Vikipedi

Sungurlu

ilçe
(Sungurlu, Çorum sayfasından yönlendirildi)

Sungurlu, Çorum ilinin yönetim sınırları içinde yer alan bir ilçedir.

Sungurlu
İlçe
Türkiye'de yeri
Türkiye'de yeri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlÇorum
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamMutlu Köksal
 • Belediye başkanıMuhsin Dere (MHP)
Rakım750 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam49.082
 • Kır
16,980
 • Şehir
30.910
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu19300
İl alan kodu0364
İl plaka kodu19

Karadeniz ile başkent arasında yer alan otoyol üzerinde olması nedeniyle ilçe merkezi gelişmiş olup aynı zamanda Çorum ilçeleri arasında da en fazla merkezi nüfusa sahiptir.

Tarihi

değiştir

Sungurlu'nun, adını Sunguroğlu Mehmet Bey'den aldığı rivayet edilir. Sungurlu, Osmanlı döneminde Sivas eyaletine bağlıydı.

Sungurlu yöresi, sırasıyla Asurlular, Hititler, Frigler, Kimmerler, Moğollar, İskender, Galatlar yönetiminde bulunduktan sonra Romalıların sonra da Bizanslıların eline geçmiştir. Anadolu kapılarının Türklere 1071 yılında gerçekleşen Malazgirt Meydan Muharebesi ile açılmasından sonra Sungurlu ve yöresi Danişment Ahmet Gazi tarafından Bizanslılardan alınarak Türklerin idaresine ve egemenliğine geçmiştir.

Anadolu'nun birçok bölgesi gibi bu bölge de ilk çağlardan beri gelmiş geçmiş çeşitli, kültür medeniyetlerin izlerini taşır. Yörede ilk yerleşmeler Kalkolitik dönemde (MÖ 3000) olmasına rağmen, uygarlığın gelişmesi daha sonraki yıllarda olmuştur. MÖ 1800-MÖ 1200 yıllarında Anadolu'da yaşayan yerli kavimlerden Hattiler bu bölgeyi önemli bir yerleşim merkezi haline getirmiştir. Daha sonra bölgeye hakim olan Hititler ise Hattuşa'yı (Boğazköy'ü) başkent yapmışlardır.

Asurlu tüccarların yapmış olduğu "Karum" denilen iş merkezinin burada kurulması, Karadeniz, Akdeniz ve Ege havzasının Kuzeydoğu Anadolu ile İran Yaylası'na bağlanan ve tarihte "Kral Yolu" olarak bilinen, ünlü ticaret yolunun da buradan geçmesi bölgenin önemini iyice arttırmıştır. Tarihi Kral Yolu'nun tabiat şartları etkisiyle, bölgede hangi güzergâhı takip ettiği bilinmemekle beraber bazı ipuçlarından yola çıkarak, Sarıkaya Köyü'nün doğusunda Hacıbağ, güneyinde Dutluk (Öteyüz mevkii), Müdü Köyü'nün güneybatısında bulunan Karice'nin Gedik mevkiinden geçmiş olması muhtemeldir. Bu düşünceyi kuvvetlendiren bulgular arasında;

  1. Mezar kalıntılarının doğu ve batı ekseninde olması,
  2. Yukarıda bahsettiğimiz güzergahta bulunan sivri tepelerin oyularak, geçişe uygun hale getirilmesi.
  3. Adı geçen güzergahın yol için elverişli olması
  4. Delice'nin Höyük'e geçişin kısa mesafeli olması gibi...

Sungurlu'da bulunan başlıca yapılar:

  • Ulu Camii
  • Eski Hamam
  • Eski karakol
  • Saat kulesi (Restore edildi)
  • Sungurlu konakları
  • Taş Köprü

Saat kulesi mimari bir yapıttır fakat tarihi nitelik taşımamaktadır. Ulu Camii ise Selçuklu beylerinden Sungur Bey'den kalmadır. Ulu Camii belediye binasının yanında yer almaktadır. Ayrıca mesire yerleri vardır. Örneğin toplu dağ ve şehitler tepesi gibi.

Sungurlu adı Ulu Camii ve hamamını yaptıran Selçuklu beyi Sungur Han'dan gelmektedir.

Tarihî eser yerleri olmamasına karşın çok da uzak olmayan Alacahöyük, Hattuşaş vb. yerler gezilebilir.

