Temel çoğalma sayısı

Epidemiyolojide, temel çoğalma sayısı veya temel üreme sayısı (bazen temel üreme oranı olarak da adlandırılır), $R_{0}$ ,^[1] tüm bireylerin enfeksiyona duyarlı olduğu bir popülasyonda, bir vaka tarafından doğrudan oluşturulan beklenen vaka sayısı olarak düşünülebilir.^[2] Tanım, başka hiçbir bireyin enfekte olmadığı veya aşılanmadığı (doğal olarak veya aşılama yoluyla) durumu açıklar. Avustralya Sağlık Bakanlığı'nınki gibi bazı tanımlar, "hastalığın bulaşmasına kasıtlı herhangi bir müdahalenin" olmadığı durumu da tanıma ekler.^[3] Temel çoğalma sayısı, etkili çoğaltma numarası ile karıştırılmamalıdır. $R$ (veya $R_{e}$ ), Etkili çoğaltma numarası, popülasyonun mevcut durumunda oluşan ve enfekte olmamış durumda olması gerekmeyen vakaların sayısıdır. Ayrıca şunu not etmek önemlidir: $R_{0}$ boyutsuz bir sayıdır ve zaman birimi,^[4] veya zamanın iki katına çıkması gibi birimlere sahip olan bir oran değildir.^[5]

COVID-19 pandemisi ile ilgili olarak temel çoğalma sayısından ve vaka ölüm oranından bahseden video (yaklaşık 4 dk)

$R_{0}$ çevresel koşullar ve enfekte popülasyonun davranışı gibi diğer faktörlerden de etkilendiği için bir patojen için biyolojik bir sabit değildir. Ayrıca $R_{0}$ değerler genellikle matematiksel modellerden tahmin edilir ve tahmin edilen değerler kullanılan modele ve diğer parametrelerin değerlerine bağlıdır. Bu nedenle, literatürde verilen değerler yalnızca verilen bağlamda anlamlıdır ve eski değerlerin kullanılmaması veya farklı modellere göre değerlerin karşılaştırılmaması önerilir.^[6] $R_{0}$ tek başına bir enfeksiyonun popülasyonda ne kadar hızlı yayıldığına dair bir tahmin vermez.

$R_{0}$ 'ın en önemli kullanımları, ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalığın bir popülasyona yayılıp yayılamayacağını ve bir hastalığı ortadan kaldırmak için aşılama yoluyla nüfusun ne kadarının aşılanması gerektiğini belirlemede kullanılmasıdır. Yaygın olarak kullanılan enfeksiyon modellerinde, $R_{0}>1$ olması, enfeksiyonun popülasyonda yayılmaya başlayabileceğine, ancak $R_{0}<1$ yayılmayacağına işaret eder. Genellikle $R_{0}$ değeri ne kadar büyükse salgını kontrol etmek de o kadar zordur. Basit modellerde, enfeksiyonun sürekli yayılmasını önlemek için etkili bir şekilde aşılanması gereken (enfeksiyona duyarlı olmayan) nüfus oranının daha büyük olması gerekir. $1-1/R_{0}$ .^[7] Tersine, endemik dengede enfeksiyona duyarlı kalan popülasyonun oranı $1/R_{0}$ olur.

Tarihçe

Temel üreme kavramının kökleri, Ronald Ross, Alfred Lotka ve diğerlerinin^[8] çalışmaları aracılığıyla izlenebilir, ancak epidemiyolojideki ilk modern uygulaması, 1952'de George MacDonald tarafından sıtma konusunda yapılmıştır.^[9]

R_{0}

başka bir kişiden enfekte olan ortalama kişi sayısıdır. Örneğin, Ebola'da

R_{0}

değeri 2'dir, yani ortalama olarak, Ebola olan 1 kişi bunu diğer 2 kişiye aktaracaktır.

