Psychodidae

Psychodidae, Psychodomorpha infratakımına bağlı bir hayvan familyasıdır. Palearktik bölgede bulunurlar. 1,5 – 5 mm boyunda olabilen küçük sineklerdir. Kelebeklere ("güvelere") benzer şekilde, kanatları abdomen üzerinde çatılı duran ve onlar gibi pul benzeri kıllanmalarıyla diğer sinek türlerinden ayrılan güve sineği (Psychodinae) ya da kelebeksi görünmeyen, onlar gibi kanatları çatı gibi durmayan ve fazla kıllı olmayan tatarcık (Phlebotominae) adlarıyla bilinirler.

Psychodidae
Clogmia albipunctata
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Arthropoda Sınıf: Insecta Takım: Diptera İnfra takım: Psychodomorpha Familya: Psychodidae

Kan emen tatarcık (Phlebotomus pappatasi)

Ulomyia fuliginosa

Özellikler

Vücut ve kanatları çeşitli renklerde olan oldukça kalın ve uzun kıllarla örtülüdür. Kanatlarda sadece boyuna damarlar bulunur, enine damarlar bulunmaz. Erginlerin ağız parçaları fonksiyonel değildir. Duyargalar 14-16 segmentli, bacaklar yoğun kıllar veya seta ile kaplıdır.

Sycoracinae: Sycorax sinekleri küçük, 1–3 mm vücut uzunluğuna sahip, abdomen üzerinde yatay şekilde uzanan kanatlara sahiptir. Gözler dairesel, anten 15 segmentli, palpus 4 segmentli, dişilerin ağız parçaları sürüngen ve amfibilerden kan emmek için fonksiyoneldir. Kanatlar oval, radius 4, media ise 3 dallıdır. Sycorax pupaları larvaları gibi aynı çevrede yaşarlar, 5-7 segmentli bir çift ventral vantuza sahiptir.

Trichomyiinae: Trichomyia erginleri az bulunur. Palpus 3 veya 4 segmentlidir. Dişilerin ağız parçaları fonksiyonel değildir. Radial kanat damarı sadece 4 dallı, vücut uzunluğu 3–5 m'dir. Trichomyiinae pupalarının özellikleri çok az bilinir. 6-8. abdominal segmentlerde accessorial elementlere sahiptir.

Psychodinae: 6 mm'den küçük sineklerdir. Başta gözler böbrek şeklinde, anten 14-16 segmentli, ağız parçalrı fonksiyonel değildir. Meso ve metatoraks uzantılı, feromon üreten renkli setalıdır. Kanatlar 10 boyuna damarlıdır ve genellikle çapraz damar bulunmaz. Kanat uzunluğu 1–5 mm'dir. Bacaklar yoğun kıllar ve setalarla çevrilidir. Larvaları vermiform tipte olup 26 segmentlidir. Larvaların son distalinde açık stigmata uzanır. Hipostomun şekli ve dişlerin sayısı cinslere göre farklılık gösterir.

Dağılım ve habitat

Larvalarının yaşam ortamlarına özelleşmesi farklı ekolojik gruplara ayrılmasına sebep olmuştur. Larvaları, temiz sularda, kirli sularda, tatlı ve tuzlu sularda, yosunlarda, bitki özsularında, mağaralarda, çürüyen bitkilerde, gübrelerde, atıklarda gelişir.

Horaiellinae Himalaya ve Güneydoğu Asya'da nehirlerde bulunur. Sycoracinae larvaları suculdur ve kalkerli suları tercih eder. Phlebotominae ve Bruchomyiinae larvaları karasal ortamları tercih ederler.

Besin

Tropik ve subtropiklerde bulunan, Türkiye'de en çok tanınan tatarcık (Phlebotomus) dişileri memeli ve kuşların kanı ile beslenirler ve bazı hastalıkların vektörüdürler. Erkekleri ise, insan dışkıları, mutfak ve çöp artıkları ile beslenir Sycorax erginleri sürüngen ve amfibilerden kan emmek suretiyle beslenirler.

Larvaların besinlerini çürümekte olan bitki atıkları, gübre, mantar ve detritus oluşturur. Sycoracinae larvaları küçük ve asesil olup nehir boyunca kızılağaç içinde gelişir. Trichomyiinae larvaları çürümekte olan veya ölü ağaçlarda yaşarlar. Kızılağaç ve söğütü de tercih ederler. Psychodidae larvalarının hepsi çürümekte olan organik maddeler veya detritusla beslenirler. Psychodini larvaları ötrofik koşulları tercih eder ve birkaç türü karnivordur.

Konuyla ilgili yayınlar

• Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)

Dış bağlantılar

• Wikimedia Commons'ta Psychodidae ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Psychodidae ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.