Tümel
Tümel, külli veya evrensel (İngilizce: Universal), bütün varlıkları ve var olan her şeyi kapsayan, düşünülen şeyleri içine alan; özel ve birbirinden ayrı özellikler taşıyan şeylerin (tikel) paylaştığı ortak özelliği dile getiren felsefe ve metafizik kavramıdır.[1] Tümel, insanın nesnel ilişkileri bilme derecesini dile getiren tekil ve tikel kavramlarıyla birlikte birbirleriyle sıkı bir ilişki içinde olan üç felsefe kavramından biridir.[2][a]
Örneğin: tekerlek, yemek tabağı ve halka birbirinden ayrı özellikteki "tekil" nesnelerdir. Bu nesnelerde ortak olan dairesellik özeliğinin evrensel yani tümel olduğu söylenebilir. Dairesel olan nesneler, tümel olanın, daha doğru bir deyişle belirli bir evrenselin birer örneğidirler. Dikkat edilirse buradaki açıklama düzlemi dünya ölçekli olup tüm evreni kapsamak durumunda olmadığından evrensel sözcüğünün simgesel olduğunun ayırt edilmesi onun yanlış kullanımının önlenmesi bakımından önemlidir.
Adcılık anlayışı tümellerin gerçek ya da nesnel hiçbir varlığa sahip olmadıklarını, gerçek olarak dünyada var olanların tikeller olduğunu; Kavramcılık ise tümellerin sadece insan zihninde bir "kavram" olarak var olduğunu savunur. Realizm fikri ise tümellerin gerçek ve bağımsız bir varoluşa sahip olduğunu savunur.[3]
Ayrıca bakınız
değiştir
Notlar
değiştir- ^ Tekil-Tikel-Tümel (İngilizce: Singular-Particular-Universal; Osmanlı Türkçesi: Müfret-Cüzi-Külli)
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2017.
- ^ Hançerlioğlu, Orhan (1989). Felsefe Sözlüğü (7 bas.). Remzi Kitabevi. s. 7. ISBN 975-14-0089-9.
- ^ Weeks, Marcus. Dakikalar İçinde Felsefe. Kronik Kitap. s. 146. ISBN 978-625-8431-21-6.
 | Felsefe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |