Temeşvarlı Osman Ağa
Temeşvarlı Osman Ağa (d. 1670 – ö. 1725[?]), Osmanlı subayı ve öz yaşam öyküsü yazarıdır. Bir savaş esiri olarak Habsburg Avusturya'sındaki maceralarını yazmıştır. Osmanlı dönemi Türkçesinde türünün tek örneğidir. Temeşvar'da(Çağdaş zamanlarda Timişoara, Romanya) Sırp kökenli bir Osmanlı olarak doğmuştur.[1]
Arka plan
değiştir
Temeşvar, Banat'a bağlı bir şehirdi. Şimdilerde Batı Romanya'da bulunur.Rumen-Sırp ve Macar yoğunluklu şehir 1552'de Osmanlılarca fethedilmiştir. Osman Ağa bu sırada düşük rütbeli bir subaydır. Yabancı dil öğrenmek ve binicilik yetenekleriyle diğerlerinin arasından sivrilmiştir.
Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlanınca, imkanlar Haçlı birliği lehinde gelişti. 1683- 1699 arasında Avrupa orduları Osmanlı'yı Macaristan'dan çıkarmak için birlik olmuştu.
Savaş sırasında
değiştirSavaş sırasında Avusturyalılar Temeşvar'ı ele geçirememişti. 1688'de Osman'ın 80 kişilik birliğine özel bir görev verildi. Lipova'daki subayların maaşlarını ulaştıracaklardı. Temeşvar'ın kuzeyindeki bu bölgeye giderken, Arad kırsalında, kendilerinden üstün Avusturyalı kuvvetler saldırdı. Şehir heyeti de teslim olmayı kararlaştırdı. Osman, 18 yaşında savaş esiri olmuştu.[1]
Savaş Esiri Osman Ağa
değiştirÖzgürlüğü için ödeme yaptığı halde, efendisi tarafından çeşitli bahanelerle salıverilmez, Kapfenberg ve Viyana zindanlarında birkaç ay geçirir. Esir olarak birkaç kez satılır. Sahipleri tarafından çokça dövülür ve kırbaçlanır. Binicilik ve Almancayı öğrenme yeteneği sayesinde gelecek yıllarda daha iyi bir hayat sürmüştü. Bir keresinde efendisi ona, Hristiyanlığa geçmesi halinde özgürlük vadetmişti. Ancak Osman reddetti.[2] Karlofça Antlaşması'ndan sonra, 1700 yılında Temeşvar'a dönebilmişti.
Sonrası
değiştirTemeşvar'da esirliği sırasında öğrendiği Almanca sayesinde, resmi çevirmen (dragoman) oldu. 1715'te Avusturya ile başlayan yeni bir savaşta tekrar sıkıntılar yaşandı. Eugene Savoy Temeşvar'ı zapt etti. Osman Belgrad'a kaçtı. 1717'de Belgrad da elden çıktı. Bu sırada Belgrad cephaneliğini havaya uçuran Avusturyalılar Osman Ağa'nın ailesinin de bulunduğu 3.000 kişinin ölümüne neden oldular. Osman Ağa bundan sonra Vidin ve İstanbul'da çevirmenlik yaptı.
Çalışmaları
değiştirEn önemli çalışması; "Gâvurların Esiri" adlı, 1724'te yazdığı eseridir. 1688-1700 arası Avusturya maceralarını anlatır. Eserin bir örneği, British Museum'dadır. (NR. MS Or. 3213)[3]) "Nemçe Tarihi" adlı Avusturya tarihi çalışması bitirilmemiştir. 1700'den sonraki diplomatik görevlerini de yazmıştır.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b Wendy Bracewell, Orientations: an anthology of East European travel writing, ca. 1550-2000, Central European University Press, 2009, ISBN 978-963-9776-10-4, p. 42.
- ^ Osman Aga: Gavurların Esiri (Modern Turkish:Esat Mermi), Milliyet yayınları, İstanbul, 1971
- ^ "Kitapmekani: Prisoner of the Infidels". 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2014.