Tatarlı Tümülüsü

Tatarlı Tümülüsü, tamamen boyanmış ahşap bir mezar odası içeren Ahameniş dönemine ait bir Frig tümülüsüdür. Türkiye'nin Afyonkarahisar iline bağlı Tatarlı köyü yakınlarında, günümüzde Dinar olan Kelainai antik kentinin yaklaşık 30 kilometre kuzey doğusunda yer almaktadır. Mezar odasının parçaları, 2023 yılından bu yana sergilendiği Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi'nde muhafaza edilmektedir.

Tarihçe

değiştir

Tümülüs ve mezar odası MÖ 5. yüzyılın başlarına tarihlenmektedir. İnşa eden kişi muhtemelen Pers hizmetindeki yerel bir yöneticiydi. Mezar Roma dönemine kadar birkaç kez yeniden kullanılmıştır. 1969 yılında mezar odası yağmacılar tarafından kırılarak açılmış ve ağır hasar görmüştür. Boyalı kirişlerden ikisi, 2009 yılında bir Alman-Türk araştırma ve restorasyon projesinin parçası olarak Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi'nde mezar odasının kalan parçalarıyla yeniden bir araya getirilinceye kadar Almanya'da kalmıştır. Yeniden inşa edilen mezar odası 2010 yılında İstanbul'da bir sergide gösterilmiştir.[1]

Mezar höyüğü uzaktan görülebilen kayalık bir sırt üzerinde durmaktadır ve yaklaşık 6 metre yüksekliğindedir. Mezar odası sedir ve ardıç kütüklerinden inşa edilmiştir. Odaya taş bir dromos aracılığıyla ulaşılmaktadır. Çevresindeki kesme taş duvarlar, drenaj hendekleri ve çok katmanlı ahşap, kil ve çakıl paketlerinden oluşan karmaşık malzemesi sayesinde mezar odası 1970 yılında kazılana kadar hava koşullarından iyi bir şekilde korunmuştur. Dikkat çekici derecede yüksek kaliteli ahşap işçiliği, bu bölgedeki antik marangozluğun yüksek standardını göstermektedir.[2]

Resimler

değiştir

Sağlam yapısı sayesinde mezar odasının iç kısmındaki önemli resimlerin büyük bir kısmı korunmuştur. Üçgen duvarda kanatlı boğalar, kılıçlı dansçılar ve başka yerlerde de mezar kültleriyle ilişkilendirilen Geryoneus efsanesi tasvir edilmiştir. Uzun duvarlardan birinde Pers askerlerini betimleyen iki friz bulunmuştur. Bu frizlerden biri Persler ve İskitler arasında geçen ve Pers ordusunun önde olduğu bir savaşı tasvir etmektedir. İkinci friz ise birkaç yaya asker ve atlının yer aldığı bir alay sahnesidir. Savaş motiflerinin, kostümlerin, atların, silahların, savaş arabalarının ve diğer askeri teçhizatın ayrıntılı tasviri, sanatçının Pers ordusunu kendi deneyimlerinden tanıdığını göstermektedir. Bunun arka planında muhtemelen Herodot'un (7, 26-29) anlattığı gibi, o dönemde Kelainai yakınlarındaki Ahameniş birliklerinin varlığı yatmaktadır[3]

Bibliyografi

değiştir
  • Lâtife Summerer, Alexander von Kienlin (Hrsg.): Tatarlı. Renklerin dönüşü – The Return of Colours – Rückkehr der Farbe. İstanbul 2010.
  • Alexander von Kienlin: Die hölzerne Grabkammer von Tatarli: Ein hochentwickeltes Beispiel anatolischer Blockbautradition aus dem 5. Jahrhundert vor Christus. In: Martin Bachmann (Hrsg.): Bautechnik im antiken und vorantiken Kleinasien (= Byzas. Band 9). İstanbul 2009, S. 211–224.
  • Lâtife Summerer, Alexander von Kienlin: Rückkehr der Holzmalerei. In: Antike Welt 6/2009, S. 65–72.
  • Lâtife Summerer, Alexander von Kienlin: Zwischen Zerstörung und Restaurierung. Eine bemalte Holzgrabkammer aus dem 5. Jh. v. Chr. in Phrygien. In: E. Emmerling (Hrsg.): Toccare – Non Toccare. Internationale Konferenz zu Fragen der Restaurierung. 7.–8. Dezember 2007. ICOMOS (= Hefte des Deutschen Nationalkomitees. Nummer 47). Münih 2009, S. 33–41.
  • Lâtife Summerer, Alexander von Kienlin: Tatarlı. Une tombe perse retrouvé. In: Archéologia. Nr. 465, Nisan 2009, S. 505–507.
  • Lâtife Summerer: Picturing Persian Victory. The Painted Battle Frieze on the Munich Wood. In: Ancient Civilizations from Scythia to Siberia. Band 13, 2007, S. 3–30 (Digitalisat).
  • Lâtife Summerer: Imaging a Tomb Chamber. The Iconographic Programm of the Tatarlı-Tomb. In: A. Zournatzi (Hrsg.): Ancient Greece – Ancient Iran. Cross-Cultural Encounters. Proceedings of the International Conference at Athens 11-13. November 2005. Atina 2008, S. 265–299.

Dış Bağlantılar

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Harald Schulze: Der Krimi um die Balken von Tatarli, Mitteilungen der Freunde der Bayerischen Vor- und Frühgeschichte, Nr. 128 vom 14. September 2010
  2. ^ https://www.ar.tum.de/forschung/projekte/der-tumulus-von-tatarli/ 16 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Forschungsprojekt an der TU München
  3. ^ Lâtife Summerer: Picturing Persian Victory. The Painted Battle Frieze on the Munich Wood. In: Ancient Civilizations from Scythia to Siberia 13, 2007, S. 3–30 (Digitalisat 7 Mayıs 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).