Bazı Bulaşıcı Hastalıkların $R_{0}$ Değerleri

Hastalık	Bulaşma Şekli	$R_{0}$ Değeri
Kızamık	Aerosol	12–18 ^[10]
Suçiçeği	Aerosol	10–12 ^[11]
Kabakulak	Solunum damlacıkları	10–12 ^[12]
Çocuk felci	Fekal-oral yol	5–7 ^{[kaynak belirtilmeli]}
Kızamıkçık	Solunum damlacıkları	5–7 ^{[kaynak belirtilmeli]}
Boğmaca	Solunum damlacıkları	5,5 ^[13]
Çiçek hastalığı	Solunum damlacıkları	3,5–6 ^[14]
HIV / AIDS	Vücut sıvısı	2–5 ^{[kaynak belirtilmeli]}
SARS	Solunum damlacıkları	0,19–1,08 ^[15]
SARS-CoV-2 / COVID-19	Solunum damlacıkları (Aerosol iletimi inceleme altında)	2–6 ^[16]^[17]
Nezle, soğuk algınlığı	Solunum damlacıkları	2–3 ^[18]
Difteri	Tükürük	1,7–4,3 ^[19]
Grip (1918 İspanyol gribi)	Solunum damlacıkları	1,4–2,8 ^[20]
Ebola (2014 Ebola salgını )	Vücut sıvısı	1,5–1,9 ^[21]
Grip (2009 domuz gribi salgını)	Solunum damlacıkları	1,4–1,6 ^[2]
Grip (mevsimsel suşlar)	Solunum damlacıkları	0,9–2,1 ^[22]
MERS	Solunum damlacıkları	0,3–0,8 ^[23]

Kaynakça

^ Vaccinology : an essential guide. Chichester, West Sussex: Wiley Blackwell. 2015. s. 310. ISBN 978-1-118-63652-7. OCLC 881386962.
^ ^a ^b Fraser (19 Haziran 2009). "Pandemic Potential of a Strain of Influenza A (H1N1): Early Findings". Science. 324 (5934): 1557-1561. doi:10.1126/science.1176062. ISSN 0036-8075. PMC 3735127 $2. PMID 19433588.
^ "The reproduction number". Using Mathematical Models to Assess Responses to an Outbreak of an Emerged Viral Respiratory Disease. National Centre for Epidemiology and Population Health. Nisan 2006. ISBN 1-74186-357-0. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2020.
^ "Notes On R0" (PDF). Stanford University. 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ "Why 'Exponential Growth' Is So Scary For The COVID-19 Coronavirus". Forbes (İngilizce). 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
^ Delamater (Ocak 2019). "Complexity of the Basic Reproduction Number (R 0 )". Emerging Infectious Diseases. 25 (1): 1-4. doi:10.3201/eid2501.171901. ISSN 1080-6040. PMC 6302597 $2. PMID 30560777.
^ Fine (1 Nisan 2011). ""Herd Immunity": A Rough Guide". Clinical Infectious Diseases (İngilizce). 52 (7): 911-916. doi:10.1093/cid/cir007. ISSN 1058-4838. PMID 21427399. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020.
^ Smith (5 Nisan 2012). "Ross, Macdonald, and a Theory for the Dynamics and Control of Mosquito-Transmitted Pathogens". PLOS Pathogens. 8 (4): e1002588. doi:10.1371/journal.ppat.1002588. ISSN 1553-7366. PMC 3320609 $2. PMID 22496640.
^ Macdonald (Eylül 1952). "The analysis of equilibrium in malaria". Tropical Diseases Bulletin. 49 (9): 813-829. ISSN 0041-3240. PMID 12995455.
^ Guerra (1 Aralık 2017). "The basic reproduction number (R0) of measles: a systematic review". The Lancet Infectious Diseases (İngilizce). 17 (12): e420-e428. doi:10.1016/S1473-3099(17)30307-9. ISSN 1473-3099. PMID 28757186. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.
^ Health Care Worker Information (PDF). 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2020.
^ Australian government Department of Health 18 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mumps Laboratory Case Definition (LCD)
^ "Incidence and reproduction numbers of pertussis: estimates from serological and social contact data in five European countries". PLOS Med. 7 (6): e1000291. 2010. doi:10.1371/journal.pmed.1000291. PMC 2889930 $2. PMID 20585374.
^ Gani (Aralık 2001). "Transmission potential of smallpox in contemporary populations". Nature (İngilizce). 414 (6865): 748-751. doi:10.1038/414748a. ISSN 1476-4687. PMID 11742399. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.
^ "Model parameters and outbreak control for SARS". Emerg Infect Dis. 10 (7): 1258‐1263. 2004. doi:10.3201/eid1007.030647.
^ "High Contagiousness and Rapid Spread of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2". Emerging Infectious Diseases. 26 (7): 1470-1477. Nisan 2020. doi:10.3201/eid2607.200282. PMC 7323562 $2. PMID 32255761.
^ "Novel Corona virus - Information for Clinicians" (PDF). Australian Government - Department of Heathl. 6 Temmuz 2020. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020.
^ "Magic formula that will determine whether Ebola is beaten". The Telegraph. Telegraph.Co.Uk. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2020.
^ Truelove (2019). "Clinical and Epidemiological Aspects of Diphtheria: A Systematic Review and Pooled Analysis". Clinical Infectious Diseases (İngilizce). doi:10.1093/cid/ciz808. PMID 31425581.
^ Ferguson NM (2006). "Strategies for mitigating an influenza pandemic". Nature. 442 (7101): 448-452. doi:10.1038/nature04795. PMC 7095311 $2. PMID 16642006.
^ Khan (24 Şubat 2015). "Estimating the basic reproductive ratio for the Ebola outbreak in Liberia and Sierra Leone". Infectious Diseases of Poverty. 4: 13. doi:10.1186/s40249-015-0043-3. ISSN 2049-9957. PMC 4347917 $2. PMID 25737782.
^ Coburn BJ (2009). "Modeling influenza epidemics and pandemics: insights into the future of swine flu (H1N1)". BMC Medicine. 7. doi:10.1186/1741-7015-7-30. PMC 2715422 $2. PMID 19545404.
^ Kucharski (2015). "The role of superspreading in Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) transmission". Eurosurveillance. 20 (26): 14-8. doi:10.2807/1560-7917.ES2015.20.25.21167. PMID 26132768.

