Samet Saygın
Samet Saygın ve ya Samet bey Refibeyli (Azerice: Səməd bəy Məşədi bəy oğlu Rəfibəyli; 1892 – 19 Ocak 1980) Azerbaycanlı ve Türk asker, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin Yarbay'ı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Tümgeneral'i (1948). Türk Silahlı Kuvvetleri içerisinde General rütbesini alan ilk Azerbaycanlı'dır. Türkiye'de Soyadı Kanunu kabul edildikten sonra Saygın soyadını kullanmıştır.[1]
| Samet Saygın | |
|---|---|
| |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1890 Gence, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 19 Ocak 1980 (89 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Bitirdiği okul | Tiflis Kadet Korpusu |
| Mesleği | Asker |
| Dini | İslam |
| Ödülleri | 
|
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Rus İmparatorluğu (1916-1917)  Azerbaycan Halk Cumhuriyeti (1918-1920)  Türkiye (1920-1952)
|
| Hizmet yılları | 1916-1955 |
| Rütbesi | Tümgeneral |
| Komutası | Lenkeran İhtiyat Taburu VII Şirvan Piayde Alayı I Cevanşir Piyade Alayı  45. Süvari Alayı Edirne ve Kars ordusu kumandanlığı
|
| Çatışma/savaşları | Azerbaycan-Ermenistan Savaşı 1920 Gence İsyanı Türk Kurtuluş Savaşı |
Hayatı
değiştirSamet Saygın 1892 yılında Gence şehrinin Balabağman mahallesinde doğmuştur. Tiflis Kadet Köprüsü'nü 1916 yılında bitirdikten sonra VII Kafkas Sınır Alayı'nda göreve başlamıştır. 1917 yılının Aralık ayında Azerbaycan Özel Kolordusu yaratıldı.[2] O, 1918 yılının Ocak'ından itibaren yeni yaranmış Azerbaycan Özel Kolordusu'nun I Bakü Avcı Alayı'nda bölük kumandanı sıfatıyla Bolşevik ve Taşnaklara karşı savaşmıştır.
Azerbaycan için hizmeti
değiştirAzerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nde Milli Ordu'nun sıralarında Poruçik rütbesinde hizmet ederken 1918 yılının Temmuz ayında Ştabs-kapitan rütbesine telfi edilmiştir. Ağustos ayında Nuri Paşa'nın isteği üzerine Azerbaycan Demiryolları Müfettişliği'nde çalışmağa başlamıştır.[3][4]
Mondros Mütarekesi'nden sonra Osmanlı ordusu Azerbaycanı terk etmeye başladı. 1 Kasım tarihli ADC Bakanlar Kurulunun kararıyla Azerbaycan Harb Bakanlığı yeniden yaratıldı.[5] Samet bey 1919 yılının 3 Şubat tarihli kararıyla karargahı Ağdam ilinde yerleşen I Piyade Divizyonu'nun karargahında hizmet etmeye başladı. Kısa süre sonra Cevanşir Kazası'nda konumlanan I Piyade Divizyonu'nun III taburuna kumandan tayin edildi.
1919 yılının Haziran ayında Yüzbaşı rütbesine yükselmiş ve 26 Ağustos tarihinde yeni yaratılmış olan Lenkeran İhtiyat Taburunun kumandanı tayin edilmiştir.[6]
1 aralık 1919 yılında VII Şirvan Piyade Alayı'nın geçici kumandanı tayin eidlmiş ve 25 Ocak'ta Yarbay rütbesine telfi edilmiştir. Yeni rütbesini aldıktan kısa süre sonra I Cevanşir Alayı'nın kumandanı tayin edilmiştir.[7]
1920 yılının martında Karabağdaki Ermeniler isyan kaldırdılar. Yarbay Samet bey kumandanı olduğu ordu birliği isyanın yatırılmasında Azerbaycan ordusunun bünyesinde birçok zafer kazandı. Azerbaycan ordusunun harekât kumandanı olan Habib Bey Selimov'un Harp bakanı Aliağa Şıhlinski'ye yazdığı raporda Samet beyin 4 günlük Keşişkend ameliyatında kendisini birçok bakımdan iyi gösterdiği bildirilmiştir.[8][9]
Azerbaycan ordusu Karabağ ve Zangezur'da Ermenilere karşı savaşırken kuzey sınırlarından ülkeye dahil olan Bolşevik ordusu Bakü'nü işgal etti. Bu işgalden sonra Gence'deki Azerbaycan ordusu Bolşeviklere karşı savaşmaya başladı. Büyük zorluklardan sonra isyan yatırıldı ve isyanın iştirakçilerinden biri olan Samet bey bir sıra subayla birlikte Anadolu'ya geçti.[10]
