeceklerdi. Ortak bir parlamento olacaktı.
Kayınbiraderi Rožmitálllı Jaroslav Lev'i, barış mesajını yaymak için bir antlaşma taslağıyla Avrupa mahkemelerini gezmeye gönderdi. Jiří, antlaşmanın 1464 yılında yürürlüğe girmesini umuyordu.[3]
Ancak öyle olmadı. Jiří'nin Roma ile barış sağlama çabaları sonuçsuz kaldı. Ancak II. Pius'un Bohemya'ya karşı bir haçlı seferi planı da gerçekleştirilemedi. Pius'un 1464'teki ölümünün ardından Jiří yeni papa II. Paulus ile müzakere etmeye çalıştı .
İç muhalefet ve antikral ile mücadele
değiştirJiří papalık yanlısı soylular arasında düşman edinmişti. Soylular onu görevden almak için bir ittifak kurdular. İttifak, 23 Aralık 1466'da Jiří'yi aforoz eden ve Bohemya kralı görevinden alınmasını isteyen II. Paulus tarafından desteklendi. Bu da Bohemya tacının tüm tebaasının Jiří'ye olan bağlılık yeminlerinden kurtulmasını sağladı. İmparator III. Friedrich ve Jiří'nin eski müttefiki olan Macar Kralı Matyas Corvinus, isyancı Bohemya soylularına katılarak Bohemya Savaşı'nı başlattılar. Matyas, Moravya'nın büyük bir bölümünü fethetti. 3 Mayıs 1469'da Olomouc'ta Bohemya kralı olarak taç giydi.
Jiří, Matyas'a karşı başarılı oldu. Ancak taraflarının isteklerine aykırı olarak 1470 yılında Macar kralıyla bir anlaşmaya vardı.
1471 baharında Jiří'nin sağlığı bozuldu ve 22 Mart'ta öldü. Aziz Vitus Katedrali'ndeki kraliyet mezarına gömüldü. Kalbi ve bağırsakları Tyn Kilisesi'ne, Jan Rokycana'nın mezarının yanına yerleştirildi.
Takipçileri, Matyas'a karşı mücadeleyi sürdürmek için halefi olarak II. Vladislaus'u seçtiler.
Mirası
değiştirPrag 3'teki büyük Jiřího z Poděbrad Meydanı ve yakınındakiaynı adlı metro istasyonu onun adını taşıyor. Onun adını taşıyan diğer meydanlar Ostrava, Hořice, Toužim, Řevnice, Kunštát ve Nový Knín'dedir.
1896'da Poděbrady'de Bohuslav Schnirch tarafından atlı heykeli dikildi.
I. Dünya Savaşı sırasında Çekoslovak Lejyonları'nın 2. Çekoslovak Tüfek Alayı onun adını aldı.[4]
Evlilikleri ve çocukları
değiştir1440 yılında Sternberg'li Kunigunde ile evlendi ve 6 çocuğu oldu:
- Boček (15 Temmuz 1442 - 28 Eylül 1496)
- Viktorin (29 Mayıs 1443 - 30 Ağustos 1500): Münsterberg, Opava Dükü ve Kladsko Kontu. İlk evliliğini Margaret Ptacek ile yaptı. 2. evliliğini Silezyalı Sophie ile, 3. evliliğini ise Montferrat markisi IV. Giovanni'nin kızı Elena Margherita ile yaptı.
- Barbara (1446–1469), ilk olarak Lipálı Jindřich ile, ikinci olarak da Ronovlu Jan ile evlendi
- Jindřich (1448–1498), Brandenburg elektörü III. Albrecht'in kızı Brandenburglu Ursula ile evlendi
- Kateřina (11 Kasım 1449 - 8 Mart 1464), Zdenka'nın ikizi, Matyas Kornivus ile evlendi ve Macaristan kraliçesi oldu. Doğumda öldü.
- Zdenka (11 Kasım 1449 - 1 Şubat 1510), Kateřina 'nın ikizi. Saksonya dükü III. Albrecht ile evlendi
Kunigunde 1449'da öldükten sonra 1450'de Rožmitál'lı Johana ile evlendi ve 4 çocuğu oldu.
- Hynek (18 Mayıs 1452 – 1 Temmuz 1492): Thüringen landkrafı III. Wilhelm'in kızı Katharina ile evlendi
- Fridrich (1453–1458)
- Agnes: Eflaklı bir soyluyla evlendiği düşünülür.
- Ludmila (16 Ekim 1456 – 20 Ocak 1503), Liegnitzli I. Friedrich ile evlendi
Kaynakça
değiştir- ^ "The Royal Route". Královská cesta. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2013.
- ^ a b Odložilík, Otakar (1941). "Problems of the Reign of George of Poděbrady". The Slavonic Year-Book. 1: 206-222. doi:10.2307/3020260. 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2024 – JSTOR vasıtasıyla.
- ^ Anthony D. Smith.
- ^ Preclík, Vratislav (2019). Masaryk a legie (Çekçe). Paris Karviná in association with Masaryk democratic movement in Prague. ISBN 978-80-87173-47-3.