Saztavuğu

Saztavuğu (Gallinula chloropus), yelvegiller (Rallidae) familyasından bir kuş türü.

Saztavuğu
Gallinula chloropus chloropus çağrı
Korunma durumu
Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Hayvan Şube: Chordata Sınıf: Aves Takım: Gruiformes Familya: Rallidae Cins: Gallinula Tür: G. chloropus
İkili adlandırma
Linnaeus, 1758 Gallinula chloropus
Alt türler
Yaklaşık 12 tanedir. Metne bakınız.
Avrupa dağılımı, Sarı: Yaz, Yeşil: Yıllık dönüşü
Dağılımı      Üreyen      Yerleşik      Üremeyen      Muhtemelen soyu tükenmiş
Sinonimler
Fulica chloropus Linnaeus, 1758 Fulica fusca Linnaeus, 1766

Gallinula chloropus

Bataklık çevreleri ve göllerde üreyen bir kuştur. Kuyruk altındaki beyaz çizgiler, kırmızı gaga, sarı bacaklar ve koyu renk tüyüyle ayırt edilir. Gençken daha kahverengidir ve kırmızı yüz siperi yoktur. Bu tür, bitkisel mataryeller ve yaşadığı bölgedeki böceklerin büyük bir kısmı ile beslenir. Yuvası, yeşillikler arasında hazırladığı ve üstünü kapattığı sepet görünümlü bir yapıya sahiptir. Ege bölgesinde rikse kuşu, İç Anadolu'da su tavuğu ve saz kuşu, Akdeniz'de saz tavuğu ve kırmızı gagalı kumrucuk, Karadeniz ve Marmara'da kızıl dilli rikse kuşu ismiyle bilinmektedir.

Osmanlı'da saztavuğu

Türkiye'nin bataklık ve sulak alanlarının neredeyse tamamında yaşadığı bilinen saz tavuklarına, Sultan II. Abdülhamid'in özel bir merakı vardı. Yıldız Sarayı Kuşluk-ı Humayun kayıtları içerisinde hem Limonluk kuşluğunda hem de Yıldız Sarayı havuzunda 50'nin üzerinde saz tavuğu yetiştirilmiştir.

Alt türler

Yaklaşık bir düzine alt türü vardır, bunlar:

• G. c. chloropus (Linnaeus, 1758)
• G. c. galeata (Lichtenstein, 1818) :Kanatlar ve arka, zarifçe düzenli koyu kahverengimsi koyu maviye çalar kurşun rengi grisidir.
• G. c. orientalis (Horsfield, 1821) :Küçük, koyu maviye çalar kurşun rengi gri üst kanat örtü tüyleri ve büyük alın siperiyle.
• G. c. meridionalis (C. L. Brehm, 1831) :Alt Sahra Çölü Afrika ve Saint Helena'da bulunurlar. Görünüş orientalise benzerdir, ama alın siperi daha küçüktür.
• G. c. pyrrhorrhoa (A. Newton, 1861) :Madagaskar, Reunion, Mauritius ve Komorlar'da bulunurlar. Kuyruk örtü tüyleri, kahverengimsi sarıdır.
• G. c. garmani (Allen, 1876) :Peru'dan kuzeybatı Arjantin'e And Dağlarında bulunurlar. Görünüş, galeataya benzerdir, ama daha büyüktürler.
• G. c. sandvicensis (Streets, 1877) :Alt tür, Hawaiian adalarına endemiktir. Büyük alın siperine sahiptir; tarsus (ayak bileği) önde kırmızımsı-portakal rengidir.
• G. c. cerceris (Bangs, 1910) :Uzun bir gaga ve büyük ayaklara sahiptir ve yukarısı daha az kahverengidir.
• G. c. cachinnans (Bangs, 1915) :Görünüş, cercerise benzerdir, ama üst parçaların renkliliği daha çok chloropus gibidir.
• G. c. pauxilla (Bangs, 1915) :Görünüş, cercerise benzerdir ama daha küçüktür.
• G. c. guami (Hartert, 1917) :Alt tür, kuzey Mariana adalarına endemiktir. Vücut kuş tüyü çok koyudur.
• G. c. barbadensis (Bond, 1954) :Alt tür, Barbados'a endemiktir. Görünüş, cercerise benzerdir, ama daha açık baş ve boynu vardırve genellikle daha az soluk gridir.