Vikipedi

R136

30 Doradus kompleksinin merkezi yakınında bulunan bir süper yıldız kümesi

R136 (eskiden Radcliffe Gözlemevi Macellan Bulutları kataloğundan RMC 136 olarak biliniyordu), Büyük Macellan Bulutu içindeki Tarantula Bulutsusu kompleksinin merkezinde yer alan NGC 2070 yıldız kümesindeki yıldızların merkezi konsantrasyonudur.[2] Yaşı 1-2 milyon yıl[2] olan dev ve üstdev yıldızların oluşturduğu genç bir yıldız kümesidir. Çoğunluğunu tayfsal sınıfı O3,[2] olan yıldızlar oluşturur ve teyit edilen O3-türü yıldız sayısı 39'dur.[2][4] Ayrıca yine teyit edilmiş olan çeşitli Wolf-Rayet yıldızları da vardır.[4][5] BMB'nin bu parçasındaki genç büyük kütleli yıldızların aşırı sayısı ve konsantrasyonu, onu bir yıldız patlaması bölgesi olarak tanımlamaktadır.[6]

R136
HUT Geniş Alan Kamerası 3 ile morötesi, görünür ve kırmızı ışıkta elde edilen R136 fotoğrafı.
Kaynak: NASA, ESA
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızKılıçbalığı
Sağ açıklık (α)05sa 38d 42,396s[1]
Dik açıklık (δ)-69° 06′ 03,36″[1]
Görünür büyüklük (V)+9,50[1]
Görünür büyüklük (B)+9,63[1]
Tümleşik tayf tipi
O3[2]
Özellikler
Uzaklık157.000 Iy (48.500 pc)
Tahmini yaş1,5+0,3
-0,7 milyon yıl[3]
Birlik
ParçasıBMB
Katalog belirtmeleri
RMC 136, UCAC2 1803442, SAO 249329, HD 38268, TYC 9163-1014-1, CD-69 324, GC 7114
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
Ayrıca bakınız: Küresel yıldız kümesi, Liste

Özellkler

değiştir
 
Bilinen en büyük yıldız olan Wolf-Rayet türü R136a1 yıldızının ilüstrasyonu.

R136 kümesi çeşitli bileşenlerden oluşmaktadır.[1] Merkezi bileşen R136a'nın doğası başlangıçta belli değildi. R136a; Güneş'ten 30 milyon kat parlak, 55.000-60.000K sıcaklığa sahip, 1.500 güneş kütlesinde ve 50 milyon mil çapında bir üstündev yıldız olarak düşünülmekteydi. R136a'nın doğası holografik benekli interferometri ile çözülmüş ve sonuçta çekirdeğinde 12 çok büyük ve parlak yıldız[7] olan, yoğun bir yıldız kümesi olduğu bulunmuştur.[8] Bu yıldızların başlangıç kütlelerinin, 37 ile 76 güneş kütlesi aralığında olduğu hesaplanmaktadır.[7] Kümeye, sadece 0,10 ve 0,48 yaysaniye ile ayrılan üç sıra dışı parlak yıldız (R136a1, R136a2 ve R136a3) hakimdir. Yıldızlardan biri olan R136a1, bulunduğunda Güneşten 10.000.000 kat fazla olan parlaklığıyla[9] en parlak ve 265 güneş kütlesiyle[10] de en büyük kütleli yıldızdı. R136, Tarantula Bulutsusu'nu görünür kılan enerjinin kaynağıdır. Kümenin kütlesi yaklaşık olarak 450.000 güneş kütlesidir ve gelecekte muhtemelen bir küresel yıldız kümesi olacağı düşünülmektedir.[11]

R136a

değiştir

R136a, R136'nın ortasındaki parlak düğümdür. Üçü Wolf-Rayet yıldızı ve geri kalanı "erken" O sınıfı yıldızlar olan, sekiz son derece büyük yıldızdan oluşur.[3]

Bileşenler

değiştir

Küme, R136a1 dahil bilinen en büyük kütleli ve aydınlatma gücü yüksek yıldızların çoğunu içerir. Merkezi 5 parsek içinde 32 en sıcak O tipi yıldız (O2.0-3.5), 40 diğer O tipi yıldız ve çoğunlukla son derece aydınlık WNh tipinde 12 Wolf-Rayet yıldızı vardır. 150 Parsek içinde 325 O tipi yıldız ve 19 Wolf-Rayet yıldızı daha yer alır.[12] VFTS 682 de dahil olmak üzere birkaç kaçan yıldız R136 ile ilişkilendirilmiştir.[13]

