Tahta

Başlığın diğer anlamları için Tahta (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Tahta, ağaçların gövdelerini ve dallarını meydana getiren sert bir maddedir. İnşaat malzemesi, kâğıt ve yakıt yapımında ham madde olarak kullanılmaktadır. Ayrıca tahta yalıtkan bir maddedir. Tahtanın biraz ıslatılmış hâli ise iletken olur. Böylelikle elektrik çarpmaları gibi durumlarda kuru tahtadan yararlanılabilir.

Çeşidine göre değişen tahta yüzeyi

Kimyasal özellikleri ve yapısı

Tahta veya odun bünyesinde çok sayıda kimyasal bileşikler bulunduran heterojen bir karışımdır. Karışımlar saf madde değildirler. Çünkü karışımlar farklı cins moleküllerin bir araya gelerek oluşturduğu maddedir. Tahtanın element içeriklerine göre kimyasal analizi yapıldığında yaklaşık olarak %50 karbon, %42 oksijen, %6 hidrojen, %1 azot (nitrojen) ve %1 oranında diğer elementler (kalsiyum, potasyum, sodyum, magnezyum, demir ve manganez gibi) içerdiği görülür. Ayrıca çok düşük miktarlarda sülfür, klor, silikon ve fosfor içerir.

Odunun kimyasal yapısı, üç ana grupta incelenir. Bunlar:

• Selüloz: Beyaz renkte güneş ışığı etkisi ile rengini değiştirmeyen, ağaca esneklik ve eğilme yeteneği veren maddedir. Ağaç içindeki oranı, kuru ağaç ağırlığının %50-60'ı kadardır. Kağıt üretiminin temel gerecidir. Kimyasal formülü C₆H₁₀O₅ tir.
• Lignin: Selüloz yapısının miselleri arasına yerleşmiş olan lignin maddesi selülozun aksine esneklik kabiliyeti olmayan gevrek bir maddedir ve ağaca sertliğini kazandırır. Lignin ağaçların otsu bitkilerden ayrılmasını sağlayan madde olup ağacın yapısındaki lignin miktarı %14-24 oranındadır.
• Hemiselüloz: Kimyasal bileşikleri itibarıyla polisakkaritlerden olan hemiselülozlar hidrolize edildikleri zaman şekere dönüşürler. Ağaç içerisinde %15-25 oranında bulunurlar.

Tarihçe

Kanada'nın New Brunswick eyaletinde 2011 yılında yapılan bir keşifte, en eski bitkilerin yaklaşık 395 ila 400 milyon yıl öncesinde büyümüş ahşap olduğunu keşfetti. Tahta, radyokarbon tarihleme yöntemi ile tarihlendirilebilir ve bazı türlerde dendrokronoloji ile ahşap bir nesne oluştuğunda çıkarımlar yapmak için tarihlenebilir. İnsanlar, binlerce yıldır tahta kullandılar. İnsanlar odunu başta katı yakıt ya da ev, âlet, silah, mobilya, ambalaj, müzikal enstrüman ve kağıt yapmak için bir inşa malzemesi olarak kullandılar. Ahşaptan yapılan yapılar on bin yıl geriye dönmüştür. Avrupa Neolitik ev gibi binalar öncelikle ahşaptan yapılmıştır. Son zamanlarda ahşap kullanımı, çelik ve bronz malzemelerin yapımına eklenmesiyle değiştirildi. Ağaç halka genişliklerinde ve izotopik zenginliklerde yıl-yıl değişimi o sırada hakim olan iklime ipucu verir.

Kullanım alanları

Yakıt olarak kullanımı

Tahta yüzyıllardan beri yakıt olarak kullanılmaktadır. Sert odunlar yumuşak odunlara tercih edilir çünkü sert odunlar yanarken daha az duman çıkarır ve daha uzun süre yanarlar. Günümüzde evlerdeki şömineler ve sobalar evi ısıtmanın yanında eve ambiyans kazandırmak amacıyla da eklenir.

Yapı malzemesi olarak kullanımı

Tahta ayrıca yapı malzemesi olarak da önemli bir yere sahiptir. Ahşap ev ve mobilya yapımında ve denizcilikte insanlığın ilk zamanlarından beri kullanılmaktadır. 19. yüzyılın sonuna kadar deniz araçlarının neredeyse tamamı tahtadan yapılmıştır. Bugün de tekne yapımındaki önemini korumaktadır.