Tallinn
Tallinn, Estonya'nın başkenti ve ana liman kentidir. Estonya'nın kuzeyinde, Baltık Denizi'nin Finlandiya Koyu kıyısında, Finlandiya'nın başkenti Helsinki'nin 80 kilometre güneyinde yer alan Tallinn'in nüfusu 2022 itibarı ile 437.811'dir.[2] Tallinn, aynı zamanda Estonya'nın temel finans, sanayi ve kültür merkezidir. Helsinki dışında yakın olduğu önemli şehirler, 300 kilometre güneyindeki Letonya başkenti Riga, 320 kilometre doğusundaki Rus şehri Sankt-Petersburg ve 380 kilometre batısındaki İsveç başkenti Stockholm'dur. 2023 yılının Yeşil Avrupa Başkenti seçilen Tallinn, ülkenin tek teknik üniversitesi olan Tallinn Teknoloji Üniversitesi'ne ev sahipliği yapmaktadır. Sosyal bilimler üzerine eğitim veren Tallinn Üniversitesi de bu şehirde yer almaktadır.
| Tallinn | |
|---|---|
 | |
 Bayrak  Arma | |
_no_rivers.svg)  Tallinn Tallinn'in Estonya'daki konumu | |
| Ülke |  Estonya |
| İl | Harju |
| Belediye | Tallinn |
| Kuruluş tarihi | 1154 |
| Alt idari birimler | |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Mihhail Kõlvart (EK) |
| Yüzölçümü | |
| • Kent | 159,2 km² (614 mil²) |
| Rakım | 9 m |
| Nüfus (2020)[1] | |
| • Başkent | 445.259 |
| • Kent yoğunluğu | 2.800/km² (7.000/mil²) |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAYS) |
| Alan kodu | 01 |
| Plaka kodu | ZG |
Resmî site http://www.tallinn.ee | |
 | |
| Konum |  Estonya |
| Kriter | Kültürel: ii, iv |
| Referans | 822 |
| Tescil | 1997 (21. oturum) |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Tallinn, Avrupa Birliği içinde kişi başına en fazla şirket kurulan ve Skype, Wise, Bolt gibi birçok uluslararası firmanın temellerinin atıldığı şehirdir. Şehir, Avrupa Birliği'nin IT Genel Merkezi ve NATO'nun Siber Savunma Geliştirme Merkezine ev sahipliği yapmaktadır. Tallinn, dünyanın en iyi 10 dijital şehri arasında gösterilmektedir.
İsmin kökeni
değiştir
Kentin tarihteki diğer isimleri Kolõvan, Lindanise, Lindanisa (Lindanäs) ve "Reval" türevleridir (Revalya, Revel, Revelin). Tallinn kelimesinin tam olarak nereden geldiği bilinmese de kelime kökeni olarak "Taani-linn" (Danimarkalılar'ın Kenti) veya "talu linn" (çiftçi kenti) olduğu muhtemeldir. Tallinn ismi, 1918 yılında Estonya bağımsızlığını kazandıktan sonra resmi olarak kabul edilmiştir. 1918 öncesi ise kentin adı Reval'di. Şehir, Turku ile birlikte 2011 Avrupa Kültür Başkenti seçilmiştir.
Tarihçe
değiştirTallinn'in tarihi yerleri üç bölüme ayrılır:
- "Katedral Tepesi", Tallinn tarihinde merkezi otoritenin kurulduğu ilk yerdir. Önceleri piskoposun yönetiminde kalan Tallinn, daha sonraları soylular tarafından yönetilmeye başlamıştır. Günümüzde ise Estonya meclisi burada yer alır.
- "Eski Kasaba", eskiden sıradan Estonyalılar'ın yaşadığı bölümdür. 19. yüzyıla kadar Katedral Tepesi'nden bağımsız yönetiliyordu.
- "Kırsal alan", Eski Kasaba'nın güneyinde yer alan ve çiftçilerin yaşadığı bölümdür.
Tallinn'in tarihi sayısız işgaller ve saldırılarla doludur. En son II. Dünya Savaşı sırasında ağır bombardıman altında kalan kentin tarihi bölümü ayakta durmayı başarmıştır. Nazi Almanyası döneminde Stalag 381 burada inşa edilmiştir. Tallinn 1997'de Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından Dünya Mirası listesine eklenmiştir.
15. yüzyılda inşa edilen 159 metre yüksekliğindeki gotik mimarisiyle Aziz Olaf Kilisesi, Avrupa'daki uzun yapıydı. Yangınlar yüzünden, kilisenin tekrar restore edilmiş olmasına karşın, yapının bugünkü boyu 123 metreye inmiştir.