R136 ilk olarak R136a, R136b ve R136c olmak üzere üç bileşene ayrıldı. R136a, benekli interferometri ve sonuçta uzay temelli gözlemler kullanılarak, her üçü de güneşten birkaç milyon kat daha aydınlatma gücü yüksek ve son derece büyük WNh yıldızları olan;[14] R136a1, R136a2 ve R136a3'ün hakim olduğu 24 bileşene ayrıldı.[15]

Adı Sağ açıklık[12] Dik açıklık[12] V[3] (F555W) Tayf tipi[14] MV[14] (F555W) Sıcaklık (K)[14] Aydınlatma gücü (L☉)[14] Kütle (M☉)[14]
Orijinal RMC 136 a, b ve c yıldızları için temel veriler
R136a1 05sa 38d 42,39s −69° 06′ 02,91″ 12,28 WN5h −8,18 46.000 6.166.000 215
R136a2 05sa 38d 42.40s −69° 06′ 02.88″ 12,80 WN5h −7,80 50.000 5.623.000 187
R136a3 05sa 38d 42,33s −69° 06′ 03,27″ 12,97 WN5h −7,52 50.000 4.266.000 154
R136a4 05sa 38d 42,34s −69° 06′ 02,60″ 13,96 O3 V((f*))(n) −6,68 48.000 1.738.000 167
R136a5 05sa 38d 42,43s −69° 06′ 02,73″ 13,71 O2I(n)f* −6,86 46.000 1.905.000 171
R136a6 05sa 38d 42,29s −69° 06′ 03,37″ 13,35 O2I(n)f*p −6,46 53.000 1.862.000 121
R136a7 05sa 38d 42,41s −69° 06′ 02,57″ 13,97 O3III(f*) −6,59 49.000 1.778.000 199
R136a8 05sa 38d 42,37s −69° 06′ 01,9″? 14,42 O2–3V[3] −6,05[3] 51.000[3] 1.905.000[3] 96[3]
R136b 05sa 38d 42,74s −69° 06′ 03,78″ 13,24 O4If −7,70 35.000 2.188.000 117
R136c 05sa 38d 42,90s −69° 06′ 04,83″ 12,86 WN5h −7,9[12] 51.000[3] 5.623.000[3] 142[16]

