Rahmi M. Koç Müzesi

Rahmi M. Koç Müzesi, İstanbul'un Hasköy semtinde, Haliç kıyısında bir sanayi müzesidir. 1994 yılında^[1] iş insanı Rahmi Koç'un desteği ile açılmış müze, Türkiye'de sanayi, ulaşım, endüstri ve iletişim tarihine adanmış ilk önemli müzedir.

Müzede sık sık organizasyonlar, konserler ve özel sergiler düzenlenir. Bunlardan biri 2006 yılı sonunda açılan "Leonardo: Evrensel Deha Sergisi" adlı Leonardo da Vinci’nin çizimlerinden oluşturulan makine örneklerinin sergisidir.^[2]

Müzenin 2005'te Ankara'da ve 2014 Cunda'da faaliyete geçen iki şubesi daha bulunmaktadır.^[3]

Bölümler

Lengerhane, Tersane ve dış mekan sergi alanı olarak üç ana bölümden oluşur. Müzede ayrıca zeytinyağı fabrikası ve geleneksel dükkanlar bulunmaktadır.

Lengerhane

Lengerhane, gemicilikte denize atılan zincir ve ucundaki çıpanın üretildiği yer anlamında kullanılır. Osmanlıların ve İstanbul'daki en bilinen Lengerhanelerden biri olan Hasköy'deki bina 1996 yılından beri müzenin bölümlerinden birini oluşturmaktadır. 12. yüzyıldan kalma bir Bizans binasının temelleri üzerine 18. yüzyılda, III. Ahmed döneminde, kurulmuştur. III. Selim zamanında restore edilmiş ve Cumhuriyet'in kurulmasından sonra Cibali Tütün Fabrikası'nın olmuştur. Binanın çatısı 1990 yılında çıkan bir yangında ciddi hasar görmüştür. 22 Ağustos 1996 tarihinde "Rahmi M. Koç Müzesi ve Kültür Vakfı" tarafından satın alınana kadar terk edilmiş durumda kalmıştır.

Müzenin Haliç kıyısından bir görünümü, sağda Hasköy İskelesi, solda ileride Haliç Köprüsü (Şubat 2013)

Bu bölümdeki en dikkat çekici eserlerden bazıları Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi'ne ait araştırma alet ve makineleridir. Ayrıca uçaklar, lokomotifler, tarihi araçlar gibi ulaşım araçları, oyuncuklar ve modeller, matbaa makineleri, iletişim aletlerinin sergilendiği Lengerhane binasının yanında "Café du Levant" adlı Fransız mutfağı ağırlıklı bir restaurant bulunmaktadır.

Tersane

Günümüzde Rahmi M. Koç Müzesi sergi alanı olarak kullanılan tersaneler, 1861 yılında Şirket-i Hayriye (günümüzde İDO) tarafından vapurların bakım ve onarımı için yapılmıştır. Tersane müze için alındığı zaman 14 adet bina, marangozhane ve kızaklardan oluşmaktaydı.

Bu bölümde sergilenen eserler denizcilik koleksiyonu, bilgisayar tarihine ait objeler, motosiklet ve bisikletler, at arabaları, kağnılar, klasik otomobiller, raylı ulaşıma ait eserler, tarımla ilgili objeler, zeytinyağı fabrikası ve su altı koleksiyonudur. Ayrıca Rahmi Koç galerisi de bu bölümde yer almaktadır.

Dış mekân sergi alanı

Haliç kıyısında bulunan ön avluda etkinliklerin düzenlenmesi yanı sıra bir Douglas DC-3 uçak, TCG Uluçalireis Denizaltı, Vernicos Irini buharlı römorkör ve endüstriyel arkeolojik örnekler sergilenmektedir. Ayrıca 130 kişilik konferans salonu, çarşı, tekne ve gemi makineleri bulunmaktadır.

Müze koleksiyonu

TCG Uluçalireis Denizaltısı, (Rahmi M. Koç Müzesi, Haliç)

Sanayi ve ulaşım başta olmak üzere binlerce önemli objeden oluşan müze koleksiyonun başlıca önemli eserleri şunlardır:

Denizcilik

"Maid of Honour" amiral teknesi (1927)
"Liman 2" römorkörü (1936)
"TCG Uluçalireis (S-338)" denizaltısı (1944)
"Vernicos İrini" kurtarma römorkörü (1944)
"M/V Fenerbahçe" gemisi (1952)
Sadun Boro'nun "Kısmet" adlı teknesi (1964)
Osman Atasoy'un "Uzaklar" adlı teknesi (1990)
"Gonca" buharlı gemisi
Tekel 15 Takalar

Havacılık

"Douglas DC-3 Dakota" uçağı
"De Havilland Vampire FB Mk 6" uçağı
"HFB-320 Hansa Jet “TC-LEY” Hamburger Flugzeugbau" uçağı
"Dornier Do 28 D-2 Skyservant" uçağı
"B-24 Liberator" uçağı
"Bell Cobra AH 1S" uçağı
"Jet Provost" uçağı
"F-104 Starfighter" uçağı

Makineler

"Aral" dizel motoru
"I. & E. Greenwald" buhar makinesi
Boğaziçi Vapuru "Kalender"in makinesi
Pompalama motoru
"Ruston" yatay gaz motoru

İletişim Araçları

"Bauer Selection II" sinema makinesi
"Grammont" telefon
Edison telgrafı
Edison Standart Fonograf
Zoetrop
Diktafon

Demir Yolu Ulaşımı

Sultan Abdülaziz'in Saltanat Vagonu
Tünel Vagonu ve Makinesi
Kadıköy-Moda Tramvayı
Mototren La Littorina
G10 Lokomotif ve Tenderi
Atlı Tramvay

Klasik Otomobiller

Malden Buharlı Otomobil (1898)
Ford Model T
1933 Model Buick 66C
1938 Lincoln Zephyr Coupe
Messerschmitt
MGA 1955
Cadillac Super 62 de Ville Hardtop Coupe
1965 Rolls Royce Silver Cloud III
1962 Morris Mini Cooper
Anadol A1
1956 BMW Isetta 300
1966 Jaguar S Type
Fittipaldi F8 Yarış Otomobili
Albion A10 Röntgen Arabası
Magirus İtfaiye Aracı

2023 yılında, Atatürk'ün Çanakkale Cephesi'nde kullandığı ve üzerinde fotoğrafının olduğu Fiat Zero otomobilin aynı modelinin İtalya'daki son örneği, Torino şehrinden getirtilerek müzede sergilenmeye başladı.^[4]