İdari bölümleri
değiştir| Tallinn'in semtleri | |||
|---|---|---|---|
| Semtler | Alan | Nüfus | Mahalleler (asumid) |
| Haabersti | 18,6 km² | 35,000 | Astangu · Haabersti · Kakumäe · Mäeküla · Mustjõe · Õismäe · Pikaliiva · Rocca al Mare · Tiskre · Väike-Õismäe · Veskimetsa · Vismeistri |
| Kesklinn (merkez) | 28.0 km² | 34,985 | Aegna · Juhkentali · Kadriorg · Kassisaba · Keldrimäe · Kitseküla · Kompassi · Luite · Maakri · Mõigu · Raua · Sadama · Sibulaküla · Südalinn · Tatari · Tõnismäe · Torupilli · Ülemistejärve · Uus Maailm · Vanalinn · Veerenni |
| Kristiine | 9,4 km² | 27,531 | Järve · Lilleküla · Tondi |
| Lasnamäe | 30,0 km² | 108,644 | Katleri · Kurepõllu · Kuristiku · Laagna · Loopealse · Mustakivi · Pae · Paevälja · Priisle · Seli · Sikupilli · Sõjamäe · Tondiraba · Ülemiste · Uuslinn · Väo |
| Mustamäe | 8,0 km² | 62,219 | Kadaka · Mustamäe · Sääse · Siili |
| Nõmme | 28,0 km² | 35,043 | Hiiu · Kivimäe · Laagri · Liiva · Männiku · Nõmme · Pääsküla · Rahumäe · Raudalu · Vana-Mustamäe |
| Pirita | 18,7 km² | 8,507 | Iru · Kloostrimetsa · Kose · Laiaküla · Lepiku · Maarjamäe · Mähe · Merivälja · Pirita |
| Põhja-Tallinn (norte de Tallin) | 17,3 km² | 52,573 | Kalamaja · Karjamaa · Kelmiküla · Kopli · Merimetsa · Paljassaare · Pelgulinn · Pelguranna · Sitsi |
Eğitim
değiştirTallinn'deki üniversitesiter:
- Tallinn Teknoloji Üniversitesi
- Tallinn Üniversitesi
- Estonya Sanat Akademisi
- Estonya Müzik ve Tiyatro Akademisi
- Tallinn Devlet Savunma Akademisi
- Tallinn Protestan Luteran Kilisesi Teoloji Enstitüsü
Spor
değiştir1980 Olimpiyatları yelkenli kayık yarışmaları Tallinn'de yapıldı. Kent merkezinde birçok bina, olimpik otel, postane ve yelkencilik merkezi olimpiyatlar zamanında yapıldı.
Nüfus
değiştir
Tallinn nüfusu 2024 yılı sayımına göre 1.366.491'dir.
Nüfus değişimi
- 1816 12.000
- 1834 15.300
- 1851 24.000
- 1881 45.900
- 1897 58.800
- 1925 119.800
- 1989 500.000+
- 2000 500.400
- 2005 401.694
- 2024 1.366.491 [4]
Ulaşım
değiştirKara Ulaşımı
değiştirTallinn garından Tartu, Pärnu, Narva, Riga, Moskova ve St. Petersburg'a tren hatları mevcuttur. Ayrıca otobüs ile ülkedeki diğer kentlere de ulaşım mümkündür. Tallinn, Baltica otobanı ile Polonya'ya bağlanmıştır.
Deniz ulaşımı
değiştir
Tallinn'den yapılan başlıca feribot seferleri:
- Helsinki (Finlandiya)
- Stokholm (İsveç)
- Åland (Finlandiya)
- Sankt-Peterburg (Rusya)
- Rostock (Almanya)
Coğrafya
değiştirTallinn Estonya'nın Harjumaa bölgesinde yer alır.
Tallinn'in en büyük gölü Ülemiste'dir. Bu göl aynı zamanda kentin içme suyu ihtiyacını karşılar.
Wikimedia Commons'ta Tallinn ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Kardeş şehirler
değiştir
Kaynakça
değiştir- ^ "Tallinn Population 2020". World Population Review. 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ "Population by sex, age and place of residence after the 2017 administrative reform, 1 January". Statistics Estonia. 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
- ^ Estonian Atlas. "Tallin" (İngilizce). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2008.
- ^ "Estonia Population 2024". Statistics Estonia. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.
- ^ "Malmö stads vänortssamarbete" (İsveççe). © 2004–2009 Malmö stad, 205 80 Malmö, Organisationsnummer: 212000-1124. 17 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2009.
|yayımcı=dış bağlantı (yardım) - ^ "Twin cities of Riga". Riga City Council. 1 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009.
- ^ "Vilniuse sõpruslinnad" (Estonca). © 2002–2009 Tallinn. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.
|yayımcı=dış bağlantı (yardım)
Dış bağlantılar
değiştir- Tallinn kent resmî sitesi23 Ağustos 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.