Taha Toros
Ömer Taha Toros[3] (1910,[1][2] Adana - 26 Ocak 2012, İstanbul), Türk kültür tarihi araştırmacısı ve yazardır.
Taha Toros | |
|---|---|
| Doğum | 1910[1][2] Adana, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 26 Ocak 2012 (102 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Kültür tarihi araştırmacısı, yazar |
Hayatı
değiştirÇocukluğu
değiştir1910 yılında Adana'da dünyaya geldi.[1][2] Annesi, çoğu ufak yaşlarda hayatını kaybeden dokuz çocuk dünyaya getirmiştir. Ailenin beşinci çocuğu olan Taha Toros, çocukluk yıllarında kalp hastalığı geçirmiş, kalbinin vücuduna göre büyük olduğu tespit edilmiştir. Bu yüzden okullarda jimnastik dersinden, hatta çocuk oyunlarından bile uzak kalması çocukluğuna dair üzüntü verici bir anıdır.
"Taha" ismini almasının ilginç bir hikâyesi vardır: Kendisinden on beş ay evvel doğan Ömer isimli kardeşi henüz bir yaşındayken ölmüştür. Yedi aylıkken erken doğum ile dünyaya gelen Taha Toros'a üç ay önce vefat eden kardeşinin henüz defterden silinmemiş olan nüfus kağıdı verilmiş, Toros bu nüfus kağıdını tahsil hayatında ve askerlikte de kullanmıştır. Ailedeki geleneğe göre isimler doğum tarihini belirtmek üzere ebced hesabıyla veriliyordu. Ancak aile, Rumi takvime göre 1328 sayısını tutturacak bir isim bulamamıştı. Dönemin Musul milletvekili Taha Efendi konudan haberdar olmuş ve ebced hesabına uygun olmasa da bebeğe kendi adını armağan etmiştir. Kurtuluş Savaşı zaferle sonuçlanmış. Tarih 18 Mart 1923. Mustafa Kemal Paşa, Latife Hanım ile evlenmiş, eşi ile birlikte Çukurova’ya geliyor. Ben İttihat Mektebi’nde dördüncü sınıftayım. Atatürk ve eşi Latife Hanım’ın karşısında “Kahraman Gazi” başlıklı şiiri okudum; “Hoş geldin Tarsus’a Kahraman Gazi Yurdumu düşmandan kurtaran Gazi Bayrak ol göklerde dalgalan Gazi Hoş geldin, hoş geldin Kahraman Gazi…
Gençliği
değiştirÖnceleri müzik ve karikatürle ilgilenen Taha Toros, Adana Lisesi'nde birinci sınıfta okurken ünlü edebiyat tarihçisi İsmail Habib Sevük'ün teşvikiyle edebiyatla da ilgilenmeye başladı. Hayat mecmuasında şiirlerinin yayımlanmasıyla şiire iyiden iyiye merak sardı. Bir yandan da folklor çalışmalarına katılıyordu. 1929-1930 ders yılında Adana Lisesi'nden mezun oldu ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kayıt yaptırdı. Atatürk’ün, 1930’daki İstanbul Üniversitesi’ni ziyareti esnasında derste bulunan İÜ Hukuk Fakültesi öğrencilerinden birisidir. 1 Eylül 1933 tarihinde mezun oldu ve maliye teşkilatında çalışmaya başladı. 1937'de Adana Ticaret ve Sanayi Odası Genel Sekreterliği'ne atanarak Adana'ya geri döndü.
Sonraki yıllar
değiştir1937 ve 1940 yılları arasında Adana Ticaret ve Sanayi Odası'nda genel sekreter olarak çalıştı. Bu dönemde Çukurova ve Toroslar'da geniş kapsamlı folklor araştırmaları yaptı. 1941'de Ticaret Bakanlığı bünyesinde başmüfettiş olarak çalışmaya başladı. Görevi gereği birkaç kez gönderildiği Paris'te Türk kültür tarihiyle ilgili araştırmalar yaptı. Vatikan arşivlerinde Osmanlı Devleti ile Papalık arasındaki ilişkileri inceledi. Polonya'da konferanslar verdi. 1975'te emekli olana dek Türkiye'nin bütün illerini dolaşarak, gittiği her yerin folklor ve edebiyatıyla ilgilenmeyi sürdürdü. Yayımlanmış birçok kitabının yanı sıra gazetelerde ve dergilerde de çok sayıda yazısı yayımlanmıştır.
