Türkiye'de avukatlık
Türkiye'de avukatlık kanunda "bir kamu hizmeti ve serbest meslek" olarak tanımlanmıştır. Avukatlar, hakim ve savcılar gibi yargı erkinin kurucu unsuru olup bağımsız savunmayı serbestçe temsil ederler (Avukatlık Kanunu madde 1). Kural olarak bağımsız çalışan avukatların devlet kurumlarında ve özel işletmelerde de çalışmaları mümkündür.
Türkiye'de avukatlık mesleği 1876 yılında yabancılara yardımcı olmak için kurulmuştur.[1] Avukatlık mesleğinin Türkiye'deki tarihini ve gelişimini anlamak için alanında yazılmış en önemli kitap Av. Ali Haydar Özkent'in 1940'ta yayınladığı Avukatın Kitabı adlı eseridir.
Avukatlığın amacı
değiştirTürkiye'de avukatlığın amacı; hukuki ilişkilerin düzenlenmesini, her türlü hukuki olay ve uyuşmazlığın adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümü ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır. Avukat bu amaçla hukuki bilgi ve tecrübelerini adalet hizmetine ve kişilerin yararlanmasına tahsis eder. Yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya ait bankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadır. Kanunlarındaki özel hükümler saklı olmak üzere, bu kurumlar avukatın gerek duyduğu bilgi ve belgeleri incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bu belgelerden örnek alabilmek için avukatın vekâletname ibraz etmesi gerekir (Av. K. m. 2).
Avukatlık tekeli
değiştirTürkiye'de hukuki meselelerde görüş bildirmek, mahkeme, hakem veya yargılama yetkisi bulunan diğer organlar huzurunda gerçek ve tüzel kişilere ait hakları dava etmek ve savunmak, adli işlemleri takip etmek, bu işlere ait bütün evrakı düzenlemek, yalnız baroya kayıtlı avukatların yapabileceği işlerdir. Avukatlar sayılanlar dışında kalan resmi dairelerdeki bütün işleri de takip edebilirler (Av. K. m. 35).
Avukatlık Kanunun'da 2001 yılında 4667 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle avukat, "yargının kurucu unsuru" olarak tanımlanmıştır. Bu yasal tanım ile avukatların üç temel erkten biri olan yargı erkini kullanan, bu erki paylaşan görevliler olduğu kabul edilmiştir. Türk Ceza Kanunu 6/1/d maddesi ile de "yargı görevlilerinin" hakim, savcı ve avukat olduğu 2005 yılında pozitif hukukumuzda kabul edilmiştir. Bahsedilen "erki kullanma", "erki paylaşma" unsuru, avukatlara "avukatlık yetki tekeli" olarak verilen görevin dayanak ve nedenini oluşturmaktadır. Sivil toplumcu bazı bakış açıları ile avukatın devletleştirildiği savı ise aslında yurttaşın yargıda vekili ile yer almasına olanak veren ve böylece demokrasinin de katılımcı şekilde yargıda gerçekleşmesine olanak veren bu hukuk teorisi ve gerçekliğe yöneltilen eleştirilerin gerçekçi ve doğru olduğunu kabul etmemek gerekir.
Avukatlık mevzuatı
değiştirAvukatlık mesleğine ilişkin ilk yasal düzenlemeler Osmanlı döneminde yapılmıştır. Avukatlığa kabul, avukatlıkla bağdaşmayan yasak haller, avukatlık stajı, avukatın hak ve ödevleri, barolar ve Türkiye Barolar Birliği, avukatların disiplin işlem ve cezaları, avukatlık sözleşmesi gibi konular Avukatlık Kanunu ve bu kanun gereğince çıkarılan yönetmeliklerle düzenlenmiştir. Türkiye'de avukatlık yapanlar ayrıca Türkiye Barolar Birliği Meslek Kuralları ile bağlıdırlar.
Türkiye'de avukatlık mesleğine kabul edilebilmesi için bazı yasal şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar, Avukatlık Kanunu'nun ilgili maddelerinde düzenlenmiştir. Aşağıda, avukatlığa kabul, istisnalar ve mesleğe kabulde engeller, maddeler halinde açıklanmıştır:
Avukatlığa kabul şartları
değiştirAvukatlık mesleğine kabul edilebilmek için şu şartların sağlanması gereklidir:[2]
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,
- Türk hukuk fakültelerinden birinden mezun olmak veya yabancı bir ülkede hukuk fakültesi mezunu olup Türkiye hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden başarılı bir sınav vermiş olmak,
- Avukatlık stajını tamamlamak ve staj bitim belgesi almak,
- Baro levhasına yazılmak istenen baro bölgesinde ikamet etmek,
- Avukatlık Kanunu'na göre avukatlığa engel bir duruma sahip olmamak.
İstisnalar
değiştirBelirli mesleki geçmişe sahip kişiler için avukatlık mesleğine kabulde bazı istisnalar uygulanabilir. Bu istisnalar şunlardır:
- Adli, idari ve askeri yargı hâkimlik ve savcılıklarında, Anayasa Mahkemesi raportörlüklerinde, Danıştay üyeliklerinde, hukuk fakültelerinde profesörlük, doçentlik veya yardımcı doçentlik görevlerinde en az dört yıl hizmet etmiş olanlar,
- Kamu kurum ve kuruluşlarında hukuk müşavirliği görevinde en az on yıl çalışmış olanlar,
Yukarıdaki kişiler için staj yapma şartı aranmaz.
Türk vatandaşları veya Türk vatandaşlığına kabul edilenlerden, yabancı bir ülkede hukuk fakültesi mezunu olup, mezun oldukları yerde dört yıl süreyle hâkimlik, savcılık veya avukatlık yapmış olanlar da istisna kapsamında değerlendirilebilir. Bu kişilerin, eksik derslerini tamamlamış ve Türkçe yeterliliklerini sınavla kanıtlamış olmaları gerekmektedir.
Engeller
değiştirAşağıdaki durumlar, avukatlık mesleğine kabul için engel teşkil eder:
- Kasten işlenen bir suçtan dolayı iki yıldan fazla süreyle hapis cezasına hüküm giymiş olmak veya yüz kızartıcı suçlardan mahkûmiyet,
- Kesinleşmiş bir disiplin kararı sonucunda hâkim, memur veya avukat olma niteliğini kaybetmiş olmak,
- Avukatlık mesleğiyle bağdaşmayan bir işte çalışmak,
- Mahkeme kararıyla kısıtlanmış olmak,
- İflas etmiş olup itibarı iade edilmemiş bulunmak,
- Sürekli olarak avukatlık mesleğini icra etmeye engel teşkil eden bir sağlık durumuna sahip olmak.
Ayrıca, yüz kızartıcı suçlardan mahkûm olanların cezası ertelenmiş, affedilmiş veya paraya çevrilmiş olsa dahi avukatlık mesleğine kabul edilmez.
Kaynakça
değiştir- ^ [1] 5 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yunusov A. S, Kaznaev A. O. (2016). «Advocacy in Turkey». Eurasian Advocacy, p. 16-22.
- ^ "1136 sayılı Avukatlık Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 17 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2024.