Konuyla ilgili yayınlar

Heesterbeek (2002). "A brief history of $R_{0}$ and a recipe for its calculation". Acta Biotheoretica. 50 (3): 189-204. doi:10.1023/A:1016599411804. PMID 12211331.
Heffernan (Ekim 2005). "Perspectives on the basic reproductive ratio". Journal of the Royal Society Interface. 2 (4): 281-293. doi:10.1098/rsif.2005.0042. PMC 1578275 $2. PMID 16849186.
"Notes on $R_{0}$ " (PDF). 1 Mayıs 2007. 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Kasım 2018.
"Further Notes on the Basic Reproduction Number". Mathematical Epidemiology. Lecture Notes in Mathematics. 1945. 2008. ss. 159-178. doi:10.1007/978-3-540-78911-6_6. ISBN 978-3-540-78910-9.

Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş taslak şablonlarından birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

[1] Vaccinology : an essential guide. Chichester, West Sussex: Wiley Blackwell. 2015. s. 310. ISBN 978-1-118-63652-7. OCLC 881386962.

[Fraser-2] Fraser (19 Haziran 2009). "Pandemic Potential of a Strain of Influenza A (H1N1): Early Findings". Science. 324 (5934): 1557-1561. doi:10.1126/science.1176062. ISSN 0036-8075. PMC 3735127 $2. PMID 19433588.

[3] "The reproduction number". Using Mathematical Models to Assess Responses to an Outbreak of an Emerged Viral Respiratory Disease. National Centre for Epidemiology and Population Health. Nisan 2006. ISBN 1-74186-357-0. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2020.

[4] "Notes On R0" (PDF). Stanford University. 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[5] "Why 'Exponential Growth' Is So Scary For The COVID-19 Coronavirus". Forbes (İngilizce). 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.