Ayrıca bakınız

değiştir
  • R136b, bir Wolf–Rayet yıldızı
  • Hodge 301, Tarantula Bulutsusu içindeki diğer bulutsu.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d e "Object query : RMC 136". * 30 Dor -- Cluster of Stars (İngilizce). Simbad, Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2011. 
  2. ^ a b c d e Massey, P ; Hunter, D. (Ocak 1998). "Star Formation in R136: A Cluster of O3 Stars Revealed by Hubble Space Telescope Spectroscopy". The Astrophysical Journal. 493 (1). s. 180. Bibcode:1998ApJ...493..180M. doi:10.1086/306503. 
  3. ^ a b c d e f g h i j Crowther, Paul A.; Caballero-Nieves, S. M.; Bostroem, K. A.; Maíz Apellániz, J.; Schneider, F. R. N.; Walborn, N. R.; Angus, C. R.; Brott, I.; Bonanos, A.; De Koter, A.; De Mink, S. E.; Evans, C. J.; Gräfener, G.; Herrero, A.; Howarth, I. D.; Langer, N.; Lennon, D. J.; Puls, J.; Sana, H.; Vink, J. S. (2016). "The R136 star cluster dissected with Hubble Space Telescope/STIS. I. Far-ultraviolet spectroscopic census and the origin of He II λ1640 in young star clusters". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 458 (1). ss. 624-659. arXiv:1603.04994 $2. Bibcode:2016MNRAS.458..624C. doi:10.1093/mnras/stw273. 
  4. ^ a b Lebouteiller, V.; Bernard-Salas, J.; Brandl, B.; Whelan, D. G.; Wu, Yanling; Charmandaris, V.; Devost, D.; Houck, J. R. (Haziran 2008). "Chemical Composition and Mixing in Giant H II Regions: NGC 3603, 30 Doradus, and N66". The Astrophysical Journal. 680 (1). ss. 398-419. Bibcode:2008ApJ...680..398L. doi:10.1086/587503. 
  5. ^ Melnick, J. (Aralık 1985). "The 30 Doradus nebula. I - Spectral classification of 69 stars in the central cluster". Astronomy and Astrophysics. 153 (1). ss. 235-244. Bibcode:1985A&A...153..235M. 
  6. ^ Brandl, B.; Sams, B. J.; Bertoldi, F.; Eckart, A.; Genzel, R.; Drapatz, S.; Hofmann, R.; Loewe, M.; Quirrenbach, A. (1996). "Adaptive Optics Near-Infrared Imaging of R136 in 30 Doradus: The Stellar Population of a Nearby Starburst". The Astrophysical Journal. Cilt 466. s. 254. Bibcode:1996ApJ...466..254B. doi:10.1086/177507. 
  7. ^ a b Koter, Heap, and Hubeny, Alex; Heap, Sara R.; Hubeny, Ivan (1998). "An Empirical Isochrone of Very Massive Stars in R136A". The Astrophysical Journal. 509 (2). ss. 879-896. doi:10.1086/306503. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2011. 
  8. ^ Weigelt, G.; Baier, G. (Eylül 1985). "R136a in the 30 Doradus nebula resolved by holographic speckle interferometry". Astronomy and Astrophysics. Cilt 150. ss. L18-L20. Bibcode:1985A&A...150L..18W. 
  9. ^ Chow, Denise (21 Temmuz 2010). "Heftiest Star Discovery Shatters Cosmic Record". SPACE.com. 24 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2010. 
  10. ^ Amos, Jonathan (21 Temmuz 2010). "Astronomers detect 'monster star'". BBC News. 3 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2010. 
  11. ^ Bosch, Guillermo (2009). "Gemini/GMOS Search for Massive Binaries in the Ionizing Cluster of 30 Dor". Astronomical Journal. 137 (2). ss. 3437-3441. Bibcode:2009AJ....137.3437B. doi:10.1088/0004-6256/137/2/3437. 
  12. ^ a b c d Doran, E. I.; Crowther, P. A.; de Koter, A.; Evans, C. J.; McEvoy, C.; Walborn, N. R.; Bastian, N.; Bestenlehner, J. M.; Grafener, G.; Herrero, A.; Kohler, K.; Maiz Apellaniz, J.; Najarro, F.; Puls, J.; Sana, H.; Schneider, F. R. N.; Taylor, W. D.; van Loon, J. Th.; Vink, J. S. (2013). "The VLT-FLAMES Tarantula Survey - XI. A census of the hot luminous stars and their feedback in 30 Doradus". Astronomy & Astrophysics. Cilt 558. ss. A134. arXiv:1308.3412 $2. Bibcode:2013A&A...558A.134D. doi:10.1051/0004-6361/201321824. 
  13. ^ Banerjee, S.; Kroupa, P.; Oh, S. (2012). "Runaway Massive Stars from R136: Vfts 682 is Very Likely A "Slow Runaway"". The Astrophysical Journal. 746 (1). s. 15. arXiv:1111.0291 $2. Bibcode:2012ApJ...746...15B. doi:10.1088/0004-637X/746/1/15. 
  14. ^ a b c d e f Bestenlehner, Joachim M.; Crowther, Paul A.; Caballero-Nieves, Saida M.; Schneider, Fabian R. N.; Simón-Díaz, Sergio; Brands, Sarah A.; De Koter, Alex; Gräfener, Götz; Herrero, Artemio; Langer, Norbert; Lennon, Daniel J.; Maíz Apellániz, Jesus; Puls, Joachim; Vink, Jorick S. (2020). "The R136 star cluster dissected with Hubble Space Telescope/STIS. II. Physical properties of the most massive stars in R136". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. arXiv:2009.05136 $2. Bibcode:2020MNRAS.tmp.2627B. doi:10.1093/mnras/staa2801. 
  15. ^ Campbell, B.; Hunter, D. A.; Holtzman, J. A.; Lauer, T. R.; Shayer, E. J.; Code, A.; Faber, S. M.; Groth, E. J.; Light, R. M.; Lynds, R.; O'Neil, E. J., J.; Westphal, J. A. (1992). "Hubble Space Telescope Planetary Camera images of R136" (PDF). The Astronomical Journal. Cilt 104. s. 1721. Bibcode:1992AJ....104.1721C. doi:10.1086/116355. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Eylül 2021. 
  16. ^ Schneider, F. R. N.; Sana, H.; Evans, C. J.; Bestenlehner, J. M.; Castro, N.; Fossati, L.; Gräfener, G.; Langer, N.; Ramírez-Agudelo, O. H.; Sabín-Sanjulián, C.; Simón-Díaz, S.; Tramper, F.; Crowther, P. A.; de Koter, A.; de Mink, S. E.; Dufton, P. L.; Garcia, M.; Gieles, M.; Hénault-Brunet, V.; Herrero, A.; Izzard, R. G.; Kalari, V.; Lennon, D. J.; Maíz Apellániz, J.; Markova, N.; Najarro, F.; Podsiadlowski, Ph.; Puls, J.; Taylor, W. D.; van Loon, J. Th.; Vink, J. S.; Norman, C. (2018). "An excess of massive stars in the local 30 Doradus starburst". Science. 359 (6371). ss. 69-71. arXiv:1801.03107 $2. Bibcode:2018Sci...359...69S. doi:10.1126/science.aan0106. PMID 29302009. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=R136&oldid=33064404" sayfasından alınmıştır