Savaşın Felaketleri

Savaşın Felaketleri
Los Desastres de la Guerra
Sanatçı	Francisco Goya
Yıl	1810 - 1820 arası
Tür	Gravür

Savaşın Felaketleri^[1]^[2] (İspanyolca Los desastres de la guerra^[3]), İspanyol ressam Francisco de Goya'nın 1810 ile 1815 yılları arasında çizdiği 82^{[a 1]} gravürden oluşan bir dizi resimdir. Serideki resimlerde savaşın korkunçluğu olduğu gibi ve etkileyici şekilde anlatılmıştır. Baskı resimlerde, İspanyol Bağımsızlık Savaşı sırasında işlenen acımasız suçlar ayrıntılı şekilde betimlenmiştir.

Resimler Goya'nın sağlığında sadece iki set olarak basıldı ve ressam bunlardan birini sanat eleştirmeni olan arkadaşı Ceán Bermúdez'e verdi. Bu iki set ressamın ölümüne kadar hiç yayımlanmadı. Setin ilk yayımlanışı 1863'te Real Academia de Bellas Artes de San Fernando'nun girişimiyle gerçekleşti. Bunu 1892, 1903 ve 1906 baskıları izledi.

Resimlerin tarihi

Madrid'de yaşayan Goya, General Palafox'un isteği üzerine, Zaragoza Kuşatması'nı görmek ve resimlemek üzere 2-8 Ekim 1808 tarihleri arasında Zaragoza'ya bir seyahat gerçekleştirdi.^[4] Goya bu seyahat boyunca, Sierra de Tardienta'da Barut Üretimi ve Sierra de Tardienta'da Kurşun Üretimi gibi tablolarının yanı sıra, Savaşın Felaketleri serisinde yer alacak olan savaş sahnelerini tasarladı.

Goya 1808'in Ekim ayından itibaren, şu anda Prado Müzesi'nde bulunan hazırlık eskizlerini çizdi ve bunların üzerinde fazla değişiklik yapmadan - ancak kompozisyonun evrenselliğini sağlamak ve geleneksel kahramanca ölüm temasını dışarıda bırakmak için bazı detayları silerek -, çoğu resimde görülen tarih olan 1910'da resimlerin kalıplarını hazırlamaya başladı.

Goya resimleri tamamlandıktan hemen sonra inceleyen Jesusa Vega, gerek kullanılan kâğıtların gerekse baskı kalıplarının düşük kalitede olduğunu söyledi. Bu durum ressamın ne Boğa Güreşi (1816) ne de Akılsız Yaratıklar (1815 - 1823) isimli gravür serilerinde görülüyordu. Bu durumda resimler, Goya'nın daha kaliteli baskı tekniklerinin arayışı içinde olduğu geçici bir dönem olan 1815 yılında tamamlanmış olmalıydı.

Buna göre, Savaşın Felaketleri serisi, 1808 ile 1815 yılları arasında İspanya'da gerçekleşen olayları anlatmaktaydı. Resimlerin bu dönemde yayınlanmamasının sebebi, Glendinning'e göre, özellikle sonlardaki resimlerde mutlakiyetin acımasızca eleştirilmiş olmasıydı.

Kullanılan teknik

Resimlerin yapılışında, kuru ve sulu boyaların kullanıldığı uçlarla yapılan oyma baskı yöntemi kullanıldı. Bu seride bakır üzerine kezzapla kazıma yönetimi çok fazla kullanılmadı. Goya, Los Caprichos serisinde sıklıkla kullandığı bu teknikten, savaş şartlarında çizilen Savaşın Felaketleri'nde, muhtemelen malzemenin kıt olması sebebiyle faydalanamadı.

Gravürler

82 gravürden oluşan serinin tam listesi:^[5]

