Prens (kitap)

Prens veya Hükümdar (İtalyanca özgün adı Il Principe), Floransalı yazar Niccolò Machiavelli tarafından politika hakkında yazılmış bilimsel bir incelemedir. Asıl adı "De Principatibus" (Prenslikler Hakkında) olup 1513 yılında yazılmıştır. Ancak 1532 yılına yani Machiavelli'nin ölümünden 5 yıl sonrasına kadar basılmamıştır. Yaşadığı süre boyunca yayımlanmamasına rağmen Machiavelli'nin en bilinen eseri olarak kabul edilmektedir. Ayrıca daha sonra ortaya atılan "Makyavelist düşünce" teriminin temelini oluşturmaktadır.

Niccolò Machiavelli

Kitap

Özet

Yapıtın, Floransa'da süren kargaşa sırasında yazılmasından dolayı Machiavelli, ancak "mutlak güç sahibi, kararlı bir yöneticinin" bütün sorunları aşabileceğini düşünür.

Prens'te dile getirilen görüşler genellikle bir hükümdarın saltanatını nasıl ayakta tutabileceği ve hükümdarlığını nasıl daha da güçlendirebileceği üzerinedir. Machiavelli'ye göre ahlaki ilkeler her özel durumun ihtiyaçlarına tamamen teslim olmalıdır. Bu yüzden prens, gücünü koruyabilmek için gerekirse her şeyi yapmaktan çekinmemelidir. Machiavelli, bir hükümdarın asıl gücünü sevilmekten çok korkutmaktan alması gerektiğini söylerken yine de kendinden nefret ettirmemesi gerektiğini de öğütlemektedir.

Prens, açılış bölümünde çeşitli prenslikleri (yeni kurulmuş ya da babadan oğula geçmiş) yönetmeyi sağlayacak etkin yöntemleri anlatmaktadır. Floransa Aristokrasisi'nden olan Machiavelli; bir devleti ele geçirmenin, yönetmenin ve korumanın en iyi yollarını okuyucuya anlatmaktadır. Bu bakımdan Machiavelli'nin yöntemleri savaşı ve acımasızlığı telkin etmektedir.

Machiavelli, daha sonra Cesare Borgia'nın ilham kaynağı olduğu ideal prens tipinin sahip olması gereken özellikleri anlatmaktadır. Günümüzde yazılan modern liderlik metinlerinin birçoğu bu bölüme gönderme yapmaktadır. Etkili bir politik liderin özellikleri şöyle sıralanmaktadır:

• Büyük liderleri (özellikle Antik Roma'dan) kendine örnek almaya istekli olmak.
• Hükûmetin, halkın yaşam kalitesini yükseltmek için ne kadar gerekli olduğunu göstermek. (Örneğin herhangi bir birey veya kurum üzerindeki kontrollü baskıyı geçici olarak gevşetmenin neticesinde oluşacak kaos ortamının etkilerini göstermek.)
• Savaş sanatına hakim olmak.
• Var olan acımasızlığın ve ahlaksızlığın, gücü ve dengeyi koruyabilmek için gerekli olabileceğini anlamak.
• Kaba ve ahlaksız sanılmamak için dindar görünmeye çalışmak.
• İspanya Kralı Ferdinand'ın dini bahane ederek İtalya'ya saldırmasını övmek.
• Gerektiği yerde öğüt ve tavsiye dinleyecek kadar erdemli olmak.

Machiavelli'nin etik ve politika arasında kurulacak bağlantıyla ilgilenmediği görülmektedir. Bu durum, çağdaşlardan tepki toplamaktadır. Machiavelli'ye göre Prens; merhametli, güvenilir, karşısındakini anlayan, dürüst ve güvenilir görünmeye çalışmalıdır. Fakat Prens'in kudreti, onun gerçekten merhametli olmasına çok az izin vermelidir.

Son bölümler, İtalya'nın o zamanki durumuyla ilgili duyulan endişeleri dile getirmektedir (İtalya'nın barbarlardan kurtarılması için teşvik edilmesi gibi).

Okuyucunun rehberi

Giriş ve İçindekiler

Prens, politika hakkında yazılmış en önemli kitap olarak kabul edilmektedir. İnsanlığın halleriyle ilgili beş yüz yıl önceki gözlemleri, bugün için de geçerli sayılmaktadır. Machiavelli bu kitabı, güç kazanması ve bu gücü tutması için Medici Ailesi'ne yazmıştır. Günümüzde "Prens" kelimesi, insanları tarafından sevilen görkemli bir adam olarak düşünülmektedir. Ancak, Machiavelli'in prensleri bu anlamda romantik değillerdir. Machiavelli'nin "prens"leri, gücünü korumak için sürekli savaşan kişilerdir. Prens'te anlatılan yöntemlerin birçoğu, o zaman olduğu gibi bugün de uygulanmaktadır.

Prenslikler (Krallıklar)

En başta Machiavelli; var olan bütün devletlerin ve idarelerin, ya prenslik ya da cumhuriyetle yönetildiğini söylemektedir. Machiavelli; Prens'te sadece prenslik konusuyla ilgilenmiş, cumhuriyet kısmını diğer eserlerinden birinde (Discorsi sopra la prima deca di Tito Livio) incelemiştir. Prensliklerin ilk türünün halihazırda var olan ve babadan oğula geçen, ikinci türünün de yeni kurulmuş ya da geniş bir büyüme göstererek karma halini almış olanlar olduğunu söylemektedir.

Babadan Oğula Geçen Prenslikler

Prenslik, hükümdarının prens olduğu servet ya da güçle elde edilen bir devlettir. Bütün prenslik türleri içinde uzun yıllar babadan oğula geçen prenslikler, geçmişte kazanılan bir aile başarısı taşıdığından yönetmesi en kolay olanıdır. Kalıtsal prensliklerde insanlar kendiliğinden prense bağlı olacaklardır. Çünkü o, geçmişten gelen bir soyu temsil etmektedir ve insanlar onun soyadına alışmıştır. Bu yüzden halk ona eğilim gösterecektir. Eğer dışarıdan bir güç tehdit ederse güç anında toparlanabilir. Çünkü insanların yöneten aileyle ortak bir geçmişi vardır.

Hükümdarın Halk Üzerindeki İzlenimi

Yazarın kitabındaki ana düşüncesi korkulan ama nefret edilmeyen bir hükümdar olmaktır. Detaylı bir şekilde tarihsel örneklerle açıklamalara yer verdiği bu konu, ayrı bir konu başlığı altında değerlendirilmeye alınmaktadır.

"..Ve insanlar kendisini sevdiren birinden çok, kendisinden korkulan birine zarar vermeyi pek göze alamazlar..."

Prensin Şöhreti

İtalyan yöneticilerden sonra, diğer Avrupa ülkelerine de bir düşünce akımı yaymıştır.

Dış bağlantılar

• Il Principe at MetaLibri Digital Library.
• Il Principe 16 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (HTML e-book)