Sasadeli Kilisesi
Sasadeli Kilisesi (Gürcüce: სასადელის ეკლესია), tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı Damlasu köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Köyün eski adından dolayı Sakadeli Kilisesi (საყადელის ეკლესია) olarak da bilinir.[1]
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Koordinatlar | 40°59′45″K 42°38′47″D / 40.99583°K 42.64639°D |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş, dolgu duvar |
Tarihçe
değiştirSasadeli Kilisesi'nin bulunduğu Kola bölgesi, Gürcü Hristiyanlığının merkezlerinden biriydi. Kolalı Dokuz Kardeş günümüzde Gürcü Kilisesi'nin azizleri arasında yer alır. Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci kilisenin bulunduğu köyü, Ardahan-i Küçük livasının Güney nahiyesine bağlı olarak Sasadilo (ساسادیلو) şeklinde kaydetmiştir.[2] Ancak köyün kilisesi olan Sasadeli Kilisesi'nin bu tarihten çok önce, 10. yüzyılda inşa edildiği günümüze ulaşan Gürcüce yazıttan bilinmektedir.[1] Köyün Hristiyan nüfusunun Müslüman olmasıyla kilisenin işlevini yitirdiği ve yıkıldığı anlaşılmaktadır.[3] Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli'nin 1917 yılında verdiği bilgiye göre, son dönemde köyde kısa süre önce Artvin bölgesinden göç eden Ermeniler yaşıyordu.[3]
Kalıntılar
değiştirSasadeli Kilisesi, Sasadeli (Damlasu) köyünde yüksekçe bir yerde inşa edilmiştir. Tamamen yıkılmış olan kilisenin yerinde harçlı duvar parçaları tespit edilmiştir. Buranın 100 metre ötesinde kiliseye ait kaplama taşların birinde Gürcüce bir yazıt bulunmaktadır. Bu kaplama taşlar üzerinden kilisenin dolgu duvar tekniğiyle inşa edildiği söylenebilir. Söz konusu kırmızımsı taştaki (30×35 cm) Gürcüce yazıt, 10. yüzyıla tarihlenmektedir. Bu yazıta istinaden kilisenin de bu yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Yazı „გ(უ)რგ(ე)ნ, ზ(ა)ქ(ა)რ(ი)ა“ ("Gurgen, Zakaria") şeklinde okunmuştur.[1]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 151. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Yücel Öztürk, "527 numaralı Küçük Ardahan ve Kars livaları timar icmal defteri", 1992, s. 19. 20 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yükseklisans tezi
- ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi, 10 Ekim 1917, sayı. 222". 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2024.