1872-73 yıllarında Sungurlu'da; 310 Ermeni, 250 Türk ve 30 Rum hanesi bulunmaktaydı, 20. yüzyılın başlarında Sungurluda 1275 Ermeni yaşamaktaydı. Ermeniler zanaat, ticaret ve çiftçilikle uğraşmaktaydılar, özellikle demircilik ve terzilik gelişkindi. Köyde Sb. Asdvadzadzin adlı kilise mevcuttu. 19. yüzyılın sonlarında ise Sungurlu'daki Ermeni Haygazian kolejinin 200 öğrencisi vardı.[2]

Cumhuriyet Dönemi

değiştir

1921 yılına kadar Ankara Vilayetine bağlı bir sancak merkezi olan Çorum, sonradan müstakil bir sancak, 24 Nisan 1924 tarihinde de il (vilayet) olmuştur. Alaca, İskilip, Mecitözü, Osmancık ve Sungurlu İlçeleri de Çorum’a bağlanmıştır. Boğazkale Bucağı ilçemize bağlı iken 04.07.1987 gün ve 3392 sayılı kanunla müstakil bir ilçe haline gelerek ilçemizden ayrılmıştır.

Sungurlu İlçesinin tarihte iki yerleşim merkezi olmuştur:

  1. Eski Sungurlu: Bugünkü Sungurlu’nun batısındadır. Şimdiki Kuzuluk (Akçay ve Tuğcu arasında) denilen yerde kurulmuştur. Eski Sungurlu “Küçük Kıyamet” adı verilen 1509 tarihinde 40 aralıkla süren depremle yıkılmış ve şehir bugünkü yerine inşa edilmiştir. Eski Sungurlu’nun çok geniş yer kapladığı, 80.000 nüfusa ve 20.000 haneye sahip olduğu tahmin edilmektedir.
  2. Yeni Sungurlu: Eski Sungurlu’nun depremle yok olmasından sonra şehir biraz doğuya doğru Sarıtepe eteklerinde yeniden kurulmuştur. Yeni Sungurlu kurulduğu günden beri 4 isim değiştirmiştir.
    1. Kalınsaz: Yavuz Sultan Selim 1515 tarihinde doğu seferine giderken, şimdiki bağların içinden geçen göç yolundan (Gökkaya mevkiinden Karşıyaka Semtine gelen mezarlığın yanından geçen yol) Sungurlu’ya geldiği ve Manastır Tepesinin ön tarafındaki boşlukta konaklamıştır. Yavuz Sultan Selim’in “amma da kalın sazlık” demesinden dolayı Kalınsaz adını almıştır.
    2. Budaközü: Şehrin ortasından geçen Budaközü Çayına ithafen söylenmiştir.
    3. Sungurlu: Maraş Bey’in zulmünden kaçıp gelen Sungur Bey’e ithafen denmiştir.

Sungurlu, Osmanlı İmparatorluğu Döneminde 1866 yılında ilçe ve belediye olmuştur. İlk belediye başkanlığı görevine de Ermeni asıllı Gregoryan Efendi atanmıştır.

Nüfus

değiştir
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[3] 40.478 5.249 35.229
1935[4] 47.184 5.250 41.934
1940[5] 51.013 5.821 45.192
1945[6] 52.702 5.562 47.140
1950[7] 62.429 6.452 55.977
1955[8] 68.225 7.720 60.505
1960[9] 76.382 10.619 65.763
1965[10] 83.038 12.886 70.152
1970[11] 90.006 16.993 73.013
1975[12] 95.568 21.641 73.927
1980[13] 100.000 24.309 75.691
1985[14] 103.151 28.780 74.371
1990[15][a] 81.665 30.521 51.144
2000[16] 80.840 35.397 45.443
2007[17] 64.631 34.227 30.404
2008[18] 62.939 34.211 28.728
2009[19] 61.210 34.470 26.740
2010[20] 59.283 34.159 25.124
2011[21] 57.385 33.546 23.839
2012[22] 55.922 33.359 22.563
2013[23] 54.099 32.585 21.514
2014[24] 51.975 31.986 19.989
2015[25] 50.214 31.568 18.646
2016[25] 49.211 31.204 18.007
2017[25] 48.554 30.980 17.574
2018[25] 49.082 31.149 17.933
2019[25] 48.158 30.995 17.163
2020[25] 47.890 30.910 16.980


Notlar

değiştir
  1. ^ Boğazkale ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  2. ^ Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, Թ.Խ. Հակոբյան, Ստ.Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ.Խ. Բարսեղյան" http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=61&dt=HY_HY&pageNumber=3788
  3. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  4. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  6. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  10. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  23. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  24. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  25. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Sungurlu Nüfusu - Çorum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Çorum Sungurlu Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sungurlu&oldid=33640521" sayfasından alınmıştır