Skilaks

Karyandalı Skilaks (Yunanca: Σκύλαξ ο Καρυανδεύς Skylax o Karyandeus), Bodrum Yarımadası’nın kuzeyinde yeri tam olarak belirlenememiş Karya, Karyanda'da milattan önce 6. yüzyılda yaşamış Yunan coğrafyacı.

I. Darius'un emri ile, askeri operasyonlara hazırlık amaçlı 30 aylık bir seyahate çıkan Skilaks, bu seyahatine antik çağda gemilerin inşa edildiği İndus Nehri'nde başlamış, sonra Kızıldeniz üzerinden Süveyş'e kadar seyahat etmiştir. Skilaks, seyahatte topladığı bilgileri kılavuz olması amaçlı bir periplus olarak kaleme almıştır. Bu eser Karadeniz, Akdeniz ve Afrika sahillerindeki yüzlerce kentin tarihsel coğrafyası hakkında kısa, fakat yararlı bilgiler vemektedir. Skilaks'ın bu seyahati milattan önce 519 ila 516 yılları arasında yaptığı düşüncesi bilimsel çevrelerde öne çıkmaktadır. Skilaks'ın eseri günümüzde kaybolmuş olsa da, tarihçi Hekataios ve Herodot'un bu eseri kullandığı anlaşılmaktadır.

Ancak metinde MÖ 4. yüzyılda kurulan kentlere dair yapılan göndermeler eserin bu yüzyılda yaşamış, ismini bilmediğimiz bir yazar tarafından kaleme alınmış olabileceği savını desteklemektedir. Bu bakımdan eserin yazarı Pseudo-Skylaks olarak adlandırılır. Çalışma dikkatle incelendiğinde bir gezi yazısı ya da denizcilerin kullanımı için hazırlanmış bir navigasyon rehberi özelliği sergilemez. Bilinen ilk kuramsal/teorik coğrafya çalışmalarından biri kabul edilir. MÖ 4. yüzyıla değin iskan edilmiş üç kıtadaki çeşitli soyları, sayılarını; sırasıyla bölgeleri, kentleri, limanları, ırmakları; iskan edilmiş adaları, halklarını ve bunların hangi tarzda anakarayla ilişki içinde bulunduğunun anlatıldığı kurgusal bir yapılanma içerir. Akdeniz ve Karadeniz’in saatyönünü seyr-ü seferinin yanı sıra Herakles Sütunları’ndan öteye denizaşırı Batı Afrika’ya kadarki sahil şeridindeki kıyı kentlerinin sınırları, birbirlerine olan uzaklıkları, bu mesafenin hangi rota takip edilirse ne kadar zamanda alınabileceği konusunda okuyucu bilgilendirilir. Eserin Afrika bölümü büyük ölçüde seyir subayı Hanno’nun Periplus adlı çalışmasından temel alındığı görünür.

Literatür

• Arslan, Murat. (2012). Pseudo-Skylaks: Periplous. MJH : Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi / Mediterranean Journal of Humanities. II. 239-257. 10.13114/MJH/20122783. 29 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.