Sayı	Başlık	Boyutlar (mm)	Açıklama
0	Kapak
1	Tristes presentimientos de lo que ha de acontecer	178x220	Dizleri üzerine çökmüş, göğe doğru bakmakta olan paçavralar içindeki adam ileride olup biteceklerin habercisi gibi görünen bir karanlık tarafından sarılmıştır. Ellerini iki yana açışı, İsa'nın Getsemani Bahçesi'nde dua edişini anımsatır ve Goya'nın iki tablosunda daha görülür. Bu gravür muhtemelen seriye kapak olarak kazınmıştır ve diğer gravürleri görecek olan kişiler için bir uyarı niteliğindedir. Kullanılan başlık durumun çaresizliğini vurgular.
1	Olacaklara dair kasvetli özseziler	178x220
2	Con razón o sin ella	150x209
2	Haklı mı haksız mı?	150x209
3	Lo mismo	162x223
3	Tıpatıp	162x223
4	Las mujeres dan valor	157x207
4	Kadınlar işin hakkını verir	157x207
5	Y son fieras	158x210
5	Ve tuttuklarını koparırlar	158x210
6	Bien te se está	144x210
6	Bunu hak ediyorsun	144x210
7	¡Qué valor!	158x209
7	Ne büyük bir değer!	158x209
8	Siempre sucede	178x219
8	Her zaman böyle olur	178x219
9	No quieren	156x209
9	İstemiyorlar	156x209
10	Tampoco	159x219
10	Hiçbiri	159x219
11	Ni por esas	162x213
11	Bu durumda bile	162x213
12	Para eso habéis nacido	163x237
12	Dünyaya bunun için geldiniz	163x237
13	Amarga presencia	143x169
13	Varolmanın acısı	143x169
14	Duro es el paso!	143x168
14	Adım atmak zor!	143x168
15	Y no hay remedio	142x168
15	Çare yok	142x168
16	Se aprovechan	162x237
16	İstismar ediyorlar	162x237
17	No se convienen	148x212
17	Anlaşamıyorlar	148x212
18	Enterrar y callar	163x237
18	Ölüleri göm ve sus	163x237
19	Ya no hay tiempo	166x239
19	Artık zaman kalmadı	166x239
20	Curadlos, y a otra	162x237
20	Onları iyileştir, sonra da bir başkasını	162x237
21	Será lo mismo
21	Aynı şey olacak
22	Tanto y más
22	Daha fazlası
23	Lo mismo en otras partes
23	Başka yerlerde de böyle
24	Aun podrán servir
24	Hâlâ hizmete koşabilirler
25	También estos
25	Bunlar da var
26	No se puede mirar
26	Bakmak mümkün değil
27	Caridad
27	Hayırseverlik
28	Populacho
28	Ayaktakımı
29	Lo merecía
29	Bunu hak etmişti
30	Estragos de la guerra
30	Savaşın getirdiği yıkım
31	¡Fuerte cosa es!
31	Zor bir durum
32	¿Por qué?
32	Neden?
33	¿Qué hay que hacer más?
33	Daha fazlası olur mu?
34	Por una navaja
34	Bir ustura için
35	No se puede saber por qué
35	Nedendir bilinmez
36	Tampoco
36	Bunu da bilmiyoruz
37	Esto es peor
37	Daha kötüsü
38	Bárbaros!
38	Barbarlar!
39	¡Grande hazaña! Con muertos!
39	Büyük marifet! Ölülerle!
40	Algun partido saca
40	Öyle de olur, böyle de
41	Escapan entre las llamas
41	Alevlerin içinden kaçıyorlar
42	Todo va revuelto
42	Her şey altüst oldu
43	También esto
43	'Bir de bu
44	Yo lo vi
44	Onu gördüm
45	Yo esto también
45	Hem de bunu
46	Esto es malo
46	Bu kötü bir şey
47	Así sudedió
47	İşte böyle oldu
48	¡Cruel lástima!
48	Zalim merhamet!
49	Caridad de una mujer
49	Bir kadının yardımseverliği
50	¡Madre infeliz!
50	Mutsuz anne!
51	Gracias a la almorta
51	Acı baklaya şükür
52	No llegan a tiempo
52	Yetişemediler
53	Expiró sin remedio
53	Umutsuzca nefes alıp verdi
54	Clamores en vano
54	Beyhude feryatlar
55	Lo peor es pedir
55	En kötüsü dilenmek
56	Al cementerio
56	Mezara
57	Sanos y enfermos
57	Sağlamlar ve hastalar
58	No hay que dar voces
58	Seslenmemek gerek
59	¿De qué sirve una taza?
59	Bu tas ne işe yarar?
60	No hay quien los socorra
60	Onlara yardım eden kimse yok
61	Si son de otro linage
61	Eğer başka bir sınıftan geliyorsa
62	Las camas de la muerte
62	Ölüm döşekleri
63	Muertos recogidos
63	Üst üste ölüler
64	Carretadas al cementerio
64	Mezarlığa giden araba dolusu yük
65	¿Qué alboroto es este?
65	Bu nasıl kargaşa?
66	¡Extraña devoción!
66	Tuhaf sofuluk!
67	Esta no lo es menos
67	Bu da hiç az değil
68	¡Qué locura!
68	Nasıl bir delilik!
69	Nada. Ello dirá
69	Hiç (diyor)
70	No saben el camino
70	Yolu bilmiyorlar
71	Contra el bien general
71	Ortak iyiliğe karşı
72	Las resultas
72	Sonuçlar
73	Gatesca pantomima
73	Kedicil pantomim
74	¡Esto es lo peor!
74	Bu en kötüsü!
75	Farándula de charlatanes
75	Şarlatanlar panayısı
76	El buitre carnívoro
76	Etobur akbaba
77	Que se rompe la cuerda
77	O ip kopsun
78	Se defiende bien
78	İyi savunuyor kendini
79	Murió la Verdad
79	Gerçek
80	¿Si resucitará?
80	Yeniden dirilecek mi?
81	¡Fiero monstruo!
81
82	Esto es lo verdadero
82

Notlar

^ 1863 tarihli ilk yayımlanmış albümde 80 baskı bulunur ve son iki tabaka bu baskıda yer almaz. Bkz. "Uygulama" bölümü.