Türkiye için hizmeti
değiştir
Türkiye'ye geçtikten sonra Anadolu'daki Kurtuluş Savaşı'na katılmıştır. 1 Temmuz 1920 yılında Kurtuluş Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde savaşan Azerbaycan Alayı'nın kumandanı tayin edilen Samet bey Kars ve Sarıkamış'ın Ermenilerden geri alınması harekâtlarında savaşmıştır. Bununla birlikte, Irak cephesinde de savaşmıştır. 1921 yılının Martından 1922 yılının Kasımına kadar Doğu Cephesi'nin çevirmenlik şubesinin kumandanı olan Samet bey, Kasım 1922'den 1924'e kadar VI Süvari Tümeni XV Süvari Alayı Komutan Yardımcısı olarak, 1924'ten 1928'e kadar VI Süvari Tümeni'nde temsilci subay olarak görev yaptı. 1928-1930'da askeri okulda okuduktan sonra, XIII süvari alayının bir biriminin komutanlığına atandı. 1932'de V süvari alayına atandı, 1935'te alayın komutanı oldu. 1938'de 41. süvari alayı komutan yardımcılığına ve 1940'ta III ordusunun keşif birimi komutanlığına atandı. 15 Ağustos 1942'de 45. Süvari Alayı'nın komutanı oldu ve kısa sürede albay rütbesine yükseldi. 28 Ağustos 1948'de Tümgeneral rütbesine terfi etti ve 2. Süvari Tugayı komutanlığına atandı. 2 Ağustos 1952 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri Kara Kuvvetleri Teftiş Grubu üyeliğine atandı.[11]
Samet Saygın Türkiye'nin Birinci dereceli İstiklâl Madalyası'na layık görülmüştür. O, Türkiye'de General rütbesini ala bilen ilk Azerbaycanlıdır. Askeri hizmetinin son yıllarında Edirne ve Kars'taki Türk ordusunun kumandanı vazifesine yükselen Samet Saygın 1980 yılının 19 Ocak tarihinde İstanbul'da vefat etmiştir.
Azerbaycan'ın ünlü Refibeyliler ailesine mensup olan Samet Saygın-Refibeyli İstanbul'da defnedilmiştir.
Ayrıca bakınız
değiştirEdebiyat
değiştir- Рафибековы — династия врачей, оставившая яркий след в истории кыргызского здравоохранения 31 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İstiqlal mücahidi: Türkiyə ordusunun generalı Səməd bəy Rəfibəyli 31 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Səməd bəy Rəfibəyli — Azərbaycan diasporunun görkəmli nümayəndələrindən biri kimi 31 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Адрес-календарь Азербайджанской Республики. — Баку, 1920
Kaynakça
değiştir
- ^ Şahbazov, Atamalı (2020). Azərbaycanın və qardaş Türkiyənin istiqlaliyyəti üçün savaşmış azərbaycanlı zabit. Baku: Hərbi and. s. 15.
- ^ Collection of legalizations and orders of the government of the Republic of Azerbaijan. - Baku, 1919 - issue 1, p. 23
- ^ Süleymanov, Mehman (1999). Qafqaz İslam Ordusu və Azərbaycan. Baku. s. 129.
- ^ State Archives of the Republic of Azerbaijan. f. 2894, op. 1, d. 1, l. 1
- ^ Azerbaijan Democratic Republic (1918-1920). Legislative acts. (Collection of documents). Baku. 1998. s. 249.
- ^ Salahli, Chingiz (1995). Our generals - He defended Shusha. Baku.
- ^ Collection of orders for the military department of the Azerbaijan Democratic Republic. II. Baku: Maarif. 2018. s. 88.
- ^ Collection of orders for the military department of the Azerbaijan Democratic Republic. II. Baku: Maarif. 2018. s. 179.
- ^ Collection of orders for the military department of the Azerbaijan Democratic Republic. II. Baku: Maarif. 2018. s. 100-101.
- ^ Azerbaijan Democratic Republic. Army. (Documents and materials). II. Baku: Publishing house of Azerbaijan. 1998. s. 312-315.
- ^ Şahbazov, Atamalı (2020). Azərbaycanın və qardaş Türkiyənin istiqlaliyyəti üçün savaşmış azərbaycanlı zabit. Baku: Hərbi and. s. 16.