[Delamater-6] Delamater (Ocak 2019). "Complexity of the Basic Reproduction Number (R 0 )". Emerging Infectious Diseases. 25 (1): 1-4. doi:10.3201/eid2501.171901. ISSN 1080-6040. PMC 6302597 $2. PMID 30560777.

[7] Fine (1 Nisan 2011). ""Herd Immunity": A Rough Guide". Clinical Infectious Diseases (İngilizce). 52 (7): 911-916. doi:10.1093/cid/cir007. ISSN 1058-4838. PMID 21427399. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020.

[8] Smith (5 Nisan 2012). "Ross, Macdonald, and a Theory for the Dynamics and Control of Mosquito-Transmitted Pathogens". PLOS Pathogens. 8 (4): e1002588. doi:10.1371/journal.ppat.1002588. ISSN 1553-7366. PMC 3320609 $2. PMID 22496640.

[9] Macdonald (Eylül 1952). "The analysis of equilibrium in malaria". Tropical Diseases Bulletin. 49 (9): 813-829. ISSN 0041-3240. PMID 12995455.

[10] Guerra (1 Aralık 2017). "The basic reproduction number (R0) of measles: a systematic review". The Lancet Infectious Diseases (İngilizce). 17 (12): e420-e428. doi:10.1016/S1473-3099(17)30307-9. ISSN 1473-3099. PMID 28757186. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.

[11] Health Care Worker Information (PDF). 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2020.

[12] Australian government Department of Health 18 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mumps Laboratory Case Definition (LCD)

[13] "Incidence and reproduction numbers of pertussis: estimates from serological and social contact data in five European countries". PLOS Med. 7 (6): e1000291. 2010. doi:10.1371/journal.pmed.1000291. PMC 2889930 $2. PMID 20585374.

[14] Gani (Aralık 2001). "Transmission potential of smallpox in contemporary populations". Nature (İngilizce). 414 (6865): 748-751. doi:10.1038/414748a. ISSN 1476-4687. PMID 11742399. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.

[15] "Model parameters and outbreak control for SARS". Emerg Infect Dis. 10 (7): 1258‐1263. 2004. doi:10.3201/eid1007.030647.

[16] "High Contagiousness and Rapid Spread of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2". Emerging Infectious Diseases. 26 (7): 1470-1477. Nisan 2020. doi:10.3201/eid2607.200282. PMC 7323562 $2. PMID 32255761.

[17] "Novel Corona virus - Information for Clinicians" (PDF). Australian Government - Department of Heathl. 6 Temmuz 2020. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020.

[Telegraph_Ebola-18] "Magic formula that will determine whether Ebola is beaten". The Telegraph. Telegraph.Co.Uk. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2020.

[19] Truelove (2019). "Clinical and Epidemiological Aspects of Diphtheria: A Systematic Review and Pooled Analysis". Clinical Infectious Diseases (İngilizce). doi:10.1093/cid/ciz808. PMID 31425581.

[20] Ferguson NM (2006). "Strategies for mitigating an influenza pandemic". Nature. 442 (7101): 448-452. doi:10.1038/nature04795. PMC 7095311 $2. PMID 16642006.

[21] Khan (24 Şubat 2015). "Estimating the basic reproductive ratio for the Ebola outbreak in Liberia and Sierra Leone". Infectious Diseases of Poverty. 4: 13. doi:10.1186/s40249-015-0043-3. ISSN 2049-9957. PMC 4347917 $2. PMID 25737782.

[Coburn2009-22] Coburn BJ (2009). "Modeling influenza epidemics and pandemics: insights into the future of swine flu (H1N1)". BMC Medicine. 7. doi:10.1186/1741-7015-7-30. PMC 2715422 $2. PMID 19545404.

[23] Kucharski (2015). "The role of superspreading in Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) transmission". Eurosurveillance. 20 (26): 14-8. doi:10.2807/1560-7917.ES2015.20.25.21167. PMID 26132768.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

Temel çoğalma sayısı

Tarihçe

Bazı Bulaşıcı Hastalıkların R 0 {\displaystyle R_{0}} Değerleri

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

Bazı Bulaşıcı Hastalıkların $R_{0}$ Değerleri