Radyasyon basıncı

Işınım ya da radyasyon basıncı, elektromanyetik radyasyona maruz kalan herhangi bir yüzeye uygulanan basınçtır. Kabın duvarına çarpan gaz moleküllerinin veya deriye çarpan hava moleküllerinin uyguladığı basınç gibi, momentuma sahip olan fotonlar bir aynaya çarptığında, buna benzeyen bir basınca neden olur. Bir ışık demetinin basınç yaratırsa, yaratacağı basıncın çok küçük olması gerektiği tahmin edilebilir. Yirminci yüzyıl başlarına kadar, yapılan deneyler ışık basıncının varlığını kanıtlayamadı. Rusya'da Peter Lebedev ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Nichds ve Hull bu basıncın varlığını gösterip değerini ölçmeyi başarmışlardır. Bu bilginler deneyle buldukları sonuçlardan, parlak güneşli bir öğle zamanı güneş ışınlarının yarattığı basıncın, tek bir molekül tabakası halinde yatay bir yüzeye yayılmış olan zeytinyağının basıncı kadar olduğunu belirtmişlerdir. Bu çok küçük bir basınçtır; ama ışık basıncı her zaman bu kadar küçük değildir. Tanecik teorisinden, bu basıncın aydınlanma şiddetiyle artacağı tahmin edilmiş ve tahmin deneylerle doğrulanmıştır. Örneğin; ışık basıncı Güneş'in yüzünde, güneş ışınlarının yeryüzündeki basıncından yüzlerce defa daha büyüktür.

Crookes radyometresi ile ışınım basıncının gösterimi. Kullanılan alet hava geçirmez olan ve fotonların basıncıyla dönen ince metal pervaneden ibaret bir cam ampüldur. Deney Makedonya Üsküp Cyril ve Methodius Üniversitesinden Prof. Oliver Zajkov tarafından yapılmıştır.