Ribes rubrum
Ribes rubrum, Ribes cinsine bağlı meyveli bir bitki türüdür.[1] Batı Avrupa'ya özgüdür.[2][3][4] Melezleme yöntemiyle birçok farklı bölgeye yayılarak geniş bir dağılıma sahip olmuştur.[5]
| Ribes rubrum | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
_fruits.jpg) | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Ribes rubrum L. 1753 | |||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||
Liste
| |||||||||||||||
| Ribes rubrum | |
|---|---|
| |
| Besin değeri | |
| Enerji 230 kJ (60 kcal) | |
| Karbonhidrat | 13.8 g |
| - Şeker | 7.37 g |
| - Lif | 4.3 g |
| Yağ | 0.2 g |
| Protein | 1.4 g |
| Tiyamin (Vit. B1) | 0.04 mg (%3) |
| Riboflavin (Vit. B2) | 0.05 mg (%3) |
| Niyasin (Vit. B3) | 0.1 mg (%1) |
| Pantotenik asit (Vit. B5) | 0.064 mg (%1) |
| B6 vitamini | 0.07 mg (%5) |
| Folik asit (Vit. B9) | 8 μg (%2) |
| C vitamini | 41 mg (%68) |
| E vitamini | 0.1 mg (%1) |
| K vitamini | 11 μg (%10) |
| Kalsiyum | 33 mg (%3) |
| Demir | 1 mg (%8) |
| Magnezyum | 13 mg (%4) |
| Mangan | 0.186 mg (%9) |
| Fosfor | 44 mg (%6) |
| Potasyum | 275 mg (%6) |
| Sodyum | 1 mg (%0) |
| Çinko | 0.23 mg (%2) |
| 100 gr meyve değerleri USDA Database entry Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır. | |
Özellikler
değiştirYaprak döken, yaklaşık 1-1,5 m (3,3-4,9 ft) kadar uzasa da 2 m (7 ft) uzunluğa eriştiği de görülür. 5 loblu yaprakları dalların etrafında spiral çizerek toplanır. Sarımsı yeşil renkli çiçekleri sade, sarkaçlar halinde 4-8 cm (1+1⁄2-3+1⁄4 in) salkımlardan oluşur. Çiçekler 8-12 mm (3⁄8-1⁄2 in) çapında olgunlaştıkça, her salkımda 3-10 arası, rengi şeffaf ve parlak kırmızıya dönen yenilebilir meyvelere döner.
Taksonomi
değiştirRibes rubrum türüne bağlı alttürler (2024):
Yetiştirme
değiştirRibes rubrum ve R. nigrum Kuzey ve Doğu Avrupa'da yaygın olsa da, büyük meyveleri olan kültür türleri ilk olarak 17. yüzyılda Belçika ve kuzey Fransa'da yetiştirilmeye başlanmıştır. Modern zamanda pek çok kültür türü seçilmekte ve bu kültür türlerinden bahçelerde kaçanlar bütün Avrupa ve Asya'da yabani olarak yetiştirilmektedir.[6]
Beyaz frenk üzümüde Ribes rubrum türünün kültürüdür.[7] Kırmızı türüne göre daha tatlı bir tada sahip olup, kırmızı frenk üzümünün albino varyantı olsa da, ayrı bir botanik tür değildir.
Genel olarak yarı gölge veya tam aydınlık ortamlar uygun olsa da, frenk üzümü çalıları pek çok toprakta yetişebilir.[7] Bahçe bitkisi olarak rahatlıkla yetiştirilebilir.
Kullanım
değiştirBesin
değiştirMarmeladı, İngiltere'de genellikle koyun, hindi veya kaz etiyle birlikte özel günlerde veya pazar rostosunda ile servis edilmektedir. Reçeli de marmelat gibi, meyvelerinin şekerle karıştırılıp kaynatılması ile elde edilir.[8]
Fransa'da aynı şekilde Bar-le-duc reçeli ya da Lorraine reçeli adıyla beyaz veya siyah frenk üzümü ile reçeli yapılır.
Schleswig Holstein ve İskandinav ülkelerinde meyve çorbaları ve yaz pudinglerinde (Rødgrød- Rote Grütze- Rode Grütt) kullanılır. Almanya'da krema ve beze içeriği ile tart yapılır; Avusturya'da bunun adı (Linzer torte)dir.[9] Avusturya'da kızılcığın aksine şeker katılmadan tatlısı yapılır.
Tıbbi
değiştirGenel olarak bu alanda siyah frenk üzümünün adı çıksa da, İngilizce ve Almanca German bitki bilimi yayınlarına göre; ateş düşürücü, terletici, adette rahatlatıcı, hafif laksatif(ishal yapıcı), kanama önleyici, iştah arttırıcı, idrar söktürücü ve sindirime yardımcı özelliklere sahiptir. Bu özelliklerden bir kısmı mümkündür, zira meyvelerde yüksek oranda C vitamini, meyve asidi, lif bulunur. Yapraklarından yapılan infüzyon çayının gut ve romatizma semptomlarını önlediğine, yaraların iyileşmesini sağlayıp kanamaları önlediğine inanılır ayrıca ağız enfeksiyonlarında gargara solüsyonu olarak kullanılır.[10]
Galeri
değiştir
Dış bağlantılar
değiştir- Ville de Bar-le-Duc, France, Town Counsil website24 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Wikimedia Commons'ta Ribes rubrum ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Ribes rubrum ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
değiştir- ^ "GBIF". 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
- ^ "Ribes rubrum (RIBRU)". Global Database. EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization). 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.
- ^ Brennan, Rex M. (1996). "Currants and Gooseberries". Jules Janick; James N. Moore (Ed.). Fruit Breeding. II - Vine and Small Fruits. John Wiley & Sons. s. 196. ISBN 0471126756.
- ^ "Ribes rubrum L". Altervista Flora Italiana. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024; includes photos and European distribution map.
- ^ "eFloras". 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
- ^ Verlag, Orbis "Orbis Naturführer", 2000
- ^ a b "redcurrant". growyourown. 2 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Homemade Redcurrant Jelly recipe". www.cookitsimply.com. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Haywood, A and Walker, K "Upper Austria - Linz", Lonely Planet - Austria p.207
- ^ "Health Benefits of Redcurrants". www.ayushvida.com. 3 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
| Ribes ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |