Türk futbolunda lig sistemi
Tarihçe
değiştirMillî Lig kurulmadan önce Türkiye'nin bazı illerinde (İstanbul, İzmir, Eskişehir, Adana, Trabzon, Bursa)[1] mahalli ligler kurulmuştu. Bu liglerden İstanbul Ligi ise yabancılar, özellikle de İngiliz askerler ve tüccarlar [2] tarafından kurulmuştur. Türkiye topraklarında yapılan ilk maç ise 1897 yılında İzmir'den İstanbul'a gelen İzmir Karması'yla İstanbul Karması arasında oynanmıştır.[1]
1905 yılından itibaren Türk futbol kulüplerinin kurulmasıyla birlikte Cuma Ligi, Pazar Ligi ve İstanbul Futbol Ligi gibi organizasyonlar oluşturulmuştur. Daha sonra, 1918 yılında Beşiktaş, Cuma Ligi'ne katılma talebiyle Lig Tertip Komitesi'ne başvurdu ve bu istekleri uzun bir bekleme süresinden sonra reddedildi.[3] Şeref Bey yeni bir lig kurulması fikrini ortaya atmış, Cuma Ligi'ne alınmayan ve bu fikri destekleyen kulüpler ile birlikte İstanbul Türk İdman Birliği Ligi'ni kurmuştur.
1923 yılında Türkiye Futbol Federasyonu, Yusuf Ziya Öniş başkanlığında kurulmuştur. Yeni kurulan federasyon, 21 Mayıs 1923 tarihinde FIFA'ya, 1962 yılında UEFA'ya üye olmuştur.
Türkiye'de futbol, ulusal çapta 1936-1950 yılları arasında İstanbul, Ankara, İzmir şehirlerinin takımlarının ağırlıkta olduğu Millî Küme adlı deplasmanlı bir ligde oynanmıştır.
Türkiye millî futbol takımının 1954 FIFA Dünya Kupası'na katılması ile birlikte Federasyon, profesyonel bir ligin kurulmasına karar vermiştir. Bu doğrultuda, 1956-57 ve 1957-58 sezonlarında Federasyon Kupası adında bir lig düzenlenmiştir. Bu iki sezonda şampiyonluk kupasını kazanan Beşiktaş futbol takımı Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nda ülkemizi temsil hakkı kazanmıştır.
1959 yılında, şu andaki adı Süper Lig olan Millî Lig kurulmuştur. Düzenlenen ilk sezonda ligin şampiyonu Fenerbahçe olmuştur. Ligin ilk golünü İzmirsporlu Özcan Altuğ atmıştır. Yeni kurulan ligin ilk sezonunda gol kralı ise Galatasaraylı Metin Oktay olmuştur.
1962 yılında Federasyon, UEFA'ya üye olmuş ve bunun sonucunda UEFA Kupa Galipleri Kupası'na takım göndermeye hak kazanmıştır. Bu sebeple, aynı yıl Türkiye Kupası organize edilmeye başlamıştır. İlk kupayı Galatasaray kazanmıştır.
1963 yılında, şu andaki adı 1. Lig olan Türkiye 2. Futbol Ligi kurulmuştur. Bu ligin ilk kazananı Şekerspor olmuştur.
1967 yılında 3. Lig düzenlenmeye başlamıştır.
1989-90 sezonunda, 15 Ekim 1989 tarihinde Beşiktaş, Adana Demirspor'u 10-0 yenerek, Türkiye profesyonel futbol liglerindeki en farklı skora ulaşmıştır. Galatasaray, 2023-24 sezonunu 102 puanla kapatmış ve Süper Lig tarihinde bir rekor kırmıştır.
1991-92 sezonunda Beşiktaş, Türkiye 1. Futbol Ligi'ni namağlup şampiyon olarak bitirmiştir. Aynı sezonun son haftasında Fenerbahçe, Gaziantepspor'u 8-4 yenerek rekor kırmıştır.
Türkiye'de mevcut olan lig sistemine 2010 yılında geçilmiştir. 4 kademe şeklinde (Süper Lig, 1. Lig, 2. Lig, 3. Lig) profesyonel Lig oynanmaktadır. Profesyonel Liglerde 126 takım mücadele etmektedir. Amatörden Profesyonele geçiş için Bölgesel Amatör Ligler kurulmuştur. Burada da 12 grup halinde oynanan sezonda şampiyonlar play off oynayıp 3. Lige yükselmektedir. Amatör Ligler ise idari olarak her il bazında süper amatör, 1. Amatör ve 2. amatör şeklinde 3 kademede oynanmaktadır.
Lig tablosu
değiştir| Seviye | Ligler | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Süper Lig 19 kulüp (2025-26 sezonundan itibaren 18) | |||||||||||||||||||
| 2 | 1. Lig 20 kulüp (2025-26 sezonundan itibaren 19) | |||||||||||||||||||
| 3 | 2. Lig Beyaz Grup 18 kulüp |
2. Lig Kırmızı Grup 18 kulüp | ||||||||||||||||||
| 4 | 3. Lig 1. Grup 16 kulüp |
3. Lig 2. Grup 16 kulüp |
3. Lig 3. Grup 16 kulüp |
3. Lig 4. Grup 16 kulüp | ||||||||||||||||
| 5 | BAL Ligi 1. Grup 14 kulüp Diyarbakır (3), Siirt Mardin Batman Bingöl Muş Bitlis Van Ağrı Iğdır Hakkari Şırnak |
BAL Ligi 2. Grup 15 kulüp Ordu (2) Giresun (2) Gümüşhane (2) Rize (2) Trabzon (2) Artvin Ardahan Erzurum Erzincan Kars |
BAL Ligi 3. Grup 15 kulüp Malatya (4) K.Maraş (3) Sivas (2) Adıyaman (2) Şanlıurfa (2) Elazığ Tunceli |
BAL Ligi 4. Grup 15 kulüp Adana (3) Hatay (3) Gaziantep (3) Kayseri (2) Kilis Osmaniye Niğde Nevşehir |
BAL Ligi 5. Grup 16 kulüp Ankara (3) Bolu Zonguldak Karabük Bartın Kırıkkale Çankırı Çorum Amasya Kastamonu Sinop Samsun Yozgat Düzce |
BAL Ligi 6. Grup 14 kulüp Mersin Antalya (3) Konya (3) Eskişehir (2) Isparta Aksaray |
BAL Ligi 7. Grup 15 kulüp İzmir (5) Aydın (3) Denizli (3) Muğla (2) Burdur Afyon |
BAL Ligi 8. Grup 16 kulüp Bursa (4) Manisa (4) Balıkesir (3) Kütahya (3) Çanakkale (2) |
BAL Ligi 9. Grup 16 kulüp Kocaeli (5) Sakarya (4) Yalova (2) Tekirdağ (2) Bilecik Kırklareli Edirne |
BAL Ligi 10. Grup 17 kulüp İstanbul (17) | ||||||||||
|
6 |
Süper Amatör Lig | |||||||||||||||||||
|
7 |
1. Amatör Lig | |||||||||||||||||||
| 8 | 2. Amatör Lig Adana, Afyonkarahisar, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Düzce, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Hatay, İstanbul, Kayseri, Kırklareli, Kocaeli, Kütahya, Manisa, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Şanlıurfa, Tekirdağ, Yalova, Zonguldak, Batman, Mardin, Trabzon | |||||||||||||||||||
Kaynakça
değiştir- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2012.
- ^ "Yeni Ligin Kuruluşu". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012.
 | Türkiye ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Futbol ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |