Ruhi el-Halidi Bey
Ruhi el-Halidi (1864-1913) (Arapça: روحي الخالدي) yirminci yüzyılın başında Osmanlı İmparatorluğu'nda yazar, öğretmen, aktivist ve siyasetçidir. 1899'dan 1906'ye kadar Kudüs belediye başkanı olan Yusuf Ziya el-Halidi'nin yeğenidir.[1] 1908 Jön Türk Devrimi sonrasında yapılan seçimlerde yeni Meclis-i Mebûsan'a Kudüs temsilcisi olarak seçilen üç mebustan biridir ve daha sonra 1911 yılında meclis başkanvekili olmuştur.[2]
| Ruhi el-Halidi | |
|---|---|
| |
| Meclis-i Mebûsan 3. ve 4. Dönem Mebusu | |
| Görev süresi 17 Aralık 1908 - 5 Ağustos 1912 | |
| Seçim bölgesi | 1908 – Kudüs 1912 – Kudüs |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1864 |
| Ölüm | 1913 |
Hayatı
değiştirRuhi el-Halidi'nin doğduğu aile, Kudüs'te çok önde gelen Filistinli bir ailedir. Aile hala Kudüs'ün Eski Şehri'ndeki Halidi Kütüphanesini işletmektedir. Kütüphane ilk kurulduğunda Halidi, kütüphanenin daha geniş halk için erişilebilir olmasını sağlamakta destek vermiştir. Fransız yazarlara olan ilgisi, Montesquieu ve Victor Hugo tarafından yazılan koleksiyonun edebiyat bölümüne katkıda bulundu.
Halidi Paris'te İslami bilimler ve felsefe okudu, Paris Sorbonne Üniversitesi'nde öğretim görevlisiydi, Paris'teki Yabancı Diller Enstitüsü'nde bilgin ve öğretmendi ve 1898'den 1908'e kadar Fransa'nın Bordeaux kentinde Osmanlı İmparatorluğu'nun Baş Hukuk Müşaviri olarak atandı.
Ruhi, Yidiş piyeslerine katılarak, kısaca Kudüs'teki Alliance İsrail Okulu'nda eğitim alarak ve ayrıca İbranice metinlere hakim olarak hareketi daha iyi anlamak için samimi bir çaba sarf etmesine rağmen, Siyonizm'in ilk aşamalarının yüksek profilli bir eleştirmeniydi.[3] Modern İbranice öğrenen ilk Filistinlilerden biriydi ve arkasında çok sayıda İbranice-Arapça aynı kökenli sözcükleri ve diğer temel kelimeleri çevirdiği bir çalışma kitabı bıraktı.[4]
O da Siyonist yerleşimleri ziyaret etti ve onlar hakkında "Siyonizm ve Siyonist Sorunu" başlıklı yayınlanmamış kitabında kapsamlı yazdı. "Milliyetçi bir hareket hakkında yazmanın bile siyasi yansımaları" korkusuyla kitap yazımını gizli tuttu.[5] Kitap, onun İbranice İncil okumasına ve Siyonist yerleşimcilerle karşılaşmalarına dayanan geniş kapsamlı bir analizdi. Bu ziyaretler, Siyonist harekete karşı bir dava oluşturma girişimiydi. Halidi, Yahudilerin Filistin'e göçünü kısıtlamak istedi ve Yahudilere toprak satışına karşı çıktı. Duyguları, Siyonistlerin özel bir sosyal ve politik sistemle kendi devletlerini yaratmak istedikleri korkusuna dayanıyordu. Siyonistlerin artık ikinci sınıf vatandaş veya yabancı olmayacakları bir ulus yaratmaya çalıştıklarını anlamıştı, ancak amaçlarının Osmanlı İmparatorluğu ve onun içindeki tüm halklara zarar vereceğini hissetti. Halidi, Siyonistler ve Siyonist olmayanlar tarafından, yalnızca kayıt dışı Yahudi göçmenlerin değil, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu'nun doğal vatandaşları olan Yahudilerin de toprak satın almasını yasadışı hale getirmek istediği için eleştirildi.
Siyonist Lider Jacobus Kann, Siyonist hareket adına bir Yahudi ordusunun kurulması çağrısında bulunan bir kitap yayınladığında, Halidi, Siyonist hareketin militan tarafına dikkat çekmek için kitabı Fransızcaya tercüme ettirdi ve diğer Filistinli milliyetçilere dağıttı. Ayrıca dilekçeler imzalayarak valilik ve padişah makamlarında Yahudi göçüne daha güçlü kısıtlamalar getirilmesi için lobi yapılmasına yardımcı oldu.
Halidi, kaderini Osmanlı İmparatorluğu'na sıkı sıkıya bağlı olarak gördü ve bir Arap Milliyetçisi değildi. Jön Türkler ile bağları vardı ve hatta siyasi manifestolarının ilk kopyalarından birini yazdı.
1912’de Meclis-i Mebûsan feshedilince Kudüs’e gittiyse de fazla kalmayıp İstanbul’a döndü. İttihat ve Terakkî’nin bir üyesi olan Halidi çok geçmeden tifoya yakalanarak 6 Ağustos 1913 günü öldü ve İstanbul’da defnedildi.[6] Ailesinin bazı üyeleri, inancından dolayı zehirlendiğine inanıyordu. Bitmemiş kitabı hiçbir zaman yayınlanmadı ve ağabeyi tarafından miras alındı. Ömrünün sonlarına doğru, Siyonistlerin Filistin'e karşı oluşturduğu tehdidi tanımadığı için Osmanlı hükûmetine duyduğu öfkeyi dile getirmiştir.
Kaynakça
değiştir- ^ Kasmieh, Khairieh. "Ruhi al-Khalidi, 1864-1913: A Symbol of the Cultural Movement in Palestine Towards the End of Ottoman Rule", 1992
- ^ Palestinian Academic Society for the Study of International Affairs
- ^ Beška, Emanuel. "The Anti-Zionist Attitudes and Activities of Ruhi al-Khalidi". In GAŽÁKOVÁ, Zuzana, DROBNÝ, Jaroslav (Eds.) Arabic and Islamic Studies in Honour of Ján Pauliny. Bratislava: Univerzita Komenského v Bratislave, 2016, pp. 181–203. (İngilizce).
- ^ Zachary Foster, "The Untold Story of Palestinians Who Learned Hebrew, 'Palestine Studies Blog,' 28 October 2015. 29 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (
- ^ Marcus, Amy Docker "Jerusalem 1913", 2007
- ^ Bulut, Ali (2016). "HÂLİDÎ, Rûhî". TDV İslâm Ansiklopedisi. EK–1 (gözden geçirilmiş 2. bas.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 517-519. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
Dış bağlantılar
değiştir- Ruhi Bey Al-Khalidi (1864-1913) 4 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Palestinian Academic Society for the Study of International Affairs, Jerusalem