Tabanca Yıldızı
Tabanca Yıldızı (İngilizce'de Pistol Star), Samanyolu Gökadası'nın bilinen aydınlatma gücü en yüksek yıldızlarından bir mavi üstündevdir. Galaksi merkezi'nde bulunan Beşiz Kümesi içindeki pek çok büyük kütleli genç yıldızdan birisidir. İsmini aydınlatmış olduğu Tabanca Bulutsusu'ndan alır. Yıldız, Yay takımyıldızı içinde yaklaşık olarak 25.000 ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır. Yıldızlararası tozun soğurucu etkisiyle gizlenmemiş olsaydı, 4. kadirden bir yıldız olarak çıplak gözle gözlemlenebilecekti.
 HUT NICMOS tarafından elde edilen Tabanca Yıldızı ve Tabanca Bulutsusu'nun yapay olarak renklendirilmiş fotoğrafı. | |
| Gözlem verisi | |
|---|---|
| Takımyıldız | Yay |
| Sağ açıklık (α) | 17sa 46d 15,240s[1] |
| Dik açıklık (δ) | -28° 50′ 03,58″[1] |
| Görünür büyüklük (V) | görünmez 4[1] |
| Görünür büyüklük (J) | 11,828 |
| Sınıflandırma | |
| Tayfsal sınıf | B |
| Değişen yıldız tipi | düzensiz; cLBV |
| Astrometri | |
| Dikey hız () | -3,4 km/s |
| Özdevinim (μ) | RA: -10,16 mys/y Dec.: -23,21 mys/y |
| Iraklık açısı (π) | 5,40 ± 1,68 mys |
| Uzaklık | 25.000 Iy |
| Özellikler | |
| Kütle (m) | 80-150 M☉ |
| Yarıçap (r) | 306[2] R☉ |
| Aydınlatma gücü | 1.600.000[2] L⊙ |
| Sıcaklık | 11.800[2] K |
| Dönüş süresi | 1265 gün |
| Dönüş hızı () | 20 km/s |
| Yaş | ≈4×106 |
| Katalog belirtmeleri | |
Pistol Star, V4647 Sgr | |
Keşif
değiştirGökadamız, Tabanca Yıldızı'nın bulunduğu konum nedeniyle yüzeyinden saldığı bu muazzam ışığı engellemektedir. Öyle ki, yeryüzündeki en güçlü optik teleskoplar bile Tabanca Yıldızı'nı görsel bölgede görüntüleyemezler. Ancak, yaydığı kızılötesi ışığın en fazla %10'u Dünya'ya ulaşabilmektedir. Bu sayede onu ancak algılama yeteneği yüksek kızılötesi dedektörlerle donatılmış teleskoplarla görebiliriz. Bundan dolayı, varlığı ilk kez 1990 yılı başlarında Dünya'da bulunan teleskoplara takılı bu tür bir dedektörle tespit edilebilmiştir.
Tabanca Bulutsusu içerisindeki bu dev yıldızın ilk belirgin görüntüsü 13 Eylül 1997'de Hubble Uzay Teleskobu'yla elde edildi. Yıldız, gözle görülemeyen ışınımının kızılötesi ışınımı algılayan bir dedektör sayesinde görüntülenebilmiştir. Başlıktaki bu yıldıza ait fotoğraf, gerçekte onun çıplak gözle görülebileceği görüntüsü değildir. Bilim adamları, renk çevirimi denilen bir tekniği kullanarak, hedeflenen cismi olduğu gibi görmeye çalışmaktadırlar.
Özellikler
değiştirYaklaşık 4 milyon yıllık yaşı süresince güneş kütlesinin on beş katı kadarlık bir maddeyi püskürterek kendisini çevreleyen dev bulutsuyu oluşturmuştur. Bulutsunun, Tabanca Yıldızı ile aynı kimyasal kompozisyona sahip olduğunun tespiti bunu destekleyen bir diğer önemli bulgudur. Tabanca Bulutsusu o kadar yaygındır ki, Güneş'e en yakın yıldız olan Alfa Centauri arasındaki mesafe kadar bir boşluğu kaplamaktadır. Yani boyutu yaklaşık 4 ışık yılı (40 trilyon km) dır. Benzer bir yapı gökadamızın bir başka üstündev yıldızı olan Eta Carinae çevresinde de mevcuttur. İlginç olan şudur ki; yapılan hesaplamalara göre Tabanca Yıldızı'nın ilk oluştuğu andaki kütlesi teorik üst limiti (100 güneş kütlesini) aşmaktadır. Gök bilimciler, bu kadar aşırı bir kütleye sahip bir yıldızın gökada merkezine yakınlığının tesadüf olmadığına dikkat çekmektedirler. Tabanca Yıldızı'na ilişkin bulgular, yıldız oluşum sürecinde bize model oluşturan Güneş'ten daha yüksek kütleli yıldızların gökada merkezi civarında oluşmaya meyilli olduklarını göstermektedir.
Tabanca Yıldızı'nın kütlece güneşten yaklaşık 150 kez daha büyük olduğu hesaplanmaktadır. Çapının ise yaklaşık olarak 400 milyon km olabileceği tahmin edilmektedir ki bu değer onun Güneş'in bulunduğu noktada olması durumunda Dünya'yı içine alabileceğini göstermektedir. Oluşturduğu yıldız rüzgarı, Güneş'ten 10 milyar kat daha güçlüdür. Yaşı ve geleceği tam olarak bilinmemektedir ancak, 1 ile 3 milyon yıl içerisinde yaşamının bir süpernova veya üstünnova olarak sonlanacağı tahmin edilmektedir. İlk bulgular, Güneş'ten 100 milyon kat fazla güç üreten bu yıldızın bilinen aydınlatma gücü en yüksek yıldız olabileceğini düşündürmüştür. Tabanca Yıldızı, tıpkı Eta Carinae gibi parlak mavi değişenler sınıfına dahil edilmektedir.[3] Bu özellikleri nedeniyle bir değişen yıldız olarak V4647 Sgr adıyla da anılır.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b c "V* V4647 Sgr -- Variable Star of irregular type". SIMBAD. 17 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013.
- ^ a b c DOI:10.1088/0004-637X/691/2/1816
- ^ Najarro, F. (2005). "The Fate of the Most Massive Stars". ASP Conference 332. ss. 58-68.
Dış bağlantılar
değiştir
- NASA Discovery press release, Oct 7, 19977 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Pistol Star Fact Sheet16 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Further details on the Pistol Star from hubblesite.org23 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- "The Pistol Star", Donald F. Figer et al. (İngilizce)
- Tim Thompson about the Pistol Star30 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)