Toros, 26 Ocak 2012 tarihinde Etiler'deki evinde öldü. Taha Toros, vasiyeti doğrultusunda sessizce toprağa verildi. Mezarı Zincirlikuyu Mezarlığı'ndadır.[4]
Taha Toros Arşivi
değiştirTaha Toros, Türk kültür tarihi ile ilgili zengin bir arşive sahipti. Bu arşiv vefatına dek İstanbul'un Etiler semtindeki evinde bulunmaktaydı. 2015 yılında İstanbul Şehir Üniversitesi tarafından alınan arşivinin bir bölümü İstanbul Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen, “Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği” projesi kapsamında dijital ortama aktarıldı.[5] 2020 yılında İstanbul Şehir Üniversitesi'nin kapatılması nedeniyle arşive erişim engellense de [6] Nisan 2021 itibarıyla yeniden kamuya açılmıştır.[7]
70 yılı aşkın bir süredir araştıran Taha Toros, arşiv sevdasını Mazi Cenneti I adlı kitabında şu cümlelerle özetler: "Arşiv oluşturmak, özellikle ülkemizde nadir yetişen biyograf olmak, bibliyografyada uzmanlık kazanabilmek, yararına yürekten inandığım, kültür zenginliklerindendir. Yaşamım boyunca bunu yapmaya çalıştım. Aslında bu konularla ölesiye uğraşmak, tedavisi mümkün olmayan bir hastalık gibidir. Bugün kanserin bile tedavisi mümkün. Ama "arşiv" hastalığının tedavisi yok!. Ne diyelim, Tanrı, bu türden hastalığa yakalananları kurtarmasın!"
Yapıtları
değiştir- Toros Demetleri (1929)
- İki Ses Geliyor (şiirler, 1934)
- Türk Kadın Şairleri (antoloji, 1934)
- Seyhan Efsanesi (1935)
- Toroslarda Tahtacı Oymakları (1938)
- Köy İktisadiyatı (1938)
- Şair Ziya Paşa'nın Adana Valiliği (1940)
- Dadaloğlu (1940)
- Türk Hatipleri (1949)
- Geçmişte Türkiye-Polonya İlişkileri (1983)
- Fikret Mualla (1986)
- İlk Kadın Ressamlarımız (1988)
- Mazi Cenneti 1 (1992)
- Kahvenin Öyküsü (1998)
- Türk Edebiyatından Altı Renkli Portre (1998)
- Nazım Hikmet (2005)Cumhuriyet Kitapları
Kaynakça
değiştir- Tan, Nail. Şair, Araştırmacı, Biyografi Yazarı Ö. Taha Toros15 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Türk Dili, Sayı:722, Şubat 2012
- ^ a b c @mezarlikgezgini (19 Haziran 2020). "Arşiviyle maruf, araştırmacı yazar Taha Toros (1910-2012) #zincirlikuyu". 9 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021 – Instagram vasıtasıyla.
- ^ a b c "Taha Toros" (PDF). core.ac.uk. 18 Şubat 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Taha Toros". 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2022.
- ^ "Taha Toros yaşımını yitirdi". Cumhuriyet. 30 Ocak 2012.
- ^ "Taha Toros'un arşivi internette". Milliyet. 28 Ağustos 2015. 2 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kapatma kararı kızdırdı". OdaTV. 22 Aralık 2020. 22 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ İlgili site 7 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 15 Nisan 2021 tarihinde erişilmiştir
Dış bağlantılar
değiştir- http://bellek.sehir.edu.tr/Pages/Taha-Toros.aspx 15 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.