Psödokopulasyon
Psödokopulasyon katılımcıların biri ya da ikisi için bir çoğalma işlevine hizmet eden çiftleşme davranışlarında benzerlik gösteren ancak bireyler arasında gerçekten bir cinsel birleşme içermeyen davranışlar için kullanılan bir terimdir. Genellikle çiçek ile çiftleşme davranışı gösteren polinatörler için kullanılır. Bazı çiçekler potansiyel bir dişiyi görsel olarak taklit ederler ancak anahtar dürtüler kimyasal ve dokunmadır.[1] Bitkilerde görülen bu çeşit mimikriye Pouyanne mimikrisi denir.[2]
Orkideler sıklıkla bu şekilde çoğalırlar. Sepallerinde, petallerinde ve labellumlarında bulunan osmofor adı verilen bezlerden salgıladıkları ve böceklerin doğal feromonlarından ayırt edilemeyen kimyasallar psödokopulasyona yardımcı olur. Bu sayede polinatörün gövdesine yapışan polliniumu başka bir çiçeğin stigmasına taşır. Polinatörler genellikle zar kanatlılar takımından arılar ve yaban arılarıyla, sineklerdir.
Bu davranışın polinatör böceklere etkisinin ihmal edilebilir düzeyde olduğu düşünülebilir ancak Cryptostylis cinsi orkidelerin polinatörleri üzerinde yapılan bir araştırmada böceklerin çiçeklerin üzerine çok büyük miktarlarda sperm bıraktıkları gözlemlenmiştir. Dolayısıyla polinatör böceklerin kendi türlerini daha iyi tanımlama ve orkidelerin de daha iyi taklit etme özellikleri birlikte evrim geçirerek gelişecektir.[3]
Psödokopulasyon aynı zamanda yumurtaları dışarıda döllenen hayvanlar arasında çiftleşme sırasında oluşan yakın fiziksel temas içinde kullanılır. Kurbağalar buna örnek verilebilir. Ampleksus denen davranış sırasında erkek kurbağa spermlerini bırakırken dişi kurbağa da yumurtalarını salar.[4] Bazı denizyıldızı türlerinde de dişi ve erkek denizyıldızı bir araya gelerek bir çift oluşturur. Erkek denizyıldızı dişinin üstüne çıkar ve kollarını dişinin kolları arasında yerleştirir. Dişi yumurtalarını denizsuyuna salınca erkek de spermlerini salar.[5]
Psödokopulasyon aynı zamanda kuşların gösterdiği ve birbirlerinin üzerine çıkarak çiftleşme benzeri sergiledikleri davranışlar içinde kullanılır. Bu davranışı sergileyen kuşlar aynı cinsten olabilmektedir.[6]
Ayrıca bakınız
değiştirNotlar
değiştir- ^ van der Pijl, Leendert; Dodson, Calaway H. (1966). "Chapter 11: Mimicry and Deception". Orchid Flowers: Their Pollination and Evolution. Coral Gables: University of Miami Press. ss. 129-141. ISBN 0-87024-069-2. OCLC 310489511.
- ^ Pasteur, G (1982). "A Classificatory Review of Mimicry Systems". Annual Review of Ecology and Systematics. Cilt 13. s. 169. doi:10.1146/annurev.es.13.110182.001125.
- ^ Gaskett, A. C.; Winnick, C. G.; Herberstein, M. E. (2008). "Orchid Sexual Deceit Provokes Ejaculation". The American Naturalist. 171 (6). ss. E206. doi:10.1086/587532. PMID 18433329.
- ^ pseudocopulation. (2007). In Encyclopædia Britannica. Retrieved October 19, 2007, from Encyclopædia Britannica Online: http://www.britannica.com/eb/article-9061690 4 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Run, J. -Q.; Chen, C. -P.; Chang, K. -H.; Chia, F. -S. (1988). "Mating behaviour and reproductive cycle of Archaster typicus (Echinodermata: Asteroidea)". Marine Biology. 99 (2). ss. 247-253. doi:10.1007/BF00391987. ISSN 0025-3162.
- ^ Barrows, Edward M. (2001). Animal-behavior desk reference: a dictionary of animal behavior, ecology, and evolution. Boca Raton: CRC Press. s. 148. ISBN 0-8493-2005-4.