Sadık Halhali
Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Mart 2012) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Muhammed Sadık Givi Halhali (Farsça: صادق خلخالی, d. 27 Temmuz 1926, Givi – ö. 26 Kasım 2003, Tahran), İran İslamî Devrim Mahkemesi Başkanı.
| Sadık Halhali صادق خلخالی | |
|---|---|
| |
| İslamî Devrim Mahkemesi Başkanı | |
| Görev süresi 24 Şubat 1979 - 1 Mart 1980 | |
| Yerine gelen | Hüseyin Musevi Tebrizi |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Muhammed Sadık Givi Halhali 27 Temmuz 1926 Givi, Halhal, İran |
| Ölüm | 26 Kasım 2003 (77 yaşında) Tahran, İran |
| Mesleği | Hakim, Molla |
| Dini | Şii İslam |
Muhammed Sadık 1926 yılında bugün Azerbaycan topraklarında olan Halhal yakınlarındaki Givi köyünde Azeri bir çiftçinin oğlu olarak dünyaya geldi. Kutsal şehir Kum'da dini eğitim aldı. İsmine geldiği şehir olan Halhali'yi dâhil etmesi bir molla geleneğidir.
Halhali, Humeyni'nin 1950'li yıllardaki öğrencilerindendir. 1950'lerde terör örgütü Fedayeen İslam'a (İslam Fedaileri) katıldı. Örgüt 1960'lı ve 70'li yıllarda İran'da çok sayıda laik siyasetçiyi katletti. Halhali, 1978'e dek sürgün hayatı yaşayan köktendinci Ayetullah Humeyni'yi desteklemek suçundan Şah'ın gizli servisi SAVAK tarafından 1963 ile 1978 tarihleri arasında defalarca kez tutuklandı.
24 Şubat 1979'da, Halhali Humeyni tarafından Şeriat Uygulayıcısı (حاکم شرع) veya yeni kurulan İslami Devrim Mahkemesi Başkanı olarak seçildi. Devrimin ilk günlerinde yeryüzünde sapkınlığı yayma ve Allah'a karşı savaşma suçlamalarıyla "yüzlerce eski hükümet görevlisini" idama mahkûm etti. Sanıkların çoğu bir avukat veya jüri görememişti.
Halhali, aynı anda hem savcı hem hakim hem de jüri olarak görev aldığı Devrim Mahkemeleri'nde devrimden sonra 2 yıl içinde aralarında yüzlerce diplomat, akademisyen ve siyasetçinin de olduğu binlerce kişiyi (1999'da yazdığı anılarında da itiraf ettiği gibi, sadece 1979 yılında 2000 kişi) karşı devrimcilik suçlamasıyla idam etmiş, bu yüzden de ona Cellat Yargıç ve Devrimin Kasabı lakapları takılmıştır. Şah'ın uzun süreli başbakanlığını yapmış olan Emir Abbas Huveyda'nın ve eski SAVAK başkanı Nimetullah Nasiri'nin idam emirlerini veren kişi olarak da tanınmaktadır.
Bir röportajında, Halhali kişisel olarak 100'den fazla idam emrini verdiğini kabul etmektedir ancak birçok kaynağa göre bu rakam 8000 civarındadır. Bazı infazlara makineli tüfekle bizzat katıldığı söylenmektedir.
2000 yılında Fransız gazetesi Le Figaro'ya verdiği mülakatta, aradan 20 yıl geçmesine rağmen yaptıklarından en ufak bir pişmanlık duymadığını belirterek, "Bunlar dünyaya tekrar gelseler, tek bir istisnasız tümünü yeniden idam ederim" diyen Halhali hakkında İranlı aydınların yapmış oldukları "psikopat" tanımlamasının ne kadar doğru olduğu "sanıklarına konuşma hakkı, avukat ve ispat sunma hakları" vermediği hatırlatılması üzerine verdiği cevaptaki şu sözlerinden açıkça görülmektedir: "Eğer suçluysalar cehenneme gidecekler, yok eğer masum idiyseler cennete giderler."