Kaynakça

Akkoyunlu Ersöz, Begüm; Bahar, Tania, (Ed.) (Nisan 2012), Goya Zamanının Tanığı: Gravürler, Resimler, İstanbul: Pera Müzesi, ISBN 978-975-9123-98-7
Clark, Kenneth (1968), Looking at Pictures, Boston: Beacon Press, 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi
Connell, Evan S. (2004), Francisco Goya: A Life, New York: Counterpoint, ISBN 1-58243-307-0
Gudiol, José (1941), Goya, New York: Hyperion Press, ISBN
Gudiol, José (1971), Goya 1746–1828, Barselona: Ediciones Poligrafa, ISBN
Heras, Margarita Moreno de las (1989), Goya and the Spirit of Enlightenment, Boston: Museum of Fine Arts, ISBN 0-87846-300-3
Hofer, Philip (2006), The Disasters of War, New York: Dover Publications, ISBN 0-486-44758-8
Hollander, Anne (1989), Moving Pictures, New York: Alfred a Knopf, ISBN 0-394-57400-1
Hughes, Robert (2004), Goya, New York: Alfred A. Knopf, ISBN 0-394-58028-1
Hughes, Robert (1990), Nothing If Not Critical, Londra: The Harvill Press, ISBN 8-8604-6859-4
Huxley, Aldous (1947), The Complete Etchings of Goya, New York: Crown Publishers, Inc., ISBN
Licht, Fred (1979), Goya: The Origins of the Modern Temper in Art, Universe Books, ISBN 0-87663-294-0
Licht, Fred (1973), Goya in Perspective, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall, Inc., ISBN 0-13-361964-8
Sayre, Eleanor A. (1974), The Changing Image: Prints by Francisco Goya, Boston: Museum of Fine Arts, ISBN 0-87846-085-3
Shaw, Philip (Eylül 2003), "Abjection Sustained: Goya, the Chapman Brothers and the Disasters of War", Art History, 26 (4), ISSN 0141-6790
Stoichita, Victor; Coderch, Anna Maria (1999), Goya: the Last Carnival, Londra: Reakton Books, ISBN 1-86189-045-1
Swartz, Mark (Ocak 2001), The Disasters of War, 4 (1), Museum of Modern Art
Tomlinson, Janis A. (1992), Goya in the Twilight of Enlightenment, New Haven: Yale University Press, ISBN 0-300-05462-9
Wilson-Bareau, Juliet (1981), Goya's Prints, The Tomás Harris Collection in the British Museum, Londra, ISBN 0-7141-0789-1

Kaynak notları

^ Rapelli, Paola. Goya: Tutkulu Bir İroni Ustası. Dost Kitabevi, 2001. Sayfa 80. ISBN 975-8457-86-1
^ Akkoyunlu Ersöz & Bahar 2012, s. 213
^ Goya'nın Ceán Bermúdez'e verdiği kopyadaki başlık şöyledir: Fatales consequencias de la sangrienta guerra en España con Buonaparte. Y otros caprichos enfáticos. (İspanya'da Bonapart'la savaşın ölümcül sonuçları. Ve diğer önemli kaprisler.)
^ Valeriano Bozal, Francisco Goya, vida y obra, (2 cilt) Madrid, 2005, cilt 2, sayfa 59. ISBN 84-96209-39-3.
^ İlk 80 gravürün Türkçe karşılıkları ve açıklamaları için kaynak: Akkoyunlu Ersöz & Bahar 2012, s. 213-293

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Savaşın Felaketleri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Çevrimiçi koleksiyon20 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Disasters Revisited: Modern Images of Atrocity and Photojournalism (İngilizce)
British Museum'daki Ceán Bermúdez albümü19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[4] 1863 tarihli ilk yayımlanmış albümde 80 baskı bulunur ve son iki tabaka bu baskıda yer almaz. Bkz. "Uygulama" bölümü.

[1] Rapelli, Paola. Goya: Tutkulu Bir İroni Ustası. Dost Kitabevi, 2001. Sayfa 80. ISBN 975-8457-86-1

[pera213-2] Akkoyunlu Ersöz & Bahar 2012, s. 213

[3] Goya'nın Ceán Bermúdez'e verdiği kopyadaki başlık şöyledir: Fatales consequencias de la sangrienta guerra en España con Buonaparte. Y otros caprichos enfáticos. (İspanya'da Bonapart'la savaşın ölümcül sonuçları. Ve diğer önemli kaprisler.)

[5] Valeriano Bozal, Francisco Goya, vida y obra, (2 cilt) Madrid, 2005, cilt 2, sayfa 59. ISBN 84-96209-39-3.

[6] İlk 80 gravürün Türkçe karşılıkları ve açıklamaları için kaynak: Akkoyunlu Ersöz & Bahar 2012, s. 213-293

[1]

[2]

[3]

[a 1]

[4]

[5]