Salmonelloz
Salmonelloz, Salmonella türünden patojenik bakteri'nin neden olduğu bir semptomatik enfeksiyondur.[1] İnsanlarda en yaygın semptomlar ishal, ateş, karın krampları ve kusmadır.[1] Belirtiler tipik olarak maruziyetten 12 saat ila 36 saat sonra ortaya çıkar ve iki ila yedi gün arasında sürer.[4] Bazen daha önemli hastalık dehidrasyon ile sonuçlanabilir.[4] Yaşlı, genç ve bağışıklık sistemi zayıf olan diğerlerinin ciddi hastalık geliştirme olasılığı daha yüksektir.[1] Belirli "Salmonella" türleri, tifo ateşi veya paratifo ateşi ile sonuçlanabilir.[1][3]
| Salmonellosis | |
|---|---|
 | |
| Elektron mikrografı kültürlenmiş insan hücrelerini istila eden Salmonella typhimuriumu (kırmızı) gösteriyor | |
| Uzmanlık | Bulaşıcı hastalık |
| Belirtiler | İshal, ateş, karın krampları, kusma[1] |
| Komplikasyon | Reaktif artrit, irritabl bağırsak sendromu[2] |
| Süre | 4-7 gün[1] |
| Tipler | Tifo, tifo olmayan[1] |
| Nedenleri | Salmonella[1] |
| Risk faktörü | Yaşlı, genç, zayıf bağışıklık sistemi, şişeyle besleme, proton pompası inhibitörleri[1] |
| Tanı | Dışkı testi, kan testleri[1][3] |
| Ayırıcı tanı | Diğer gastroenterit türleri[2] |
| Korunma | Yiyeceklerin uygun şekilde hazırlanması ve pişirilmesi ve küçük çocuklar ve evcil hayvanlar arasındaki temasın denetlenmesi[4] |
| Tedavi | Ağız yoluyla sıvılar, intravenöz sıvılar, antibiyotikler[1] |
| Sıklık | Yılda 1,2 milyon tifo dışı vaka (ABD) (US)[1] |
| Ölüm | 90,300 (2015)[5] |
Salmonellosis bir tür gıda zehirlenmesidir. Salmonellosis bir tür akut bağırsak enfeksiyonudur. Bunun yanında zoonozdur.
Nedeni ve teşhis
değiştirSalmonellanın iki tür vardır: Salmonella bongori ve birçok alttür ile Salmonella enterica.[4] Enfeksiyon genellikle kontamine et, yumurta veya süt yiyerek yayılır.[6] Diğer yiyecekler gübre ile temas ederse hastalığı yayabilir.[4] Kediler, köpekler ve sürüngenler de dahil olmak üzere bir dizi evcil hayvan da enfeksiyonu taşıyabilir ve yayabilir.[4] Teşhis dışkı testi veya kan testleri ile yapılır.[1][3]
Önleme ve tedavisi
değiştirHastalığı önlemeye yönelik çabalar, yiyeceklerin uygun şekilde yıkanmasını, hazırlanmasını ve pişirilmesini içerir.[4] Hafif hastalık tipik olarak özel tedavi gerektirmez.[4] Daha önemli vakalar elektrolit sorunları ve intravenöz sıvı replasmanı tedavisini gerektirebilir.[1][4] Yüksek risk altında olan veya hastalığın bağırsak dışına yayıldığı kişilerde antibiyotikler önerilir.[4]
Hastalık
değiştirKirli yiyecek veya su yolu ile bulaşır. Enfeksiyonun birincil kaynağı bağırsaklarında Salmonella bakterileri bulunan hayvanlardır. Bakterinin bulunduğu gıdalar (et ve et ürünleri, çiğ yumurta ve pastörize edilmemiş süt vb.) ile bakteriler vücuda girer. 8 ila 48 saat arasında değişen bir kuluçka süresine sahiptir. Belirtileri (semptomları) sıralarsak:
- Karın ağrıları,
- Kramplar,
- İshal,
- Mide bulantısı,
- Kusma,
- Ateş.
Hastalık genelde 2-5 gün sürer, bazen birkaç hafta da sürebilir.
Hayvanlarda Salmonellozis
değiştirBuzağılarda, 1 haftalık yaştan küçüklerde görülmemekle beraber hastalık perakut, akut ve subakut formda seyredebilir. Perakut form oldukça hızlı seyreder ve öldürücüdür.Akut formda ise belirgin bir ishal, ateş ve dehidratasyon ile seyreder.İshal, sarı-grimtrak renkte ve kötü kokuludur.Bazen kan veya mukus görülebilir.
- Mesenterial lenf yumrularında büyüme ve kanamalar görülür.
- Diffuz fibrinöz bir peritonitis vardır.
- Safra kesesi içinde ise belli fibrin kitleleri görülür ki bu hastalığın teşhisi için önemli bir bulgudur.
- Hastalık subakut seyretmiş ise anterior bronchopneumonia görülür. Pleura'da adhesion ve küçük apse odaklarına rastlanılabilir.
Histopatolojik inceleme:
- Bağırsak villuslarında atrofi ve fibrinli eksudat görülür.
- İlerleyen olgularda bu lezyonlar nekrotik-difteroid bir hâl alır.
- Dalakta yapılan incelemelerde milier nekroz odakları görülür.
- Karaciğerde ise paratifoid nodüller vardır.
- Böbrekler, lenf düğümleri ve kemik iliğinde de benzeri lezyonlara rastlanılabilir.
Kanatlılarda, gençlerde S. pullorum'un neden olduğu pullorum hastalığı ve erginlerde S. gallinarum'un neden olduğu kanatlı tifosu görülür.[7]
Bakteri
değiştirSalmonella'nın birçok türü vardır. Salmonella typhi, tifo hastalığına neden olur ve bir tür endotoksin üretir. Salmonella enteriditis ise sıkça görülen basit gıda zehirlenmesine neden olur. Burada rahatsızlığın ana nedeni yüksek sayılarda bulunan bakterilerden ibarettir. Glikoz fermentasyonu ile bu bakteriler büyük miktarda gaz üretirler. Enfeksiyonun ağır olduğu hastaları dışkılarının her gramında yaklaşık bir milyon Salmonella baterisi bulunabilir. Çoğu hasta rehidrasyon (su verilmesi) terapileriyle tedavi edilebilmektedirler. Bazı durumlarda damardan (intravenös) rehidrasyon gerekli olabilir.Gıda temizliğine dikkat edilmeli hayvansal gıdalar başta olmak üzere tüketilirken hijyen kurallarına uyulmalıdır
1 - enkübasyon süresi, enfeksiyonun ortaya çıkışıyla ilk semptomların ortaya çıkışı arasındaki zaman dilimidir.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d e f g h i j k l m n "Salmonella". CDC (İngilizce). 9 Mart 2015. 25 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2017.
- ^ a b Hald, T. (2013). Advances in microbial food safety: 2. Pathogen update: Salmonella (İngilizce). Elsevier Inc. Chapters. s. 2.2. ISBN 9780128089606. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c "Salmonella Infections". MedlinePlus (İngilizce). 30 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2017.
- ^ a b c d e f g h i j "Salmonella (non-typhoidal)". World Health Organization. December 2016. 20 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2017.
- ^ "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459-1544. 8 Ekim 2016. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903 $2. PMID 27733281.
- ^ "Salmonella". World Health Organization. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2015.
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |